با ورود بنيانگذار انقلاب به تهران، انقلابيون روحيه‌اي دوچندان گرفتند. همين تحولات موجب شد تا فشار بيشتري بر ديوان حاكميتي حاكم وارد شود. دوشنبه 16 بهمن 1357 روزنامه‌ها خبري منتشر كردند كه برخلاف خط و نشان‌هاي بختيار بود؛ «مهدي بازرگان نخست‌وزير حكومت انقلابي». اين تيتر يك شماره دوشنبه روزنامه اطلاعات بود.
در اين گزارش خبرنگار اطلاعات كسب اطلاع كرده كه بازرگان عصر يكشنبه به عنوان نخست‌وزير معرفي خواهد شد. اطلاعات از آسوشيتدپرس نقل كرده كه «امروز عصر (دوشنبه) امام خميني مصاحبه مطبوعاتي دارد و احتمالا قرار است امام در اين كنفرانس خبري، اسامي اعضاي شوراي انقلاب و رييس دولت منتخب را اعلام كند.» اما كيهان خبر قطعي نخست‌وزير شدن مهدي بازرگان را به شكلي كه اطلاعات منتشر كرده بود، نداشت. كيهان از احتمال معرفي رييس دولت موقت از سوي امام نوشته و به نقل از محمد مفتح آورده: «در كنفرانس مذكور
امام خميني بيانيه مهمي را كه تصميم‌هاي مذكور در آنها اعلام شده است، قرائت خواهد كرد.» اين روزنامه در ادامه نوشته: «محافل ديگر به كيهان گفته‌اند در اين كنفرانس به احتمال فراوان رييس دولت انتقالي و اسامي اعضاي شوراي انقلاب اعلام خواهد شد. اين محافل از مهندس بازرگان به عنوان يكي از مهم‌ترين شانس‌هاي نخست‌وزيري ياد مي‌كنند. همچنين برخي ديگر از سنجاني به عنوان نخست‌وزير انتصابي صحبت مي‌كنند. در مورد اعضاي شوراي انقلاب اسامي متفاوتي شنيده مي‌شود. آيت‌الله طالقاني، آيت‌الله منتظري، بازرگان، سنجاني و چند شخصيت ديگر از كساني هستند كه اسامي آنها به عنوان اعضاي شوراي انقلاب سر زبان‌هاست. همين منابع اعتقاد دارند ارتشيان اينك موضع نرم‌تري نسبت به تصميمات امام خميني و تحولات ناشي از آن اتخاذ كرده‌اند و همين نرمش امكان برخورد بين مردم و ارتش را تا حد زيادي كاهش داده است. هرچند طرفين اخبار و شايعات مربوط به تماس و مذاكره را نفي مي‌كنند ولي به نظر مي‌رسد مذاكرات ميان طرفداران امام خميني و برخي از سران ارتش
نه تنها به بن‌بست نرسيده بلكه به تفاهم‌هاي تازه‌اي انجاميده است.
خبرگزاري پارس هم در آخرين ساعات خبر نخست‌وزيري مهدي بازرگان را روي تلكس خود برد. در اين خبر آمده: «آيت‌الله العظمي خميني بعدازظهر امروز در يك مصاحبه مطبوعاتي كه در محل اقامت ايشان با شركت گروه زيادي از خبرنگاران داخلي و خارجي تشكيل شد، مهندس مهدي بازرگان را به عنوان مامور تشكيل كابينه معرفي كرد.»
تظاهرات بايد تا از بين رفتن حواشي استبداد ادامه يابد
روزنامه كيهان در خبري ديگر، سخنان بنيانگذار انقلاب در جمع جواناني را كه تداركات بهشت‌زهرا در روز ورود به تهران را برعهده داشتند، منتشر كرده است. در اين سخنان امام خميني، آنها را به ادامه تظاهرات خياباني و ابراز مخالفت با دولت فراخواند و گفت كه جوانان ما با همت خود، حواشي استبداد را هم از بين خواهند برد. بنيانگذار انقلاب افزوده: «شما جواناني بوديد كه غول استبداد را از پا در آورديد و اصل ريشه را از بين برديد. اينك فقط حواشي آنها مانده است و اينها را نيز به همت جوانان از بين خواهيم برد. تظاهرات بايد تا رفع موانع و از بين رفتن حواشي استبداد ادامه يابد. جوانان بايد وحدت كلمه را حفظ كنند تا موفق شوند.»
