احسان پناه‌بر | اين روزها خاورميانه بيش از هر زمان ديگر از صلح فاصله گرفته و به كانون تنش‌ها تبديل شده است. در همين راستا، شبكه خبري سي‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه گزارشي اختصاصي نوشته و مدعي است اسراييل پيشنهاد كرده كه رهبران ارشد حماس مي‌توانند غزه را در قالب بخشي از توافق آتش‌بس گسترده‌تر ترك كنند. اين پيشنهاد كه براي اولين‌بار از آغاز جنگ مطرح مي‌شود، با ادعاي رژيم اسراييل مبني بر تلاش براي دستيابي به هدف اعلام شده خود، يعني كنار زدن حماس در تضاد است.
براساس برآوردهاي اطلاعاتي، اسراييل علي‌رغم جنگ تقريبا چهار ماهه خود در غزه، نتوانسته يكي از رهبران ارشد حماس را در غزه دستگير كرده يا ترور كند.
به گزارش واشنگتن پست، حدود 70درصد از نيروهاي رزمي حماس، همچنان در ميدان‌ها عليه اسراييل به مقاومت ادامه مي‌دهند. به ادعاي ناظران اگرچه پذيرش پيشنهاد ادعايي اسراييل به رهبران ارشد حماس اين امكان را مي‌دهد تا غزه را احتمالا با نظارت طرف‌هاي ثالث، ترك كنند، اما نبود اين رهبران در غزه مي‌تواند ارتباط آنها را با منطقه تضعيف يا قطع كند، در چنين شرايطي بدون رهبران و فرماندهان ميداني، مقاومت در اين منطقه بي‌معنا خواهد بود. از سوي ديگر، حضور اين رهبران در بيرون غزه مي‌تواند آنها را به اهدافي براي ترور ازسوي سرويس‌هاي ترور اسراييلي بدل كند، همان‌طور كه اخيرا در مورد صالح العاروري رخ داد. بيشتر سران و مقامات ارشد حماس در دوحه قطر و بيروت اقامت دارند. اگرچه اقامت در دوحه و طبق توافق اسراييل با قطر مبني بر هدف قرار ندادن رهبران حماس در اين كشور، مي‌تواند تا حدودي براي آنها امنيت ايجاد كند، اما در بيروت كه رهبري منسجمي ندارد و درگير مشكلات داخلي است، فشار سياسي لازم بر اسراييل جهت عدم عمليات در خاك لبنان اجرايي نخواهد شد. اسراييل به شدت به دنبال حذف يا دستگيري يحيي السنوار از مقامات ارشد حماس در خاك غزه است. باتوجه به بدنامي اسراييل در ترور سران حماس و ديگر فرماندهان مقاومت، به نظر مي‌رسد بدبيني سران حماس دليلي واضح و روشن دارد. رهبران اسراييل بارها از حذف سران حماس گفته‌اند و نتانياهو مدعي است كه يحيي السنوار «فرد مرده‌اي است كه راه مي‌رود.» تحليلگران نظامي و امنيتي مدعي‌اند كه فرماندهان و اعضاي ارشد حماس تا زماني كه در غزه باشند و از تونل‌هاي آن بهره گيرند، مي‌توانند به مقاومت عليه نيروهاي اسراييلي ادامه دهند اما در بيرون از غزه مشخص نيست چه سرنوشتي در انتظار آنها خواهد بود.
پشت‌پرده رايزني‌ها در دوحه
با توجه به پشتوانه حمايتي مردم از رهبران حماس كه اكنون به كرانه باختري نيز كشيده شده است، بعيد است آنها پيشنهاد اسراييل را بپذيرند. اين پيشنهاد يك بار در ماه گذشته در ورشو از سوي رييس موساد، ديويد بارنيا و سپس به گفته يكي از مقامات آگاه از اين گفت‌وگوها، دوباره در اين ماه در دوحه با آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات‌متحده، در ميان گذاشته شده است. به گفته مقامي آگاه از گفت‌وگوها، آل ثاني در ديدار اخير خود با آنتوني بلينكن در دوحه نيز گفته است كه اين پيشنهاد اسراييل «هيچ‌وقت كارساز نخواهد بود» چراكه سران حماس نسبت به نيت اسراييل به ديده ترديد نگاه مي‌كنند و حتي در قبال تعهد اسراييل نسبت به پايان جنگ در غزه نيز بدبين هستند.
