آخرين فرصت غرب براي احياي اعتبار از دست رفته
نديم قطيش٭
جنگ اسراييل و غزه، خاورميانه و جهان را در برابر اين واقعيت فوري و غيرقابل انكار قرار داده است: تاسيس بي‌درنگ يك دولت فلسطيني!
يك دولت فلسطيني تاسيس شود يا نه، اما اين پرونده باز منجر به نتايجي خواهد شد كه مي‌تواند نظم منطقه‌اي و كل چشم‌انداز سياسي جهان را از نو ترسيم كند. فراتر از تصور همه، اين امر مستقيما ثبات منطقه‌اي، روابط بين‌الملل و مشروعيت رهبري جهان را به شدت تحت تاثير قرار خواهد داد.
دور جديد خشونت‌ها و آتش‌افروزي اسراييل در نوار غزه توجه جامعه جهاني به اين منطقه را به همراه داشته است. در واقع، جنگ كنوني به نماد نمايان منازعه ديرينه اسراييل و فلسطين تبديل شده است كه مي‌تواند ثبات خاورميانه را تهديد و در خطر نابودي قرار دهد. اين جنگ سبب شده است كه ناظران و تحليلگران حوزه خاورميانه به شكل بي‌سابقه‌اي به راه‌حل‌هاي جديد و راديكال فكر كنند.
اگر مردم فلسطين بتوانند از اين آزمون خونين و تاريخي موفقانه خارج شوند، بايد جامعه جهاني و كشورهاي خاورميانه سريعا از يك توافقنامه روشن و معقولانه كه منجر به تاسيس يك دولت فلسطيني شود، حمايت كنند؛ با تاسيس دولت مستقل فلسطيني، اين سه نتيجه مهم حاصل خواهد شد:
اول: با ايجاد يك دولت فلسطيني نظم جديدي در روابط كشورهاي خاورميانه و جهان حاكم خواهد شد. تنها در يك نظم عادي مبتني بر صلح پايدار مي‌توان امنيت تمام بازيگران در منطقه و جهان را تضمين كرد. شكست و تحقير اسراييل در 7 اكتبر از سوي حماس، ثابت كرد كه تفوق و برتري نظامي هميشه امنيت‌ساز نيست. در واقع، تاسيس دولت فلسطيني نه تنها مراودات سياسي و ديپلماتيك را دگرگون خواهد كرد، حتي اهداف و چشم‌اندازها را در خاورميانه عميقا متحول خواهد كرد و منطقه را به سمت صلح و ثبات پايدار هدايت خواهد كرد.
دوم: اگر غرب به ويژه ايالات متحده امريكا بتواند با مسيرهاي ديپلماتيك جنگ و خشونت‌ها را در نوار غزه متوقف كند، نفوذ و موقعيت و وجه اخلاقي از دست رفته‌خود را دوباره باز خواهد يافت. در واقع، هرگونه مداخله موثر و عادلانه غرب به رهبري ايالات متحده كه منجر به تشكيل يك دولت مستقل فسطيني شود، جهان را به رهبري قوي و قابل اعتماد غرب، معتقد خواهد كرد. اين در حالي است كه چشم‌پوشي و بي‌تفاوتي غرب و ايالات متحده نسبت به جنايات و كشتار بي‌سابقه غيرنظاميان توسط اسراييل در نوار غزه و كرانه باختري، اقتدار اخلاقي نظام ارزشي غرب را به شكل چشم‌گيري در معرض خطر فروپاشي قرار داده است و آينده حقوق بين‌الملل و نهادهاي مرتبط به آن را تهديد مي‌كند.
سوم: پوشيده نيست براي ايران مساله فلسطين اهميت فروان دارد، تهران سال‌هاست كه كشورها و جنبش‌هاي آزادي‌بخش حامي فلسطين را در خاورميانه حمايت مي‌كند، احتمالا تاسيس يك دولت فلسطيني بتواند موجبات رضايت ايران را فراهم آورد. در اين صورت، ايران سعي خواهد كرد تا سياست خارجي خود را در خاورميانه مورد بازبيني قرار دهد. حمايت ايران از تاسيس يك دولت فلسطيني مي‌تواند ديناميك‌هاي منطقه‌اي را تغيير دهد و روابط اين كشور با ديگر دولت‌ها و گروه‌هاي منطقه‌اي را تحت تاثير قرار دهد.هر گونه تعلل يا كوتاهي و دست‌كم گرفتن اين لحظات تاريخي در جهت تاسيس يك دولت فلسطيني كه آرمان و آرزوي ديرينه مردم فلسطين است، ممكن است پيامدهاي نامطلوب و خطرناكي به منطقه و جهان داشته باشد. شكست پروژه تاسيس دولت فلسطيني، به تضعيف اردوگاه صلح‌جويان منجر خواهد شد و اين امر براي اسراييل و منطقه نيز دشوار تمام خواهد شد. در واقع شكست طرح دولت فلسطيني به معناي شكست اقتدار اخلاقي غرب و آزادي عمل قدرت‌هاي چالشگر در ساختار نظام بين‌الملل خواهد بود. چنين سناريويي، نه تنها بي‌ثباتي در منطقه را تشديد خواهد كرد، بلكه پايه‌هاي ثبات نظام جهاني را نيز تهديد مي‌كند.
در واقع، انگيزه تاسيس دولت فلسطيني مي‌تواند فرصت ظهور رهبران جسور با ديدگاه‌هاي جديد را در فلسطين فراهم كند. با پايان جنگ در نوار غزه، تشكيل يك دولت تكنوكرات با رهبري فلسطيني كه قادر به ادغام نوار غزه و كرانه باختري تحت يك پرچم باشد، راه را براي يك مسير پايداري در جهت ايجاد يك كشور فلسطيني هموار مي‌كند.
بحران كنوني در غزه ممكن است به يك درگيري طولاني مدت مبدل، حتي مي‌تواند به نقطه عطفي در تاريخ فلسطين و نهايتا با تاسيس دولت فلسطيني منجر به تغيير نظم منطقه‌اي و چشم‌انداز جهاني شود. حالا زمان آن فرا رسيده است كه جهان بايد نگاهِ اخلاقي و احساسي به پرونده باز تاسيس دولت فلسطيني را كنار بگذارد و آن را به عنوان يك نقطه مهم و استراتژيك كه براي امنيت منطقه و جهان تاثيرگذار است، در نظر بگيرد.
اين جنگ فرصتي را به ميان آورده است كه با آن مي‌توان نظم منطقه‌اي خاورميانه را بازتعريف كرد، به غرب نيز اين امكان را مي‌دهد كه با حمايت از تاسيس يك دولت فلسطيني، يك‌بار ديگر ارزش‌هايش را بر روابط بين‌الملل حاكم كند و به موقعيت گذشته‌اش بازگردد. حقيقتا، اين فرصتي است كه جهان نمي‌تواند از آن چشم بپوشد.
٭تحليلگر مسائل بين‌الملل
- ترجمه سروش عبدالواجد
- الشرق الأوسط