بازداشت حاجسيدجوادي به اتهام نوشتن مقاله تحريك‌آميز و موهن عليه ارتش
در صفحه يك روزنامه كيهان خبري مبني بر بازداشت علي‌اصغر حاجسيدجوادي منتشر شده است. اين روزنامه، اطلاعيه سپهبد مهدي رحيمي فرماندار نظامي تهران را منتشر كرده كه در آن آمده: «نظر به اينكه آقاي علي‌اصغر حاجسيدجوادي مقاله تحريك‌آميز و برخلاف واقع و موهن عليه ارتش شاهنشاهي در روزنامه اطلاعات مورخ 15 بهمن 1357 درج نموده بود، لذا طبق ماده 5 قانون فرمانداري نظامي بازداشت و دستور داده شد كه پرونده مقدماتي وي براي رسيدگي قانوني به مراجع ذي‌صلاح ارجاع شود.» همچنين ستاد بزرگ ارتشتاران در اطلاعيه‌اي تهديد كرد كساني كه روحيه ارتش را تضعيف كنند، تحت تعقيب قرار مي‌گيرند. در اين اطلاعيه آمده: «اخيرا مشاهده مي‌شود كه اشخاصي غيرصالح و غيرمسوول و بعضا مغرض در جهت تحريك و تضعيف روحيه پرسنل نيروهاي مسلح شاهنشاهي، اخبار و مقالاتي در روزنامه‌ها درج مي‌نمايند. ستاد بزرگ ارتشتاران صريحا به اطلاع عموم مي‌رساند كه هر كس در مقام تهديد يا تضعيف روحيه پرسنل نيروهاي مسلح شاهنشاهي برآيد يا به پرسنل نيروهاي مسلح ارتش شاهنشاهي اهانت نمايد، برابر مقررات دادرسي و كيفر ارتش، تحت تعقيب قانوني قرار خواهد گرفت.»
دبيركل حزب توده: از آيت‌الله خميني پشتيباني مي‌كنيم
اطلاعات هم مصاحبه نورالدين كيانوري، دبيركل حزب توده با مجله نيوزويك را در صفحه يك خود منتشر كرده است. او در اين مصاحبه گفته كه ما در زمينه جمهوري اسلامي، تغيير قانون اساسي و استقرار دولت ملي از امام‌خميني حمايت مي‌كنيم. كيانوري گفته: «آيت‌الله خميني 20 سال تمام با شاه و مظاهر امپرياليسم جنگيده است. ما از ايشان پشتيباني مي‌كنيم. اقداماتي چون جمهوري اسلامي، برچيدن سلطنت و تشكيل مجلس موسسان در جهت نوشتن قانون اساسي جديد كه منجر به دولت ملي گردد و آن نيز به سلطه امپرياليسم خاتمه دهد و ضمن تضمين كليه اشكال دموكراسي از ثروت‌هاي ملي ما براي مصالح عمومي استفاده نمايد.»
توصيه به شاه براي بازگشت به ايران
روزنامه گاردين خبر داده كه «به شاه قويا توصيه شده تا به ايران برگردد.»
به نوشته اين روزنامه انگليسي، «هنوز اين امكان وجود دارد كه شخص شاه بتواند نظم را در ايران بازگرداند و دولت‌هايي كه او از آنها حرف شنوي دارد، قويا به وي توصيه كرده‌اند كه به ايران بازگردد.
شاه ايران كه با اكراه تمام از كشورش خارج شده، دولتي را در ايران بر جاي گذاشته كه آيت‌الله خميني آن را غيرقانوني مي‌داند و تا زماني كه ايرانيان گمان مي‌برند شاه در فكر بازگشت به ايران است يا تا زماني كه ارتشي‌هاي وفادار به او عقيده دارند كه او خواهد آمد، دعوي مداوم او براي بازگشت به تخت سلطنت جاذبه‌اي سنگين دارد.»
