گزارش آژانس درباره افزايش توليد اورانيوم غني شده گمانه‌زني‌ها درباره تشديد تنش ميان تهران و واشنگتن را افزايش داد
بن‌بست راهبردي- ديپلماتيك ايران و امريكا در سايه جنگ غزه؟
رسانه‌ها به نقل از سخنگوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مدعي شده‌اند كه ايران در هفته‌هاي گذشته ميزان توليد اورانيوم غني‌شده خود را افزايش داده است. در همين راستا، خبرگزاري رويترز به نقل از سخنگوي آژانس اتمي نوشت: «رافائل گروسي، مديركل آژانس، در جديدترين گزارش خود به كشورهاي عضو درخصوص فعاليت‌هاي غني‌سازي ايران گفت كه اين كشور در هفته‌هاي اخير توليد اورانيوم غني‌شده خود را افزايش داده و رويه قبلي خود از اواسط سال ۲۰۲۳ در كاهش توليد اين محصول را به پايان رسانده است.» براساس اين گزارش ادعايي، سخنگوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مدعي شد: «اواخر ماه نوامبر، آژانس اتمي از افزايش نرخ خوراك‌دهي براي توليد هگزافلورايد اورانيوم (UF۶) غني‌شده به ايزوتوپ ۲۳۵ اورانيوم ۶۰درصدي مطلع شد و آن را مشاهده كرد.» سخنگوي آژانس اتمي همچنين مدعي شد كه ايران توليد هگزافلورايد اورانيوم غني‌شده به اورانيوم ۶۰درصدي در اين دو تاسيسات را به تقريبا ۹ كيلوگرم در ماه از پايان ماه نوامبر افزايش داده است. او مدعي شد كه اين ارقام به معني آن است كه ايران رويه توليد تقريبا سه كيلوگرم اورانيوم غني‌شده در ماه از ماه جولاي را كنار گذاشته و بار ديگر به نرخ توليد ۹ كيلوگرم طي نيمه اول سال ۲۰۲۳ بازگشته است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ماه‌هاي گذشته بارها ادعاهاي مطرح‌شده از سوي رژيم اسراييل را تكرار كرده است. اين درحالي است كه اين نهاد بين‌المللي تاكنون در برابر خلف وعده كشورهاي غربي در پايبندي به مفاد برجام موضعي اتخاذ نكرده است. ايران تا يكسال بعد از خروج امريكا از برجام به تمامي تعهدات خود پايبند ماند، اما چهار سال پيش اعلام كرد كه طبق مفاد برجام محدوديت‌ها عليه برنامه هسته‌اي خود را كاهش مي‌دهد.
رويارويي به وقت بحران!
در همين راستا، لارنس نورمن، خبرنگار وال استريت‌ژورنال در گزارشي اختصاصي به نقل از گروهي از مقام‌هاي امريكايي مدعي شد كه ايران با افزايش توليد اورانيوم غني‌شده‌اش، احتمال رويارويي (ادعايي) با غرب را افزايش داده، اين روزنامه‌نگار با اشاره به حملات انصار‌الله و ساير گروه‌هاي حامي ايران به مواضع اسراييل و امريكا در منطقه مدعي است كه چنين فعل و انفعال‌هايي احتمال تنش در اين بازه زماني را افزايش داده است. گروهي از مقام‌هاي امريكايي در گفت‌وگو با نورمن مدعي شده‌اند كه سه برابر شدن (ادعايي) توليد اورانيوم غني‌شده كه از منظر آنها زمينه را براي خروج تهران از آستانه گريز هسته‌اي هموار مي‌كند، نشان‌دهنده شكست تلاش‌هاي ديپلماتيك بين واشنگتن و تهران است. گزارش ادعايي نهاد ناظر اتمي در ميانه گسترش تنش‌ها ميان ايالات متحده و