یادداشتی بر کتاب «تئاتر برای زندگی» نوشته دیوید دایموند
سودای اجتماعات و آینده انسان
مهدي كريمي
«تئاتر براي زندگي» با زير عنوان «هنر و علم در خدمت گفت‌وگوي اجتماع‌بنياد» كتابي است نوشته ديويد دايموند كه به تازگي منتشر شده است. كتاب را مصطفي ظفر قهرماني‌نژاد ترجمه كرده و از سوي نشر نو راهي كتابفروشي‌ها شده است. ديويد دايموند، نويسنده كتاب بيش از 30 سال از عمرش را در تئاتر زندگي كرده است. ابتدا به عنوان بازيگر حرفه‌اي و بعد در مقام كارگردان هنري. او به همراه گروه خود مبدع فرم ويژه‌اي از تئاتر سياسي به عنوان «تئاتر براي زندگي» هستند كه تحت‌تاثير دو كتاب «آموزش سركوب‌شدگان» و «تئاتر سركوب‌شدگان» است.
ويژگي گروه دايموند، توجه به اين نگاه است كه به جاي توليد تئاتر براي اجتماعات، تئاتر را همراه با اجتماعات خلق كنند و از اين رهگذر سعي كردند تا از زبان تئاتر، كلام و حركت و ژست و رقص را براي بيان قصه‌هاي‌شان استفاده كنند و مجاري تازه ارتباطي ايجاد كنند و سراغ موضوعات اجتماعي نظير نژادپرستي و كليشه‌هاي جنسيتي بروند.
نويسنده سعي كرده تا در اين كتاب درباره ابعاد نظري و عملي تئاتر براي زندگي به‌طور مفصل سخن بگويد و جهان‌هاي به‌ظاهر گسسته را به هم مرتبط و با مثال‌هاي خاصي كه از پروژه‌هاي تئاتري مي‌آورد، ملموس كند. او با درهم تنيدن دو مقوله تئاتر و علم، تلاش كرده تا ارتباط ديرينه ميان اين دو دنياي مجزا را روشن كند و كنشگرانه از نقشي بگويد كه قصه‌گويي و هنر در خلق اجتماعات و زندگي سالم اجتماعي
ايفا مي‌كنند.
داينوند معتقد است: «ما تئاتري مي‌سازيم كه جلوه‌اي از اجتماع بزرگ‌تر است. براي اين كار بايد به دانش خودمان تكيه كنيم و به اين حقيقت كه اين دانش با اجتماع بزرگ‌تري پيوند دارد كه خارج از مرزهاي فيزيكي محل
كار ماست.»
كتاب يك هدف اصلي را دنبال مي‌كند كه همان توانمندسازي است و سعي در استفاده از زبان تئاتر براي كمك به اجتماعات دارد. كتاب مي‌خواهد اجتماعات بيشتر با يكديگر در ارتباط باشند تا سرزنده و خلاقانه بتوانند تغيير معنادار ايجاد كنند؛ چيزي كه امروزه مناسب حال تمامي اجتماعات و سازمان‌هاي انساني است و مي‌تواند الهام‌بخش تمام كساني باشد كه هم در حوزه تئاتر و هم در خارج از آن دل‌نگران آينده بشریت هستند.
«تئاتر براي زندگي» شامل 10 فصل است به نام‌هاي «يك تاريخچه كوتاه شخصي»، «تئاتر براي زندگي و رابطه آن با تئاتر سركوب‌شدگان»، «اجتماع زنده»، «مدارهاي بازخورد»، «هنر تئاتر تعاملي»، «در فضاي كارگاه»، «همكاري مهم افراد بومي»، «هشيارسازي گروه»، «موردپژوهي‌ها» و «پي‌گفتار» تدوين.
اين كتاب همچنين به جز اين فصل‌ها، بخش ضميمه‌اي نيز دارد كه عناوين آن عبارتند از «تلويزيون و شبكه جهاني اينترنت»، «بازي‌ها و تمرين‌ها»، «ديدن هرآنچه مي‌بينيم»، «گوش دادن به هرآنچه مي‌شنويم»، «حس‌كردن هرآنچه لمس مي‌كنيم»، «حس‌هاي چندگانه»، «بازي‌هاي اعتماد»، «بازي‌هاي صرفا براي تفريح»، «تمرين‌هاي بيشتر»، «فنون پوياسازي تئاتر تصاوير» و «فنون تمريني».