رهبران حكومت آينده اسلامي افراد عادي هستند نه مانند پيامبر
آيت‌الله كاظم شريعتمداري هم در مصاحبه‌اي كه اطلاعات و كيهان آن را بازتاب داده‌اند، گفته: «حكومت آينده اسلامي، عاري از هرگونه ديكتاتوري عاري خواهد بود و آزادي و عدالت براي همگي تضمين خواهد شد.»
او افزوده: «مطبوعات در انتشار آرا و عقايد آزاد خواهند بود به شرط آنكه زهر تبليغاتي براي برانگيختن خشونت يا تبليغاتي كه توازن حكومتي را برهم زند، خودداري كنند.»
به گفته آيت‌الله شريعتمداري، «جمهوري اسلامي مانند هر جمهوري ديگري خواهد بود اما از آنجا كه اكثريت مردم ايران مسلمان هستند، طبيعي است كه اين جمهوري يك جهت‌گيري اسلامي نيز داشته باشد.»
او درباره ماهيت حكومت اسلامي نيز گفت كه «يك حكومت مدرن اسلامي اگر در ايران سر كار بيايد، با آنچه در زمان پيامبر(ص) و حضرت علي(ع) وجود داشته، تفاوت بسيار خواهد داشت.
آنها برگزيدگان خدا بودند، درحالي كه حالا نه پيغمبري هست و نه امامي و رهبران چنين حكومتي افراد عادي خواهند بود كه توسط مردم انتخاب و بركنار خواهند شد. هيچ‌كس حق ندارد مدعي انحصار تفسير اسلام شود.»
آيت‌الله شريعتمداري تاكيد كرد كه «در مورد اجراي عقايد اسلام به صورت واقعيات اجتماعي و سياسي، بايد با مردم ايران از طريق انتخابات و همه‌پرسي آزاد مشورت گردد. همه افراد اعم از مسلمان و مسيحي بايد در اداره حكومت اسلامي آينده مشاركت داشته باشند.»
مكارم شيرازي: جمهوري يعني رييس‌جمهور انتخاب شود
آيت‌الله مكارم شيرازي، مدرس حوزه علميه قم نيز در گفت‌وگويي پيرامون سخنان بختيار كه گفته بود «جمهوري اسلامي براي او نامفهوم است»، گفته: «مفهوم كلمه جمهوري چيزي نيست كه ايشان يا هر تحصيلكرده ديگري از آن بي‌خبر باشد. جمهوري يك نوع رژيم دموكراسي و حكومت مردم بر مردم است كه به جاي پادشاه كه براي ابد و نسل بعد از نسل چه مردم بخواهند و چه نخواهند، حكومت مي‌كرد، يك نفر به نام رييس‌جمهور به اراده ملت براي مدت محدودي انتخاب مي‌شود.»
او افزوده: «بنابراين باقي مي‌ماند مفهوم كلمه اسلام كه لابد از آن اطلاع كافي ندارد. اين بي‌اطلاعي اگر براي افراد دوردست عيب نباشد، براي كسي كه در يك كشور اسلامي زندگي مي‌كند و اين همه كتاب و مقاله و اين همه دانشمندان اسلامي در دسترس او هستند، مسلما عيب است و هيچ عذري در اين زمينه پذيرفته نيست. اشتباهي كه آقاي بختيار در زمينه مساله جهاد كرده است، گواه زنده ديگري بر اين ناآگاهي است، چراكه او جهاد را تنها در برابر دشمن غيرمسلمان دانسته درحالي كه همه مي‌دانيم دوران حكومت امير‌المومنين در مبارزه با سه گروه خلاصه مي‌شد: ناكسين، قاسطين و مارقين. حال اگر در عصر ما نيز گروهي پيدا شود كه از نظر زندگي اجتماعي يا يكي از اين سه الگو تطبيق كند، چرا با آنها نمي‌توان جهاد كرد؟ اما از جنگ امام حسين(ع) با يزيد چيزي نمي‌گوييم.»
بختيار: جمهوري اسلامي برايم مجهول است
آيندگان متن گفت‌وگوي بختيار با «راديو تهران» را منتشر كرده كه درباره «جمهوري اسلامي» گفته: «جمهوري اسلامي براي من به تمام معنا مجهول است و تا حالا كتابي نخواندم و چيزي نديدم كه من را روشن كند. من با كمال خونسردي مي‌گويم مايلم رژيمي در ايران استوار شود كه نه رژيم ديكتاتوري شاه بشود، يا چيزي شبيه به آن و نه شبيه به جمهوري كه ما در ليبي يا پاكستان مي‌بينيم.»