گروه‌هاي حامي ايران در منطقه منتشر شد، نيروهايي كه از آغاز حملات خونين اسراييل به غزه كه گروهي آن را نسل‌كشي قلمداد مي‌كنند، در حمايت از فلسطين و آرمان مردمان اين سرزمين، بارها مواضع اسراييل و امريكا در منطقه را هدف حملات خود قرار داده‌اند. وزارت دفاع امريكا (پنتاگون) روز شنبه مدعي شد كه ايران به يك نفتكش حامل مواد شيميايي در اقيانوس هند حمله پهپادي كرده، حمله‌اي ادعايي كه از منظر آنها براي خطوط كشتيراني آن‌هم در شرايطي كه درياي سرخ به واسطه حملات انصار‌الله يمن عملا از كار افتاده، خطرناك است. ايران چنين ادعاهايي را كذب محض خوانده است. رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در گزارشي ادعايي به كشورهاي عضو نهاد ناظر اتمي گفت كه بازرسان اين نهاد در 19 و 24 دسامبر افزايش توليد اورانيوم غني‌شده در تاسيسات اصلي هسته‌اي ايران را تاييد كرده‌اند؛ به ادعاي نورمن، افزايش توليد اورانيوم 60درصد غني شده (ادعايي) ايران را به نرخ توليد 9 كيلوگرم در ماه بازگرداند، همان سطحي كه ايران اوايل سال جاري در آن قرار داشت.
تكرار ادعاهاي نخ‌نما شده
در شرايط كنوني مقامات امريكايي مدعي‌اند كه تهران با داشتن اورانيوم غني شده تا كمتر از دو هفته ديگر در آستانه گريز هسته‌اي قرار خواهد گرفت. اين ادعا درحالي رسانه‌اي شده كه مقام‌هاي كشورمان بارها تاكيد كرده‌اند برنامه هسته‌اي ايران صرفا براي استفاده غيرنظامي صلح‌آميز است. مقامات امريكايي نيز در ماه‌هاي اخير گفته‌اند كه هيچ مدركي دراختيار ندارند كه نشان دهد تهران روي تكميل توانايي‌اش جهت خروج از آستانه گريز هسته‌اي متمركز شده باشد. با اين حال، آژانس در گزارش محرمانه خود به كشورهاي عضو، مدعي شد كه ايران سانتريفيوژهاي خود را دوباره به گونه‌اي وصل كرده كه به اين كشور امكان مي‌دهد توليد اورانيوم غني‌شده را با سرعت بيشتري دنبال كند، اقدامي كه احتمالا نگراني‌هاي ادعايي در باب خروج تهران از توافق پادماني را افزايش داده است.
نورمن به نقل از مقامات امريكايي و اروپايي مدعي شد كه كه اگر ايران اورانيوم غني شده را در سطحي بالا توليد كند، احتمال آنكه جرقه بحران زده شود و طرفين از منظر سياسي و اقتصادي روبه‌روي يكديگر صف‌آرايي كنند، افزايش خواهد يافت. در اين ميان رژيم اسراييل كه به واسطه جنگ خودخواسته‌اش در غزه از چند جهت هدف حملات گروه‌هاي حامي ايران قرار دارد، مدعي اقدام نظامي ادعايي عليه تهران شده است؛ حمله‌اي ادعايي كه بسياري آن را غيرممكن مي‌دانند و نوعي بلوف قلمداد مي‌كنند. تهران و واشنگتن در سايه ديپلماسي شاتلي امريكا و پس از گفت‌وگوهاي غيرمستقيم در عمان، جايي كه ميزبانان براي مقامات ارشد امريكايي و ايراني نقش ميانجي را ايفا كردند، براي كاهش تنش‌ها به گزينه‌هايي متوسل شدند. ايالات متحده تلاش داشت تا بدين طريق از تشديد بحران‌ها تا پيش از انتخابات امريكا در نوامبر جلوگيري كند.
پايان ديپلماسي شاتلي!