اين امر در بحبوحه فعاليت‌هاي ديپلماتيك براي دستيابي به يك وقفه طولاني در جنگ و آزادي اسرا انجام مي‌شود. برت مك گورك، مقام ارشد كاخ سفيد در امور خاورميانه، اين هفته براي مذاكره بيشتر به مصر و قطر سفر مي‌كند. مقامات امريكايي و بين‌المللي كه با مذاكرات آشنا هستند، گفته‌اند كه تعامل اخير اسراييل و حماس در مذاكرات دلگرم‌كننده است اما به نظر نمي‌رسد كه توافق قريب‌الوقوع باشد. همه اينها درحالي است كه فشارها بر بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل براي ارايه نوعي پيش‌نويس جهت مذاكرات آتش‌بس افزايش مي‌يابد.
تحقق «پيروزي كامل» بر حماس كه هدف ادعايي تل‌آويو است، به اعتراف اعضاي كابينه اين رژيم، راه درازي در پيش دارد. در همين حال، خشم در ميان اسراييلي‌ها به دليل ناتواني كابينه نتانياهو در بازگرداندن بيش از 100 اسير كه در غزه به سر مي‌برند، افزايش يافته است. روز دوشنبه خانواده اسراي اسراييلي كه روبه‌روي اقامتگاه نتانياهو در بيت‌المقدس شرقي تجمع كرده بودند، به كنست هجوم بردند و خواهان اقدامات عملي از سوي سران رژيم اسراييل براي آزادي اسرا شدند. در همين رابطه، آرون ديويد ميلر، از اعضاي ارشد بنياد كارنگي براي صلح بين‌المللي معتقد است كه اسراييل به اهداف نظامي خود دست نمي‌يابد. ميلر گفت كه اين گزاره در كنار فشار مضاعف بر نتانياهو و كابينه‌اش براي بازگرداندن اسرا، شرايطي را ايجاد كرده كه اسراييل مايل به خروج رهبران حماس از غزه باشد.
ميلر همچنين اذعان داشت كه در آينده خانواده اسرا اعمال نفوذ بسيار بيشتري را عليه كابينه نتانياهو به كار خواهند بست.
علاوه بر اين، به گفته وزارت بهداشت غزه، احساسات بين‌المللي نسبت به اسراييل به دليل ادامه بمباران غزه كه منجر به كشته شدن بيش از 25 هزارنفر فلسطيني شده، تشديد شده است.
در همين راستا، در دو ماه گذشته، دولت بايدن آشكارا از اسراييل خواسته است تا به مرحله‌اي با شدت پايين‌تر از درگيري‌ها تغيير تاكتيك دهد. اما ميدان درگيري چيزي خلاف خواسته امريكا را نشان مي‌دهد. آن‌گونه كه الجزيره نوشته، روز دوشنبه غزه و به خصوص منطقه خان يونس، يكي از شديد‌ترين بمباران‌هاي چند ماه اخير را تجربه كرد.
حمله بي‌سابقه ائتلاف
در ادامه بحران در درياي سرخ، ارتش امريكا و بريتانيا دوشنبه شب چندين هدف در هشت نقطه در مناطق تحت كنترل انصارالله يمن را بمباران كردند. اين حملات در پي آن رخ داده كه نيروهاي انصارالله كشتي باري نظامي متعلق به ايالات متحده را هدف قرار دادند.
انصارالله پس از آغاز حملات هوايي و موشكي ايالات متحده عليه خود تهديد كرده كه شناورها و منافع ايالات متحده و بريتانيا نيز از اهداف مشروع براي نيروهاي اين جنبش مقاومت خواهند بود.
به گزارش رويترز به نقل از مقامات ايالات متحده، ايالات متحده و بريتانيا از موشك‌هاي تاماهاوك، جنگنده اف-18 سوپر هورنت مستقر بر ناوهاي هواپيمابر، و زيردريايي براي حمله به اهدافي در يمن استفاده كرده‌اند.
