تشديد تنش‌ها در باب‌المندب خاورميانه در آستانه جنگ فراگير قرار دارد؟
محمد بيات
مهم‌ترين تهديد فرسايشي شدن جنگ غزه، پيش از آنكه تحقق وعده‌هاي فانتزي همچون نابودي جنبش مقاومت اسلامي فلسطين باشد، گسترش دامن جنگ در سراسر منطقه خاورميانه و وقوع جنگي بزرگ ميان محور مقاومت و امريكا است. به عبارت ديگر تل‌آويو براساس سياست «صدور بحران» بسيار علاقه‌مند است تا اصل منازعه از باريكه غزه خارج شده و تمام نگاه‌ها متمركز بر نبرد ميان تهران- واشنگتن در حوزه شامات و شمال اقيانوس هند باشد. تا پيش از «سوم نوامبر» بسياري از تحليلگران با ابراز نگراني نسبت به تحولات جاري در شمال سرزمين‌هاي اشغالي، منتظر ورود حزب‌الله به جنگ و پاسخ متقابل صهيونيست‌ها در جغرافياي لبنان بودند. كمي بعد مقاومت يمن اعلام كرد تا زماني كه تجاوز اسراييل به نوار غزه ادامه داشته باشد، درياي سرخ و تنگه باب‌المندب مكان امني براي كشتي‌هاي تجاري و ناوهاي جنگي رژيم صهيونيستي و متحدان غربي آن نخواهد بود.
در لايه دوم گروه‌هاي مقاومت پايگاه‌ها و انبارهاي منتسب به امريكا را در عراق-سوريه به وسيله حملات موشكي-پهپادي هدف قرار مي‌دهند. آتش‌بس كوتاه‌مدت و فروكش كردن دامنه تنش‌ها در سراسر خاورميانه سبب شد تا چند روزي گروه‌هاي مقاومت از هدف قرار دادن منافع تل‌آويو و متحدان آن خودداري كنند اما با پايان يافتن مهلت آتش‌بس موقت بار ديگر تبادل آتش ميان طرفين منازعه از سر گرفته شد. باتوجه به شرايط جاري در غرب آسيا سوال كانوني اين يادداشت آن است كه در صورت تداوم جنگ و افزايش سطح تنش‌ها، آيا امكان وقوع جنگ منطقه‌اي وجود دارد؟
با گذشت 61 روز از جنگ ميان حماس و رژيم صهيونيستي، همچنان ارتش اسراييل در حال پيشروي در عمق خاك باريكه غزه است. صهيونيست‌ها پس از ورود نسبي به شمال نوار غزه و ايجاد منطقه حائل، حال به دنبال ايجاد منطقه حائل جديدي در جنوب باريكه غزه هستند. بر همين اساس نيروهاي هوايي اسراييل با حملات گسترده مناطقي همچون خان‌يونس و جنوب گذرگاه رفح را به شدت مورد حمله قرار داده است. همزمان با ازسر‌گيري تجاوز ماشين جنگي اسراييل در غزه، شبكه نيروهاي مقاومت بار ديگر هدف قرار دادن عمق سرزمين‌هاي اشغالي و منافع غربي‌ها در سراسر خاورميانه در را دستور كار قرار دادند.
پس از اتمام آتش‌بس موقت نيروهاي حزب‌الله به وسيله حملات تركيبي شمال فلسطين اشغالي و مكان‌هاي مربوط به صهيونيست‌ها را هدف قرار داد. در جديدترين تحول جاري در اين منطقه ارتش اسراييل با هدف قرار دادن پايگاهي مرتبط با ارتش لبنان يك سرباز لبناني شهيد و چند تن ديگر زخمي شدند. در واكنش به اين اقدام نيروهاي يونيفل نسبت به افزايش سطح خشونت در اين منطقه ابراز نگراني كردند. از ابتداي جنگ تاكنون بيش از 79 نيروي حزب‌الله لبنان شهيد و در سوي مقابل 9 صهيونيست به هلاكت رسيدند. در جبهه جنوبي نيروهاي مقاومت يمن علاوه بر هدف قرار دادن بندر ايلات، توقيف كشتي‌هاي مرتبط با اليگارش‌هاي اسراييلي را نيز
در دستور كار خود قرار دادند. در جديدترين اقدام ارتش ملي يمن در درياي سرخ، سه كشتي «UNITYEXPLORER»، «SOPHIEII» و «NUMBER9» توقيف و به ناو «USS CARNEY» حمله شد.
در پاسخ به اقدامات اخير مقاومت، وزارت دفاع امريكا و انگليس ضمن محكوم كردن اقدامات انصارالله در حاشيه تنگه باب‌المندب، انگشت اتهام را به سوي ايران گرفتند. علاوه بر اين پنتاگون با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه اگر امريكا تصميمي مبني بر هدف قرار دادن «حوثي‌ها» بگيرد، اين اقدام را در زمان و مكان مناسب عليه مقاومت يمن ترتيب خواهد داد. همزمان رژيم صهيونيستي با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه ناوها و زيردريايي‌هاي بيشتري براي حفاظت از منافع رژيم به آب‌هاي درياي سرخ خواهد فرستاد. در چنين شرايطي بسياري از كارشناسان معتقدند كه اگر اين روند ادامه پيدا كند، ممكن است دامنه جنگ از فلسطين اشغالي فراتر رود و محور مقاومت وارد جنگ مستقيم با سنتكام شود. البته تاكنون طرفين منازعه با توجه به شاخص‌هاي عقلانيت راهبردي و لزوم پرهيز از تنش سعي كردند تا از افزايش سطح تنش‌ها پرهيز كنند، اما وقوع يك رخداد غيرقابل پيش‌بيني ممكن است نهايتا منجر به جنگي بزرگ در منطقه غرب آسيا شود.
اگر لبنان، سوريه، يمن و حتي عراق وارد جنگ با نيروهاي امريكايي-انگليسي در سطح منطقه شوند، بزرگ‌ترين پيروز اين كارزار نظامي نتانياهو خواهد بود. طي دو دهه اخير «بي‌بي» بارها تلاش كرده تا با بهانه قرار دادن برنامه اتمي يا نفوذ منطقه‌اي ايران زمينه برخورد مستقيم ميان تهران-واشنگتن را فراهم كند، بي‌آنكه آسيبي به منافع صهيونيست‌ها وارد شود. به عنوان مثال در جريان ترور سپهبد شهيد قاسم سليماني، نتانياهو تنها چند ساعت پيش از آغاز عمليات با ترامپ تماس گرفت و اعلام كرد كه اسراييل علاقه‌اي ندارد تا در اين عمليات مشاركت داشته باشد. با فرض تحقق اين سناريو نتانياهو براي بقا در قدرت ترجيح مي‌دهد تا جنگي منطقه‌اي و گسترده آغاز گردد كه در آن غربي‌ها در نقش «نيروي نيابتي» اسراييل وارد نبرد با گروه‌هاي مقاومت شوند. با اين حال نگارنده اين سياهه معتقد است كه آغاز جنگي جديد در خاورميانه در دستور كار دولت فعلي امريكا قرار ندارد و واشنگتن ترجيح مي‌دهد تا با دنبال كردن سياست «كنترل تنش» از وقوع جنگ ناخواسته با مقاومت پيشگيري كند.
كارشناس ارشد مسائل خاورميانه