بررسي روند كلي قيمت‌ها در ايران، حاكي از رشد مداوم سطح عمومي قيمت‌هاست كه اين شرايط تورمي بسياري از متغيرهاي اقتصادي را هم تحت تاثير قرار مي‌دهد. ازجمله عواملي كه نرخ تورم را تحت تاثير قرار مي‌دهد، نرخ ارز و شكاف توليد است در همين راستا عبدالناصر همتي، رييس پيشين بانك مركزي اخيرا در چند خطي كه در صفحه شخصي خود در شبكه ايكس نوشته نسبت به شوك ارزي هشدار داده و اعلام كرده كه تورم، بدترين و مخرب‌ترين نوع ماليات است كه پس‌انداز را متوقف و سرمايه‌گذاري را دچار نخوت مي‌كند؛ هر چند يكي از دلايل و نه تنها دليل تورم، شوك‌هاي منفي ارزي است. ولي تلاش براي ثبيت دستوري نرخ ارز، بدون خاموش كردن موتور تورم، موجب رانت، خروج بيشتر سرمايه و شوك مجدد ارزي مي‌شود. همتي روز دوشنبه گذشته نيز در واكنش به افزايش چاپ پول در كشور در كنگره حزب كارگزاران سازندگي گفته است: نقدينگي مهم‌ترين عامل رشد قيمت كالاها و خدمات (تورم) است به گونه‌اي كه ماهانه 23 هزار ميليارد تومان پول در كشور چاپ مي‌شود و با وجود اين حجم از پول مهار تورم دور از دسترس است.
متوسط نرخ ارز چقدر خواهد شد؟
پيمان مولوي، كارشناس اقتصادي و عضو انجمن اقتصاددانان ايران در واكنش به سخنان رييس پيشين بانك مركزي به «اعتماد» گفت: در مهر ماه ميزان تورم به 45.5 درصد رسيد و اگر متوسط 365 روزه نرخ دلار را 52 هزار تومان در نظر بگيريم سال آينده متوسط 365 روزه نرخ دلار به 74 هزار تومان خواهد رسيد. مولوي در ادامه با بيان اينكه سخنان رييس پيشين بانك مركزي كاملا صحيح است، افزود: در صورتي كه نرخ تورم كنترل نشود به ازاي هر واحد تورم منهاي ميزان تورم در امريكا كه در محدوده 4 درصد است كاهش ارزش ريال نه تنها محتمل است بلكه در حدود 40 درصد هم افت خواهد كرد.
اين اقتصاددان خاطرنشان كرد: در صورتي كه وضعيت تحريم‌ها سخت‌تر شود يا جنگي اتفاق بيفتد يا در بهمن ماه يكي از جمهوري‌خواهان يا دونالد ترامپ بر سركار بيايد با شوك بدتري در حوزه نرخ ارز مواجه خواهيم شد.
در ايران با تصميمات كوتاه‌مدت و اثرات موقتي روبرو هستيم
او تصريح كرد: تا پايان سال هم در صورتي كه اتفاق عجيبي رخ ندهد و قيمت نفت هم در همين محدوده باقي بماند متوسط نرخ دلار بين 50 تا 52 هزار تومان خواهد شد كه ماكسيموم اين نرخ بين 55 تا 57 هزار تومان خواهد بود. اينكه امروز با تثبيت نرخ ارز روبرو هستيم به دليل ارزپاشي در بازار است و دولت حاضر نيست ارز را به واردات خودرو تخصيص دهد اما خواستار تثبيت نرخ ارز است.
او افزود: اصلا نمي‌توان اين مساله را درك كرد هر چند اين موضوع هم شبيه تصميم ارزي سال 1397 است كه آقاي جهانگيري دلار را 4200 تومان اعلام كرد و پس از آن فنرش در رفت و هر روز قيمت دلار بيشتر شد متاسفانه ما در ايران با تصميمات كوتاه‌مدت با اثرات موقتي روبه‌رو هستيم.
تورم دائما با نرخ ارز همراهي كرده است
آلبرت بغوزيان، اقتصاددان در مورد تاثير نرخ تورم بر قيمت ارز به «اعتماد» گفت: اين موضوع را بايد از چند جنبه مورد ارزيابي قرار داد از اين منظر كه در گذشته نرخ ارز بالاتر از قيمت كالاها بود و به محض آنكه قيمت ارز 10 يا 20 تومان بالا مي‌رفت اوضاع بسياري از كالاها كساد مي‌شد و مردم هم به دنبال خريد ارز مي‌رفتند و سعي مي‌كردند دارايي خودشان را افزايش بدهند.
