نگاهي به «تهماندههاي روز» نمايشگاه سميرا اسكندرفر و حامد صحيحي
همچنان در بر همان پاشنه ميچرخد
سارا كريمان
فعاليت و همكاري در قالب زوجهاي هنري، پديدهاي است كه در هنر معاصر اتفاق ميافتد و ترويج و چه بسا منجر به مهمترين آثار و رويدادهاي هنري ميشود. نمونههاي آن در سطح جهاني كم نيست از جمله كريستو و ژان كلود يا مارينا آبراموويچ و اولاي.
در اين ساختار هنرمندان ضمن نوعي گفتوگو و تكميل يكديگر غالبا با بهرهگيري از مديومهاي متنوع جهانبيني وسيع از سوژه را معرفي ميكنند كه حاصل تجميع نگاه زنانه و مردانه است. از اينرو محصول اين همكاري در هر بازه زماني به مراتب از اشكال انفرادي هنر، پيشروتر و شعارگونهتر خواهد بود. با بررسي نمونههايي از اين دست ميتوان نتيجه گرفت طي اين همكاري تلاش شده تا بيانيهاي در تجميع نيروي دو هنرمند شناختهشده، رسا و قاطعانه در تاريخ هنر ثبت كنند. تضاد يا تكميل الگوي زنانه و مردانه اين زوجها و نسبت آن با انديشههاي هنري هنرمند و توجه به سوژهها هر يك را به خود مشغول ميدارد خود مدخلي مبسوط براي بررسي آثار و نحوه همكاري اين هنرمندان است.
«تهماندههاي روز» نگاهي به بيست سال همراهي سميرا اسكندريفر و حامد صحيحي در گالري پروژه آران است. اين نمايشگاه در حقيقت مجموعهاي گردآوري شده با تاكيد بر بيست سال همراهي آنها روي سوژه مشترك است. نخستين همكاري مشترك سميرا اسكندرفر و حامد صحيحي در گالري لاله اتفاق افتاد.
«اين همه خيابان اين همه خانه. باورم نميشه كه توي همه شون پر آدم باشه. چقدر آدمها زيادند هر روز از خيابانهاي شهرم ميگذرم هر روز آدمها... ما هميشه پشت دو چشم خودمان نشستهايم و به بيرون نگاه ميكنيم و همهچيز حركت ميكند. حتي اشياي ثابت انگار در طول چيزي حركت ميكنند. صدا هميشه هست. گاهي آنقدر زياد كه شنيده نميشود. صورتها چسبيده به اندام ميآيند و ميروند. گاهي زشت گاهي زيبا. تازه وقتي چشمها را ميبنديم سياهي روياها و كابوسها شروع ميشود. تهماندههايي از هرچيز. تهماندههاي روز»، بيانيه مبدا بيست سال همكاري سميرا اسكندريفر و حامد صحيحي است كه در ارديبهشت 1382 براي «نمايشگاه تهماندههاي روز» منتشر كردند.
سميرا اسكندريفر و حامد صحيحي هر كدام به صورت انفرادي نمايشگاههاي متعددي برپا كردهاند و برخي آثارشان نيز به موزههاي مهم راه يافته است.
در ابتداي نمايشگاه «تهماندههاي روز» تايم لايني از بيست سال فعاليت اين دو هنرمند ترسيم شده است و مجموعه فعاليتهاي انفرادي و مشترك اين دو هنرمند به نمايش درآمده كه بيننده را متوجه اهميت طول زمان اين همكاري و پيوندهاي ذهني در ميان آثارشان ميكند. در واقع ميتوان نتيجه گرفت اين نمايشگاه اعلاني بر اين همراهي بيستساله است. بيست سالي كه از «تهماندههاي روز» آغاز و به «تهماندههاي روز» ختم ميشود. گزارهاي حزنآميز كه ميگويد بيست سال گذشته است و در همچنان بر همان پاشنه ميچرخد.
در اغلب آثار سميرا اسكندريفر ميتوان بلواي زنانگي و سلف پرتره را مشاهده كرد. پرترهها و فيگورهاي دردمند كه ردي از رنجها و مطالبات زنانه در آنها به چشم ميخورد. در دو اثر «هيچ مايي در كار نيست» (1397) شمايلي از زنان امروزي با ترس و بهتي در چشمان سوژه ديده ميشود كه به تعميم آلام زنانه در هر موقعيتي اشاره دارد. در اثر «من اينجا بودم» (1399) دوباره همان نگاه ترسآلوده و مبهوت زنانه را مشاهده ميكنيم. تاكنون سميرا اسكندرفر قريب به 25 نمايشگاه انفرادي برپا كرده و بيشتر اين نمايشگاهها در گالري طراحان آزاد برپا شده است.
يكي از درخشانترين آثار حامد صحيحي چيدماني به نام «سرخط خبر»، است. محفظههايي كه در آنها مجسمههايي شبيه كيك طراحي شدهاند و جزييات آنها بمب، موشك و ناو است. فضاهاي خاموش، صحنه نمايشهاي حامد صحيحي است. چشماندازهاي غيرمتعارف از ديگر عناصر اوست. در جديدترين مجموعه نقاشيهاي او، حضور انسان پنهان است و صحنه مركزي آثارش به ميدانهاي انرژي نيرومندي تبديل ميشود كه فضاي تصوير را پر ميكنند، بيهياهو و يارا. نقاشيهاي او بهويژه در مقياسهاي بزرگ، حس وسعت و تنهايي را القا ميكنند، بسان دراويش كه با چشماني باز روياپرداز مناجات ميخوانند.
در اين نمايشگاه «وات فيلم» (1395) اثر مشترك اين دو هنرمند به نمايش درآمده است كه هم در تابلو و نوشتار به تقابل زنانه و مردانه تاكيد شده است. اين اثر را ميتوان منظرهاي ميان دو رويكرد اين دو هنرمند دانست.
اين نمايشگاه با نزديك به 30 اثر برآيند همكاري 20ساله اين دو هنرمند است كه تلاش شده است ذيل سوژه و محتوايي مرتبط چيدمان شوند. اين دو هنرمند طي اين بيست سال اخير در 7 نمايشگاه «تهماندههاي روز» و «بهت» (1382)، نمايشگاه نقاشي «وات» (1384)، «صورتهاي ديگر» (1385)، «پراكندگي» (1386)، «زيرزمين» (1387)، «وات فيلم 2» (1395)، «نمايشگاه بيرون» (1399) همكاري داشتهاند.
اگرچه هر دو هنرمند در سبك شخصي خود به اقتضاي زمان و دريافت از پيرامون؛ دچار تحول سوژه و حتي تكنيك و مديوم شدهاند، اما نمايشگاههاي مشترك حلقه اتصال آن دو در پرداختن به يك سوژه مشترك است. در اغلب تجربههاي مشترك نخستين سوژه اصلي فرمها و فيگورهاي انساني هستند كه بعدتر در نمايشگاههاي ديگر به مسائل ديگر پرداخته ميشود. چنانچه در نمايشگاه «بيرون» طبيعت و محيطزيست را ميتوان موضوع و تم اصلي نمايشگاه در نظر گرفت.
نمايشگاه «تهماندههاي روز» از روز 19 آبانماه تا ۳ آذرماه در گالري پروژههاي آران برپاست.