وال استريت ژورنال با انتشار گزارشي اختصاصي افشا كرد
نفوذ دوحه به قلب واشنگتن
احسان لطيفي
سناتور ارشد دموكرات از ايالت نيوجرسي و يكي از مشاوران سابق ترامپ با اتهاماتي از جمله لابي‌گري براي دولت قطر و پيشبرد منافع آن در واشنگتن مواجه شده‌اند.
كشور خاورميانه‌اي قطر موفق شده با ميانجيگري در برخي از مهم‌ترين مناقشات جهاني از جمله جنگ اسراييل و حماس، به اعتبار خود بيفزايد. اما در اين راستا برخي متحدين امريكايي اين بازيگر با مشكلات حقوقي روبه‌رو شده‌اند.
پشت پرده‌هايي كه عريان شد
طي سال‌هاي اخير، قطر عمليات‌هايي براي لابي‌گري در ايالات متحده كه متحد نظامي و شريك تجاري كليدي‌اش محسوب مي‌شود را شدت بخشيده تا امتيازات بيشتري نسبت به همسايگان بزرگ‌تر خود از جمله عربستان سعودي و امارات متحده عربي به دست آورد.
وال استريت ژورنال با انتشار گزارشي اختصاصي مدعي شد، دادستان‌هاي فدرال نيويورك ادعا كرده‌اند كه طي دو سال گذشته، قطري‌ها به يكي از نزديكان باب منندز، سناتور دموكرات از ايالت نيوجرسي بليت مسابقه جايزه‌بزرگ فرمول يك در ميامي را رايگان اعطا كرده و ده‌ها ميليون دلار در پروژه ساخت‌وساز يكي از دوستان منندز سرمايه‌گذاري كرده‌اند. منندز كه به عنوان رييس كميته روابط خارجي سناي ايالات متحده خدمت مي‌كند، توانايي پيشبرد منافع قطر را دارد. دادستان‌ها به منندز اتهام لابي‌گري براي قطر زده‌اند. اگرچه مقامات قطري به تخلف متهم نشده‌اند، اما منندز كه قبلا با اتهام عامليت غيرقانوني براي مصر روبه‌رو شده بود، اتهامات جديد را رد كرد. در پرونده‌اي جداگانه، بري بنت، مشاور سابق كمپين انتخاباتي دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ و لابي‌گر جمهوري‌خواه اعتراف كرد كه از طرف قطر قصد داشت به‌طور غيرقانوني يك گروه حمايتي براي لكه‌داركردن وجهه عربستان سعودي ثبت و تاسيس كند، اما تلاشش موفقيت‌آميز نبود. عربستان سعودي و امارات متحده عربي قطر را حامي ايران و گروه‌هاي محور مقاومت دانسته و اين را توجيهي براي اعمال محاصره تمام‌عيار قطر از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ قلمداد كرده‌اند. بنت با دادستان‌ها قرار گذاشته كه پرونده را بدون نياز به دادگاه حل‌وفصل كند. اسنادي كه توسط وال‌استريت ژورنال بررسي شده، نشان مي‌دهند كه در پرونده‌اي ديگر، لابي‌گرهاي قطري براي اخلال در تصويب لايحه‌اي كه در تضاد با منافع قطر بود، مدعي شدند كه اين لايحه محصول «لابي‌گري كثيف» رقباي دوحه است. اين تلاش‌ها منجر به انبوهي از پرونده‌هاي مدني شد كه هنوز در جريان هستند.
بن فريمن، مدير موسسه ريسپانسيبل استيت‌كرفت مي‌گويد: «يكي از عمليات‌هاي اعمال نفوذ خارجي، افشاي عمليات‌هاي كشورهاي رقيب است. طي چند سال اخير، همه از قواعد مشابهي براي افشاي طرح رقباي‌شان استفاده كرده‌اند.» مقامات قطري مي‌گويند كه لابي‌گري براي مقابله با رقباي منطقه‌اي‌شان ضروري است. در حالي اين جزييات جديد آشكار شده كه قطر در ميانجيگري برخي از جنجالي‌ترين منازعات جهان از جمله افغانستان و غزه نقشي مهم ايفا كرده است. قطر همچنين به توافقات براي بازگشت كودكان اوكرايني ربوده‌شده از روسيه و آزادي زندانيان امريكايي در ونزوئلا كمك كرده است.