اين كارشناس اقتصادي در ادامه افزود: اما پس از آن نرخ ارز كماكان بالا ماند و قيمت كالاها هم افزايش پيدا كرد تا خودشان را به نرخ ارز برسانند و اين نرخ بالاي ارز هم در توليدات جديد و واردات كالاهاي جديد لحاظ شد و اين نرخ ارز افزايش قيمت كالاها و تورم بالاتري را به دنبال داشت. بغوزيان با اشاره به افزايش نرخ دلار تا محدوده 60 هزار تومان ادامه داد: در اين زمان به محض اينكه قيمت دلار بالا مي‌رفت قيمت كالاها هم افزايش مي‌كرد بنابراين تورم دائما با نرخ ارز همراهي كرد كه مقصر اين مساله هم بانك مركزي بود و اين بانك جلوي عواملي كه نرخ دلار هرات و سليمانيه را تعيين مي‌كردند هم نايستاد و مشخص هم نشد كه منشأ اين نرخ‌گذاري‌ها به چه صورت بود.
برخي كارخانجات با وجود تثبيت نرخ ارز باز هم قيمت‌ها را بالا بردند
اين اقتصاددان تصريح كرد: در حال حاضر و با آمدن مديريت جديد بانك مركزي نرخ ارز دولتي هم تا حدودي تثبيت شد و نرخ آزاد هم چندان نوساني نداشته است اما امروز مي‌بينيم كه قيمت كالاها گران‌تر از قبل شده كه آن هم به خاطر هزينه توليد است و با وجود آنكه قيمت ارز ثابت است اما ميزان تورم باز هم در نوسان است.
بغوزيان با بيان اينكه به علت زياده‌خواهي برخي از كارخانجات و عدم نظارت دولت نرخ‌ها افزايشي شده است، ادامه داد: كارخانجاتي مانند سيمان، فولاد و... قيمت‌هاي خود را افزايش دادند اين در حالي است كه نرخ ارز در اين مدت اصلا تغييري نداشته اما نرخ تورم بين 35 تا 42 درصد نوسان داشته است.
افزايش نرخ تورم در ايران يك اصل پذيرفته شده است
او گفت: اينكه اين نگراني وجود داشته باشد كه با افزايش نرخ تورم قيمت ارز هم افزايشي شود به سياست‌هاي بانك مركزي برمي‌گردد كه آيا نرخ ارز را مديريت خواهد كرد يا خير، اما با قيمت دلار 50 هزار توماني قيمت هر متر مربع يك آپارتمان 100 ميليون تومان است و هيچ تضميني هم وجود ندارد كه با نرخ ارز 60 هزار توماني قيمت اين ساختمان همان 100 ميليون تومان باقي بماند و اين نگراني براي اين موضوع باز هم وجود دارد.
بغوزيان خاطرنشان كرد: متاسفانه افزايش نرخ تورم در ايران يك اصل پذيرفته شده است و مردم اين مساله را پذيرفته‌اند كه هر سال بيش از 25 درصد تورم در كشور وجود دارد و موجران هم اين ميزان رشد را بر اجاره‌بهاي خود در نظر مي‌گيرند. هر چند هيچ دليلي هم براي افزايش قيمت‌ها وجود نداشته باشد اما باز هم اين گراني كالاها وجود دارد و حتي با وجود تثبيت نرخ ارز و بهبود شرايط ذخاير ارزي باز هم شاهد تورم‌هاي بالاي 40 درصد هستيم.
فنر ارز دير يا زود رها مي‌شود
محمدصادق مشايخ، كارشناس اقتصادي نيز در خصوص تاثير تورم بر نرخ ارز بر اين باور است كه دير يا زود فنر ارز رها مي‌شود و با شوك ارزي مواجه خواهيم شد و بايد در انتظار دلار 75 هزار توماني باشيم و همه كالاها باز هم گران تر خواهند شد، اگر امروز نرخ دلار را در محدوده 50 هزار تومان ثابت نگه داشته‌اند به اين دليل است که ممنوعيت كالايي براي واردات يك سري از كالاها وجود دارد.
مشايخ در ادامه به «اعتماد» گفت: زماني كه تقاضا براي كالايي بالا مي‌رود قيمت آن هم رشد مي‌كند و متاسفانه از زماني كه دولت سيزدهم بر سركار آمده اراده و توان كافي براي اينكه بتواند ميزان نقدينگي و تورم را كنترل كند را نداشته است.
او با اشاره به سرمايه‌گذاري‌ها در كارخانه نيشكر هفت‌تپه گفت: با وجود سرمايه‌گذاري 6 ميليارد دلاري در اين كارخانه امروز نه تنها كارخانه فعال نيست بلكه شهر هفت‌تپه هم شبيه بيابان شده است، چرا زماني كه يك بنگاه اقتصادي تعطيل مي‌شود براي بازگشايي آن اقدامي نمي‌شود؟ با اين نوع سياستگذاري توليد ملي كم مي‌شود و هر زمان تقاضا براي دلار افزايش پيدا مي‌كند قيمت دلار هم خود به خود بالا مي‌رود.