السوداني عراق را به نقشه موازنه منطقه‌اي بازمي‌گرداند
مصطفي الربيعي
عراق در دوره نخست وزيري محمد شياع السوداني متفاوت از گذشته است به‌طوري كه اين كشور سعي دارد بغداد را به نقشه موازنه‌هاي منطقه‌اي بازگرداند. چند دهه است كه عراق به دليل نظام‌هاي سياسي حاكم بر اين كشور كه يا بر محور قوميت يا خواست بين‌المللي اداره مي‌شدند، جايگاه منطقه‌اي خود را از دست داده است. دوران حكومت بعثي صدام، با وجود موضع‌گيري‌هاي آشكار اين كشور در مخالفت با انقلاب اسلامي ايران و افروختن آتش جنگ به نيابت از غرب بر ضد انقلاب نوپاي ايران، اوج فاجعه و پسرفت عراق بود و اين كشور همچنان منزوي ماند و هيچ نقش بين‌المللي قابل ذكري نداشت. دوره پس از اشغال عراق در سال ۲۰۰۳، نيز امتداد دوره‌هاي قبل، به شمار مي‌رود. عليرغم ادعاي آمريكا و متحدانش كه به اصطلاح مشروعيت بين‌المللي را به كلي ناديده گرفتند و يك تنه دست به اشغال عراق زدند، بغداد دچار انزواي مضاعفي گرديد و آن گونه كه چندين مقام آمريكايي نيز اشاره كردند، در واقع سرزمين بين النهرين به صحنه‌اي براي تسويه حساب آمريكا با القاعده و ديگر سازمان‌هاي تروريستي تبديل شد. اما عراق پس از پيروزي بر جريان خزنده داعش در سال ۲۰۱۷، مولفه‌هاي قدرتمندي را در داخل كشور مانند نيروي‌هاي حشد شعبي و آگاهي عميق عمومي به دست آورد كه آشكارا به اين كشور مصونيت داخلي بخشيد. اينك دولت عراق، پس از پشت سر گذاشتن چالش‌هاي امنيتي داخلي و بحران‌هاي سياسي انتخابات ۲۰۱۸، پشتوانه‌اي از مشروعيتي بي‌سابقه همراه با رضايت و پذيرش آشكار مردمي دارد. هفته گذشته، يك سال از آغاز دولت آقاي محمد شياع السوداني گذشت. وي در اين مدت موفق شد انسجام داخلي در اين كشور را تقويت كند و عراق را به جايگاه خود در نقشه موازنه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي بر گرداند. ناظران سياسي خاطرنشان مي‌كنند كه عراق، در سايه رهبري السوداني، شروع به ايفاي نقش محوري و تأثيرگذار در مسائل منطقه‌اي كرده است.
السوداني از نخستين روزهاي آغاز به كار، دو مفهوم را در قالب ديدگاه سياست خارجي خود، در برنامه دولتش مطرح كرد:
- ديپلماسي سازنده
- شبكه‌سازي منافع اقتصادي
السوداني كه از سال ۲۰۰۳ تجربه كار اجرايي و قانون‌گذاري را در كارنامه خود دارد، به خوبي به اهميت مسابقه با زمان و تمركز بر اهداف به شيوه‌اي علمي و نظام مند واقف است، از اين رو، به گفته كارشناسان مسائل عراق، السوداني و دولت او موفقيت‌هاي بارزي را در سطح سياست داخلي و خارجي به ثبت رسانده‌اند. السوداني در اجلاس سران كشورهاي عربي ابتكاري را براي شبكه‌سازي منافع اقتصادي كشورهاي منطقه با هدف دور نگه داشتن آنها از مداخله قدرت‌هاي خارجي مطرح كرد. و بدين‌ترتيب، السوداني عهده‌دار مسووليت پروژه توسعه محور اميدواركننده‌اي به نام «جاده توسعه» شد كه عراق را به شبكه‌اي براي اتصال شرق به غرب و جنوب به شمال تبديل مي‌كند. وي از كشورهاي منطقه خواست تا در اجراي آن مشاركت فعال داشته باشند. اين تمايل جديد عراق براي ايفاي نقش محوري در منطقه به وضوح در ميانجيگري عراق به رهبري آقاي محمد شياع السوداني ميان جمهوري اسلامي و عربستان سعودي و تعدادي از كشورهاي عربي به منصه ظهور رسيد. اين نقش فعال منطقه‌اي در مواضع اصولي اعلام شده از سوي نخست‌وزير عراق در خصوص عمليات توفان الاقصي و حمايت آشكار و صريح از مردم فلسطين و آرمان آنها و قرار گرفتن عراق در كنار مقاومت مردم غزه در برابر اشغالگري و تجاوزات صهيونيستي مشهود بود. پس از آن، جهان موضع اصولي عراق در مورد حق تاريخي فلسطين را از زبان محمد شياع السوداني در جريان اجلاس قاهره شنيد. سخنراني السوداني در اجلاس سران كشورهاي عربي، يك شگفتي تاريخي بود، به ويژه تاكيد وي بر اين مطلب كه «هيچ طرفي حق تعيين سرنوشت مردم فلسطين را ندارد». در همين راستا نخست وزير عراق راهي تهران شد و در ديدار با رهبر انقلاب اسلامي و جناب ابراهيم رييسي، بار ديگر بر مواضع صريح عراق در محكوميت تجاوزات صهيونيستي و ايستادگي در كنار مردم فلسطين و محكوميت دوگانگي رفتاري جامعه بين‌الملل و غرب در اين جنگ ناعادلانه عليه غيرنظاميان در نوار غزه تاكيد كرد. سفر السوداني به جمهوري اسلامي براي تقويت نقش عراق صورت گرفت كه رهبری آن را «خط جديدي» ناميدند كه عراق به دليل نقش ويژه و تأثيرگذار خود مي‌تواند در جهان عرب و اسلام آن را دنبال كند. با توجه به اينكه كشورهاي عربي در موضع‌گيري‌هاي خود نقش تماشاچي يا سازشگر را ايفا مي‌كنند، نقش عراق به رهبري السوداني در محكوميت تجاوزات صهيونيستي و مطالبه‌گري از آمريكا و غرب براي پايان دادن به حمايت سياسي و نظامي خود از آن رژيم، برجسته و نمايان است. علاوه بر اين، عراق خود را به عنوان يك بازيگر محوري و تأثيرگذار در مسائل منطقه‌اي مطرح مي‌كند كه از پيامدهاي جنگ ناعادلانه صهيونيست‌ها عليه مردم غزه و كرانه باختري رنج مي‌برد.