بازي رياكارانه دوحه
مدت‌هاست كه اميرنشين قطر، مرز حساسي را ميان ايالات متحده و دشمنانش رعايت كرده است. اين كشور ميزبان بزرگ‌ترين پايگاه نظامي ايالات متحده در خاورميانه بوده و محل حضور رهبري سياسي حماس است و قبلا نيز سران طالبان در اين كشور حضور داشتند. قطر خريدار ميلياردها دلار تسليحات امريكايي و اروپايي بوده و در عين حال، با هماهنگي غربي‌ها سالانه صدها ميليون دلار به غزه كمك مي‌كند. دوحه مانند بسياري از كشورهاي عرب ديگر با پول‌پاشي در كمپين‌هاي زيادي در واشنگتن براي پيشبرد منافع ملي خود تلاش مي‌كند. جيم موران، نماينده سابق دموكرات كه از سال ۲۰۱۷ لابي‌گر قطري‌ها بوده، مي‌گويد: «تنها عيب قطري‌ها اين است كه «نه» گفتن براي‌شان سخت است.» دادستان‌ها ادعا مي‌كنند كه برخي فعاليت‌هاي لابي‌گري براي قطر به درستي به اطلاع مقامات رسانده نشده است. بنت به نقض قانوني متهم شده كه طبق آن، لابي‌گرهاي دولت‌هاي خارجي ملزم هستند تا تمام فعاليت‌هاي اينچنيني خود را نزد مقامات مربوطه ثبت كنند، اما در صورت اعتراف به اشتباه، پرداخت جريمه و رعايت ساير قوانين، مجازات به ۱۸ ماه كاهش مي‌يابد. بنت در توافقنامه‌اي كه هفته گذشته با دادستان‌ها به ثبت رساند، اعتراف كرد كه در سال ۲۰۱۷، به‌طور مخفيانه و از جانب قطر گروهي حمايتي به نام «ديد‌بان بحران يمن» را مي‌چرخاند كه براي لكه‌داركردن چهره عربستان و امارات طراحي شده بود. در آن زمان، اين دو كشور درگير جنگ يمن بودند. وال‌استريت ژورنال پيش‌تر در سال ۲۰۲۱ خبر داد كه فعاليت‌هاي موسسه ديد‌بان بحران يمن تحت بررسي دادستان‌ها قرار گرفته است. در سال ۲۰۱۸ و پس از محاصره كامل قطر توسط كشورهاي عربي، قطر با ۲۰۰ ميليون دلار كمپيني آغاز كرد تا از طريق جذب دوستان و آشنايان ترامپ كه در آن زمان رييس‌جمهور بود، بر سياست او تاثير بگذارد. بر اساس ايميل‌هايي كه وال‌استريت ژورنال بررسي كرده است، يكي از اهداف دوحه، اخلال در لوايحي بود كه حاميان حماس را تحريم مي‌كرد. طبق اين لايحه، قطر به عنوان ميزبان رهبري سياسي حماس مشمول مجازات مي‌شد. در نوامبر ۲۰۱۷ و در حالي كه اين لايحه در فرآيند تصويب قرار داشت، يك مقام قطري به گروهي از لابي‌گران گفت: «اين اولويت اصلي بوده و بايد تنها موضوعي باشد كه طي دو روز آينده، همگي روي آن كار مي‌كنند.» لابي‌گران قصد داشتند اعتبار حاميان اين لايحه در واشنگتن كه با امارات متحده عربي همسو بودند را لكه‌دار كنند. نيك موزين، يكي از لابي‌گرها خطاب به يكي از همدستانش نوشت: «اگر بتوانيم اين قانون را حاصل لابي‌گري‌هاي كثيف نشان دهيم، مي‌توانيم تصويب آن در كنگره را متوقف كنيم.» آنها مي‌خواستند اين لايحه را به اليوت برودي، حامي مالي جمهوري‌خواهان كه با امارات نيز تجارت امنيتي داشت، مرتبط كنند. برودي حامي كنفرانس‌هايي در واشنگتن با موضوع بررسي حمايت قطر از گروه‌هاي راديكال بود. نزاع لابي‌گرها به‌شدت شخصي شد و سال‌ها ادامه داشت. ايميل‌هاي برودي هك شد و هكرها آنها را براي خبرنگاران ارسال كردند. برودي عوامل قطري را به سازماندهي اين حمله متهم كرد.
در نهايت اين لايحه تصويب نشد
در سال ۲۰۲۱ و زماني كه قطر به ايالات متحده كمك مي‌كرد تا نيروها و متحدين افغانستاني خود را از اين كشور خارج كند، مقامات دوحه پيش منندز رفتند. بر اساس آخرين كيفرخواست، منندز كه رييس وقت كميسيون روابط خارجي سناي امريكا بود، يكي از دوستان خود به نام فِرِد دايبس را به يكي از اعضاي خانواده سلطنتي قطر معرفي كرد كه شركتي سرمايه‌گذاري مرتبط با دولت قطر را مي‌چرخاند. دادستان‌ها ادعا كردند كه دايبس براي يكي از پروژه‌هاي ساخت‌وسازش به دنبال سرمايه‌گذار مي‌گشت و شمش‌هاي طلا، پول نقد و ساير هدايا را به منندز و همسرش مي‌داد. دو ماه بعد، منندز پيش‌نويس بيانيه‌اي مطبوعاتي به دايبس ارسال كرد. در اين بيانيه آمده بود كه متحدان قطري «الگوهاي مختلف» هستند. اين اظهارات از سوي قانونگذاري به منندز باعث شد كه راه براي پذيرش پناهجويان افغان هموار شود. منندز به دايبس پيام داد: «شايد بخواهي براي آنها ارسالش كني. من نيز آن را به زودي منتشر مي‌كنم.» طبق كيفرخواست، در ژانويه ۲۰۲۲، قبل از اينكه دايبس در لندن با سرمايه‌گذار قطري ملاقات كند، منندز به هر دوي آنها پيام داد: «مي‌دانم كه قرار است دوستم پانزدهم اين ماه با شما ملاقات كند. اميدوارم كه ملاقات به توافقي مطلوب و سودمندي منجر شود كه هر دوي شما در موردش صحبت كرده‌ايد.» يكي از وكلاي منندز گفت كه او تخلفي نكرده و اين اتهامات را «تعدادي فرضيه بي‌اساس و حدس‌هاي عجيب» دانست.