اسراييل ضعيف جايگاه روسيه را تقويت مي‌كند!
آنا بورشچفسكايا٭
همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت، روسيه به رهبري ولاديمير پوتين، در جنگ جاري ميان اسراييل و حماس، از حماس حمايت مي‌كند. پيش از حمله حماس در 7 اكتبر به اسراييل، رييس‌جمهور روسيه سعي نمود تا ظاهرا در قامت بازيگري صلح‌طلب، با تمامي طرف‌هاي درگيري چون اسراييل، ايران و جريان‌هايي مانند حزب‌الله و حماس گفت‌وگو كند. با اين همه، واكنش مسكو به اين حمله خود نشان از يك گسست استراتژيك است كه روابط طولاني روسيه در خاورميانه را تحت تاثير قرار مي‌دهد.
كرملين از محكوم كردن مستقيم حماس خودداري نمود و پوتين 10 روز با تاخير، با بنيامين نتانياهو، تماس گرفت. متعاقبا، پوتين محاصره نوار غزه توسط اسراييل را با محاصره لنينگراد توسط آلمان نازي، مقايسه كرد.
در اين ميان چند نكته قابل تامل است، نخست: با تشديد بحران در خاورميانه روسيه و ايران نيز درگير اين مساله خواهند شد. آن هم در شرايطي كه مواضع امريكا و اسراييل از جانب نيروهاي حامي ايران هدف قرار مي‌گيرد. پوتين از تشديد و گسترده شدن بحران به كل منطقه، نفع خواهد برد؛ چرا كه ادامه بحران در خاورميانه منجر به حواس‌پرتي غرب از جنگ اوكراين خواهد شد.
اين‌بار، منطقه آبستن تحولات بزرگي است كه تبعات مهم آن مي‌تواند همه را تحت تاثير قرار دهد. گزارش‌ها نشان مي‌دهد همكاري‌هاي تهران، دمشق و مسكو براي بيرون راندن امريكا از سوريه، افزايش يافته است. ارتش روسيه، در تابستان گذشته توانست دردسرهاي فراواني را براي نيروهاي امريكايي در سوريه ايجاد كند؛ جنگنده‌هاي روسي در آسمان سوريه به يك هواپيماي بدون‌سرنشين امريكايي، آسيب جدي وارد نمودند. اين تلاش‌ها اكنون با حملات روزانه به پايگاه‌هاي امريكايي در خاورميانه، پس از حمله 7 اكتبر حماس به اسراييل، كاهش يافته است. همچنين، اخيرا ادعا شده كه گروه واگنر تلاش دارد تا حزب‌الله لبنان را به سامانه ضدهوايي پانتسير-اس۱، تجهيز نمايد. همه اينها، نمونه‌هایي از تلاش روسيه در راستاي تشديد تنش در خاورميانه است.
دوم، در خصوص اينكه چرا پوتين در جنگ اسراييل و حماس، يك طرف ايستاده است، تصوير استراتژيك گسترده‌تري ترسيم مي‌شود؛ او محاسبه كرده است كه هزينه بدتر شدن روابط روسيه و اسراييل، كمتر از مزاياي همسويي نزديك با نيروهاي ضدامريكايي در خاورميانه است. بنابراين، پوتين متعهد است كه احساسات ضدامريكايي و ضداسراييلي در جهان عرب و فراتر از آن را، تقويت نمايد. همچنين، پوتين از هر عاملي كه بتواند به روند عادي‌سازي روابط اسراييل با كشورهاي عربي مانع ايجاد نمايد، به‌شدت استقبال مي‌كند .
در واقع، ابتكار صلح خاورميانه به ميانجيگري امريكا، براي روسيه تلخ تمام مي‌شود. هرقدر اين تلاش‌ها به بن‌بست بخورند، پوتين بيشتر نفع خواهد برد. از نظر او، عقب‌نشيني امريكا از خاورميانه، به خودي‌خود يك پيروزي براي روسيه خواهد بود. در واقع، اسراييل ضعيف، مي‌تواند جايگاه پوتين را در ميان كشورهاي عربي و خاورميانه تقويت نمايد.
در همين حال، افزايش آشوب و هرج و مرج در خاورميانه اقتدارگرايي را تقويت و نظم‌جهاني ليبرال را به چالش مي‌كشد. تحليلگران غربي، در ديدگاه‌هاي منطقه‌اي خود، به رقابت ميان قدرت‌هاي بزرگ بسنده مي‌كنند و تمايل دارند كه درگيري در اروپا مانند جنگ اوكراين و تنش‌ها در خاورميانه را جداگانه تحليل نمايند. در حالي كه اين تحولات از منظر كرملين حكم يكساني دارد. همچنين، پوتين به يك بازي طولاني با غرب متعهد است و انتظار دارد كه امريكا و متحدانش در مورد ارايه كمك‌ها براي اوكراين، اتفاق‌نظر و اراده رقابت را از دست بدهند.
صرف‌نظر از اينكه پوتين براي ايجاد روابط دوستانه با همه بازيگران در خاورميانه تلاش مي‌كند، اما به نيروهاي ضدامريكايي در منطقه، بيشتر نزديك است، در سپتامبر 2015 روسيه به بن‌بست سوريه پايان داد. در ابتدا پوتين با كنترل آسمان سوريه توانست اهرم فشار بر اسراييل را حفظ نمايد. پس از آن اسراييل ناچار شد براي مانور در سوريه، نظر مساعد روسيه را جلب نمايد.
از زمان حمله روسيه به اوكراين، اسراييل درگير موازنه‌سازي دشواري بوده است؛ اسراييل تلاش مي‌كند روابط خود را با مسكو حفظ كند و در عين حال، حاكميت اوكراين را به رسميت مي‌شناسد. اما همانطور كه حمله روسيه به اوكراين رويدادي بود كه جهان را تغيير داد، خاورميانه در 7 اكتبر نيز تغيير كرد و پوتين اكنون كاملا از اين فرصت استفاده مي‌كند.
اكنون كه پوتين در كنار حماس قرار گرفته، اسراييل بايد روابط خود با مسكو را بازبيني کند. اسراييل مي‌تواند از زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين، براي حضور در غزه دعوت نمايد تا با نظارت بر علميات نظامي و بحث در مورد چالش‌ها و درس‌هاي آموخته شده از ميدان جنگ، تجربيات مشترك خود را با هم به اشتراك بگذارند. اسراييل، همچنين مي‌تواند رسانه‌هاي اوكرايني را دعوت كند تا در مورد اين تجربه بنويسند و جنگ اسراييل را به‌طور كلي پوشش دهند. دعوت از روزنامه‌نگاران اوكرايني، به عقب راندن روايت‌هاي روسيه درباب خاورميانه كمك خواهد كرد. تا به امروز، مسكو در ارايه روايت خود از منطقه موفق بوده است. پس بسيار مهم است كه اين روايت‌ها به چالش كشيده شوند.
٭تحليلگر مسائل بين‌الملل
ترجمه سروش عبدالواجد