اين مقامات كه خواستند نامشان فاش نشود، گفتند كه استراليا، بحرين، كانادا و هلند از طريق شبكه‌هاي اطلاعات و نظارت در اين ماموريت مشاركت داشتند. اين شش كشور، در بيانيه‌اي مشترك اعلام كردند كه هدف آنها از اين حملات تنش‌زدايي و بازگرداندن ثبات در درياي سرخ است.
وزارت دفاع بريتانيا نيز تاييد كرد كه چهار فروند جت تايفون نيروي هوايي بريتانيا «چند هدف را در دو پايگاه نظامي در مجاورت فرودگاه صنعا» با بمب‌هاي هدايت‌شونده دقيق مورد اصابت قرار دادند.
گرانت شاپس، وزير دفاع بريتانيا نيز مدعي شد كه اين حملات با هدف كاهش توانايي‌هاي نيروهاي انصارالله يمن انجام شده است و «ضربه‌اي ديگر به ذخاير محدود آنها و توانايي آنها براي تهديد تجارت جهاني وارد مي‌شود.»
اگرچه هدف اين ماموريت و ائتلاف بازگرداندن ثبات به اين آبراه مهم عنوان شده است، ناظران معتقدند كه تشديد تنش از سوي اين ائتلاف كه اتحاديه اروپا نيز خواهان پيوستن به آن است، مي‌تواند بحران را تشديد كند. اين عمليات مشترك حدود 10 روز پس از آن صورت مي‌گيرد كه كشتي‌هاي جنگي و جت‌هاي جنگنده ايالات متحده و بريتانيا بيش از 60 هدف را در 28 نقطه در يمن هدف قرار دادند.
دفتر رسانه‌اي انصارالله يمن روز دوشنبه در بيانيه‌اي اعلام كرد كه حملات اخير، صنعا، پايتخت يمن را هدف قرار داده است. خبرنگار آسوشيتدپرس نيز گزارش مي‌دهد دوشنبه شب صداي پرواز هواپيماها را بر فراز آسمان صنعا شنيده است و بر تشديد حملات از سوي ائتلاف دريايي به خاك يمن صحه گذاشته است.
خيز بروكسل براي ورود به ميدان جنگ
در نشست روز دوشنبه وزيران خارجه اتحاديه اروپا در بروكسل، جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا پس از نشست اعلام كرد وزراي امور خارجه اين نهاد منطقه‌اي به توافقي براي آغاز ماموريت دريايي در درياي سرخ دست يافته‌اند. آلمان، فرانسه و ايتاليا اين گام را در پاسخ به درخواست‌هاي هلند پيشنهاد كرده‌اند كه كشتيراني تجاري آن تحت تاثير حملات ماه‌هاي اخير انصارالله به كشتي‌هاي مرتبط با اسراييل قرار گرفته است. رويترز به نقل از منابع ديپلماتيك در بروكسل گزارش داده است كه سرويس اقدام خارجي اروپا قصد دارد اين ماموريت را تا 19 فوريه بنيان گذارد و پس از آن عمليات خود را در درياي سرخ آغاز كند.
ناتالي توچي، مدير موسسه امور بين‌الملل ايتاليا (IAI)، در گفت‌وگو با دويچه وله، تاكيد كرد كه اتحاديه اروپا در راستاي حراست از امنيت تجاري و كشتيراني در عمليات مشاركت خواهد داشت، هرچند كه به نظر نمي‌رسد اين عمليات را با موفقيت به‌سرانجام برساند.
او معتقد است كه سرنوشت عربستان سعودي به رهبران اروپا نشان داده است كه تضعيف ظرفيت‌هاي نظامي انصارالله يمن موفقيت‌آميز نخواهد بود.
به عقيده ناظران امنيتي، اقدام اروپا خود مي‌تواند بر آتش جنگ در منطقه بيفزايد، چراكه عمليات نظامي ايالات متحده و بريتانيا نه تنها بر عزم انصارالله براي هدف قرار دادن كشتيراني مرتبط با اسراييل خدشه وارد نكرده است، بلكه اكنون اهداف امريكايي و بريتانيايي نيز در زمره اهداف مشروع قرار گرفته است.