رويكرد ديپلماتيك دو بازيگر به دليل شكست مذاكرات در تابستان 2022 در مورد احياي توافق هسته‌اي 2015 از سر گرفته شد. به ادعاي نورمن، در آن بازه زماني، مقامات امريكايي چندين گام را ترسيم كردند و اميدوار بودند ايران از اين رويكرد پيروي كند. به ادعاي او، اين گزاره‌هاي ادعايي عبارت بودند از: مبادله زندانيان در ماه سپتامبر، توقف حملات نيروهاي حامي ايران به مواضع ايالات‌متحده در منطقه و محدود كردن برنامه هسته‌اي ايران، به ويژه كاهش يا توقف توليد اورانيوم غني شده توسط تهران بود. ايران در ژوئن گام‌هايي را براي اثبات حسن‌نيت خود برداشت. به ادعاي مقام‌هاي امريكايي، رهبران واشنگتن در ازاي برداشتن چنين گام‌هايي آماده بودند تا دسترسي ايران به ميلياردها دلار از اموال بلوكه‌شده‌اش را هموار كنند. واشنگتن همچنين سيگنال‌هايي ارسال كرد كه اجراي تحريم‌هاي نفتي عليه ايران را تشديد نخواهد كرد و آماده از سرگيري مذاكرات درباره برنامه هسته‌اي تهران است.
قرار بر اين بود، مذاكرات غيرمستقيم اواسط اكتبر در عمان از سر گرفته شود، اما با آغاز حملات اسراييل عليه غزه و موضع‌گيري ايران در برابر اين جنايت، هرگونه رايزني غيرمستقيم و در سايه ميان طرفين متوقف شد. نورمن نوشته، در آن بازه زماني نمايندگان ايالات‌متحده در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در وين به درخواست‌ها براي اظهارنظر در اين باره پاسخ ندادند. به ادعاي اين روزنامه‌نگار، پيشرفت برنامه هسته‌اي ايران نقطه عطف بالقوه ديگري را بين تهران و واشنگتن و در ميانه درگيري‌ها ميان اسراييل و حماس در منطقه ايجاد كرده است، آن‌هم در شرايطي كه روزانه نيروها و پايگاه‌هاي امريكايي هدف حملات نيروهاي حامي ايران قرار دارد. روز دوشنبه، ايالات‌متحده مدعي شد كه در واكنش به حملات عليه مواضعش تاسيسات پهپادي گروهي از مخالفانش در عراق و سوريه را هدف قرار داده است.
چند صدايي در كابينه بايدن
ايالات متحده دو گروه ناو تهاجمي هواپيمابر را در شرق مديترانه مستقر كرده و به دنبال آن يك زيردريايي هسته‌اي براي تقويت توان بازدارندگي‌اش در برابر حزب‌الله، قدرتمندترين گروه حامي ايران و با هدف جلوگيري از درگيري بين اسراييل و لبنان به منطقه اعزام كرده است. اخيرا، ائتلاف ويژه دريايي در درياي سرخ براي مقابله با حملات گسترده انصار‌الله عليه كشتي‌هاي تجاري تعريف شده است. اين درحالي است كه به ادعاي وال استريت ژورنال، همكاري نظامي و دفاعي ايران و روسيه رو به افزايش است؛ بالاخص در شرايطي كه جنگ اوكراين براي غرب به يك معماي پيچيده تبديل شده است. نورمن به نقل از مقامات امريكايي مدعي است كه گستردگي فعل و انفعال‌هاي حاميان ايران در منطقه و فراتر از آن موجب ايجاد چندصدايي در دولت بايدن شده است؛ بسياري از اعضاي كابينه بايدن هنوز نمي‌دانند كه پس از پايان جنگ غزه چگونه مي‌توانند دوباره به تهران نزديك شوند. نورمن مدعي است، درحالي كه بخش‌هايي از دولت بايدن همچنان طرفدار يافتن راه‌حل‌هاي ديپلماتيك براي كاهش دامنه تنش‌ها هستند، صداهايي بلندتري نسبت به گذشته شنيده مي‌شود كه خواهان رويارويي با متحدان ايران در منطقه‌اند.