كنستانتين كاوافي؛ يك شاعر كمال‌گرا
محمود فاضلي
كنستانتين كاوافي، شاعر و روزنامه‌نگار يوناني متولد سال 1863 در مصر است و به زبان يوناني و انگليسي و فرانسه شعر سروده است. پدرش در سالهاي جواني به انگلستان رفت و در شهرهاي لندن، منچستر و ليورپول در شركت‌هاي تجاري يوناني مشغول كار شد. پدرش در سال ۱۸۴۹ با دختر چهارده سالهاي كه پدرش تاجر الماس بود، ازدواج كرد و يك‌سال بعد تابعيت بريتانيايي را پذيرفت و پس از مدتي به اسكندريه بازگشت. كنستانتين در اسكندريه به دنيا آمد و ۹ ساله بود كه سال ۱۸۷۲ مجددا پدرش به همراه خانواده در ليورپول ساكن شدند. پدرش در سال ۱۸۷۹ به دليل معاملات غيرعاقلانه ورشكست شد. او به همراه خانواده به اسكندريه بازگشت و زندگي فقيرانه‌اي را آغاز كرد.
او شعرهاي خود را از 1891 تا 1904 در قالب صفحات گسترده و فقط براي دوستان نزديك خود منتشر مي‌كرد. هر گونه تحسيني كه قرار بود از او دريافت كند، عمدتا از درون جامعه يوناني اسكندريه بود. سرانجام در سال 1903 به محافل ادبي سرزمين اصلي يونان معرفي شد. البته او به راحتي به رسميت شناخته نشد، زيرا سبك او بهطور قابل توجهي با شعر رايج يونان در آن زمان تفاوت داشت. كاوافي سرطان حنجره داشت و در 29 آوريل سال 1933، درست در روز تولد هفتاد سالگي‌اش درگذشت. از زمان مرگ او، شهرت كاوافي افزايش يافته است. شعر او در مدارس يونان و قبرس و در دانشگاه‌هاي سراسر جهان تدريس مي‌شود.
كاوافي در احيا و به رسميت شناختن شعر يوناني چه در داخل و چه در خارج از كشور نقش بسزايي داشت. اشعار او معمولا تداعي مختصر، اما صميمي از چهره‌ها و محيط‌هاي واقعي يا ادبي است كه در فرهنگ يوناني نقش داشته‌اند. عدم اطمينان نسبت به آينده، لذت‌هاي نفساني، شخصيت اخلاقي و روانشناسي افراد و يك نوستالژي وجودي سرنوشت‌گرايانه برخي از موضوعات تعيين‌كننده در اشعار او هستند. كاوافي يك كمال‌گرا بود و با وسواس تمام سطرهاي شعر خود را اصلاح مي‌كرد. در اشعار او معمولا وجود قافيه دلالت بر كنايه دارد. كاوافي مضامين خود را از تجربيات شخصي، همراه با دانش عميق و گسترده‌اي از تاريخ، به‌ويژه دوران هلنيستي استخراج كرد. او به خاطر استعاره‌ها، استفاده درخشان از تصاوير تاريخي و كمال‌گرايي زيبايي‌شناختي شهرت دارد. اين ويژگي‌ها، جايگاه ماندگاري را در جهان ادبي غرب براي او تضمين كرده است.
كاوافي امروزه به عنوان يكي از بزرگ‌ترين شاعران معاصر جهان شناخته شده و مشخصه بارز او استفاده از تصاوير دراماتيك و زبان ساده و بي‌پيرايه در درون ساختارهاي تصويري چشمگير و بازسازي مجدد اسطوره و همچنين بازگويي تجارب عاشقانه‌اش به شكلي منحصربه‌فرد است.
اخيرا آقاي «آنتونيس پاپادميتريو»، رييس بنياد اوناسيس يونان اعلام داشته است ما ميخواهيم كاوافي را براي همه آشنا و قابل دسترس كنيم.درهاي آرشيو كاوافي به روي همگان باز مي‌شود، تاريخچه زندگي او را شرح ميدهد و در اختيار محققان قرار ميگيرد.
اين بنياد اين ابتكار را زماني آغاز كرد كه يك فرد محقق يوناني حاضر به فروش آرشيو كاوافي به دانشگاهي در خارج از كشور نبود و با پيشنهاد اين بنياد اقدام به اين كار كند. اين آرشيو ابتدا در سال 2012 دريافت شد. ابتدا نگرانيهايي از سوي طرفداران كاوافي وجود داشت. اما در نهايت به اين نتيجه رسيدند كه بنياد اوناسيس آرشيو كاوافي را در درجه اول به عنوان يك مسووليت مهم درك كرده و كميتهاي متشكل از محققان و دانشمندان بسيار مسلط ايجاد شد و از همه صاحب‌نظران آثار او در يونان و خارج از كشور دعوت شد تا در اين زمينه همكاري كنند.
گردانندگان اين بنياد تصميم گرفتند كه آثار او را ديجيتالي كنند و امكان استفاده براي همگان فراهم شود و نياز نباشد كه افراد اصل اسناد را به دست گيرند. اين يك نگرش اخلاقي براي مديران اين مجموعه بود. آنها خود را نگهبان آثار او ميدانند. از اين پس امكان دانلود آثار او وجود دارد. حتي خط كاوافي به يك قلم تبديل شد تا هر كس ميخواهد بتواند مانند كاوافي بنويسد، البته نه از منظر محتوايي (كه تقريبا غيرممكن است) بلكه از نظر هنري. دستخط كاوافي بسيار جالب است و خودش آن را ويرايش كرده تا اينچنين زيبا شود.
در ادامه اين مسير نكته جديدي پيش آمد و مسوولان اين بنياد به خانه كاوافي در اسكندريه رفتند و از نزديك آن را به دقت بررسي كردند. در آن زمان به وزارت فرهنگ يونان پيشنهاد شد كه به همراه «بنياد فرهنگ» از خانه كاوافي مراقبت شود، اما به دليل مشكلات اقتصادي يونان در آن دوره، اقدامي صورت نگرفت. البته اين بنياد به دنبال هزينههاي بازسازي خانه او نبود، بلكه صرفا مجوز اين كار را دنبال مي‌كرد. سرانجام مسوولان اين بنياد موفق به اين كار شدند و به مدت پنج سال مديريت خانه وي را برعهده گرفتند.