بازار مردمان شاد

فيلم انيميشن كوتاه «از جهات مختلف» را در زمان ساختش (1357) نديدم. اما وقتي ديدمش دانستم فرشيد مثقالي (نويسنده و كارگردانش) با اين فيلم ده دقيقه‌اي در ذهن برخي بينندگانش باوري تازه ايجاد كرده است. باوري كه باعث مي‌شود هنگام نگاه به آدم‌ها، وقايع، ساختمان‌ها و اتفاقات شاد و غمگين از جهات مختلف نگاه كنند. در چنين حالتي شخص مي‌تواند خودش را جاي ديدگاه‌هاي مختلف بگذارد و به نگاهش عمق بيشتري بدهد. عمقي كه ممكن است در قضاوت و راي دادن او را از منافع فردي خودش هم دور سازد. چنين آدمي اگر ماجراي رفته بر صادق بوقي (مرد شاد هفتاد ساله‌اي كه نوع جديدي از شادي را در بازار ماهي‌فروشان به نمايش گذاشت) را مي‌ديد و خودش آدمي مخالف شادي صادق در مراكز عمومي بود يا حتي گمان مي‌كرد راه‌هاي رفتن به بهشت از درد و رنج و اندوه مي‌گذرد، نمي‌توانست مانعي (هر چند كوتاه) بر سر راهش بگذارد. اشاره‌ام به صادق بوقي، فيلم از جهات مختلف و تفكري كه اگر نگويم مخالف شادي است، اما بايد بنويسم مانعي براي شادي‌آفريني صادق بود، فقط براي اين روزها نيست. تكليف صادق بوقي را مردم مشخص كردند (موافق و مخالف) مردمي كه هر چند بعضي‌ها چندان باورشان ندارند، اما در تمام دنيا تاريخ شفاهي خودشان را طوري مي‌نويسند كه هيچ قدرت و رسانه رسمي و حكومتي نتواند پاكش كند. از كسي خوش‌شان يا بدشان بيايد، مهرشان را طوري پاي اين خوش و بد آمدن مي‌كوبند كه با آب درياها و تازيانه و درفش هم نمي‌توان پاكش كرد. البته دل دادن‌شان با دل گرفتن هم همراه است. دور و نزديك مي‌شوند. ستايش مي‌كنند. اما به كسي قول در دل ماندن ابدي نمي‌دهند. همان‌طور كه بالا مي‌برند زمين هم مي‌زنند. (اين خصوصيت‌شان را هم مي‌توانيم از جهات مختلف ببينيم تا درست دركش كنيم. نگاه يك طرفه باعث مي‌شود تا اين ويژگي مردم را درست قضاوت نكنيم.باعث مي‌شود تا هر وقت براي ما و عقايدمان هورا كشيدند، بگويیم چه مردم خوبي و هر وقت گوجه به سمت ما و عقايدمان پرت كردند، بگويیم عوام نادان و سطحي!بگويیم ميزان راي مردم نيست، راي و نظر ماست.) همين مردم وقتي اسمي روي كوچه و خياباني بگذارند دلايل خودشان را دارند. اسم كوچه‌ها و خيابان‌هاي زيادي را مي‌توان ديد كه با آنكه سال‌هاي زيادي است نام جديدي پيدا كرده در زبان مردم با نام قديمي كه خودشان گذاشته‌اند يا ديگران گذاشته و آنها پذيرفته‌اند، تكرار مي‌شود. شايد كساني كه در مقابل شادي‌هاي صادق، مانعي (هر چند كوتاه) گذاشتند از اين مي‌ترسيدند كه نام بازار ماهي‌فروشان به بازار مردمان شاد تبديل شود. البته شايد. بايد اين اتفاق را از جهات مختلف نگاه كنيم.