«بخشي» والامقام

صحبت از حاج قربان است، انساني والامقام و هنرمندي وارسته، كسي كه جايگاه خود را در آفرينش درك كرده بود و با هنر و سازش سير و سلوك مي‌كرد. هنر و منشي كه از يك راه بي‌منتها خبر مي‌داد. ديرينگي هنر و موسيقي حاج قربان به بلنداي خراسان بود و به واسطه برخورداري از اين معرفت، راه ‌نشان خوبي از طريقت هنري «بخشي‌ها» بود. حاج قربان سليماني موسيقيداني فهيم بود كه هوشمندانه از فرهنگ و ادب منطقه در مقام‌پردازي موسيقي «بخشي»هاي خراسان استفاده مي‌كرد. درك عميق و دقيقي كه از مفاهيم و معاني داشت، موجب مناسب‌داني و مناسب‌خواني خوبي در رفتار صحنه‌اي‌اش بود، چيزي كه به راحتي نمي‌توان به آن دست يافت. حافظه عجيبش در حفظ اصالت داستان‌ها و قصه‌هاي قومي شمال خراسان، دستان‌گيري عميق و اهميت ويژه براي صداگيري از ساز و نيز حساسيت به كوك دوتار از جمله مهم‌ترين رفتارهاي او در به ثمر رساندن مقام‌ها و قطعات موسيقي دوتار بود. حاج قربان زبان دوتارش را مي‌فهميد؛ با دوتارش يك زندگي مشترك داشت، بارها از او شنيديم كه مي‌گفت: 
«...اين دوتار است كه تصميم مي‌گيرد.» رسم كارش را مي‌دانست و به راهي كه در آن قدم گذاشته بود، ايمان داشت و هيچ‌گاه شهرتي كه پيدا كرد او را از اصالت هنر و سرزمينش دور نكرد و همواره با همان وقار و رفتارهاي بي ‌هاي و هوي خودش به مزرعه‌اش بر مي‌گشت و زندگي ساده خودش را از سر مي‌گرفت و اين معرفت و سير و سلوكش بي‌نظير بود و در اين شيوه هنرمندي است كه مردم نغمه‌اش را به ياد سپرده‌اند. نغمه‌اش براي صلح و دوستي بود و از باور و پشتوانه‌اي برخوردار بود كه از عمق جانش آن را پذيرفته بود، او به آنچه مي‌نواخت اعتقاد داشت و براي همين است كه همچنان صداي سازو آوازش متفاوت مي‌نمايد... و براي همين است كه امروز، جاي حاج قربان خالي است!
* پژوهشگر موسيقي نواحي