تايم: تماس ديپلمات‌هاي امريكايي با اطرافيان آيت‌الله
كيهان به نقل از مجله تايم نوشته كه «ديپلمات‌هاي امريكايي تماس‌هايي با تعدادي از نزديكان آيت‌الله خميني در فرانسه و ايران برقرار كرده‌اند.»
اين گزارش افزوده: «ويليام ساليوان سفير امريكا در تهران، به زيردستانش توصيه كرده با رهبران مخالف و نزديكان آيت‌الله خميني تماس‌هايي براي گفت و شنود برقرار كنند.
تماس‌هاي ديپلمات‌هاي امريكايي با حسن استقبال اطرافيان آيت‌الله روبه‌رو شده است و ايشان تاكيد كرده‌اند كه هنوز براي بهبود روابط ميان رهبر شيعيان و امريكا دير نشده است.
مهدي بازرگان يكي از مشاوران نزديك [آيت‌الله] خميني كه سياستمدار مجربي نيز هست، اخيرا به مقامات امريكايي تاكيد كرده كه برقراري روابط كاري با واشنگتن «مسلما ميسر» است.
بازرگان گفته :«عامل مهم اين است كه روابط آينده براساس مبادله مساوي كالا استوار باشد نه فروش زايد سلاح‌هاي امريكايي به ايران.»
كيهان در ادامه به نقل از تايم نوشته: «بزرگ‌ترين نگراني امريكا وقوع كودتاي نظامي در ايران است كه در صورت وقوع به جنگ داخلي منجر خواهد شد و حضور امريكا را براي سال‌هاي آينده به خطر خواهد انداخت.»
در همين حال آيندگان و كيهان همچنين به نقل از دفتر امام خميني، ديدار نماينده امام با برژنف رهبر حزب كمونيست شوروي را تكذيب كرده‌اند.
امام در مصاحبه با اشپيگل: انتخابات آزاد خواهد بود
كيهان متن مصاحبه مجله آلماني اشپيگل را با امام در پاريس منتشر كرده است.
اين مصاحبه بعد از خروج شاه از ايران و قبل از بازگشت بنيانگذار انقلاب به تهران انجام شده است. امام خميني در اين مصاحبه در پاسخ به سوال خبرنگار كه پرسيده آيا دولت انتقالي انتخابات واقعا آزاد برگزار خواهد كرد، گفته: «بله؛ واقعا آزاد؛ به شما بگويم كه ما براي انتخابات شرايطي اسلامي قائل خواهيم شد كه كانديداها بايد متصف به آنها باشند. ما نخواهيم گذاشت كه عده قليلي معلوم‌الحال به خرج توده‌هاي مردم به مجلس راه يابند.»
امام در بخش ديگري از مصاحبه در پاسخ به اينكه «در ايران ماركسيست‌هايي هستند كه در معيت شما با شاه مبارزه كرده‌اند، آيا از نقطه نظر پرنسيب آماده هستيد قدرت را با آنها تقسيم كنيد؟»، گفته: «نظام آينده مملكت براساس عقيده اكثريت ملت استوار خواهد بود. آنهايي كه در ميان توده‌هاي عظيم ملت همچون قطره‌اي در اقيانوس محسوب مي‌شوند، نخواهند توانست و اجازه هم نخواهند داشت كه خواسته‌شان را به ملت تحميل كنند. براي همكاري با آنها در زمينه دولتي، من شخصا هيچ‌گونه امكاني مشاهده نمي‌كنم. در عين حال آنها آزاد خواهند بود كه نظرات و عقايدشان را بازگو كنند.»
بنيانگذار انقلاب افزوده: «اگر عوامل شاه يا اپورتونيست‌هاي چپ بخواهند از موقعيت به نفع خود بهره‌برداري كنند، ملت ايران حق آنها را كف دست‌شان خواهند گذاشت.»
امام در بخش ديگري گفته: «ما نمي‌خواهيم حق طبيعي آزادي فكر و آزادي عقيده را از هيچ يك از اتباع ايران و از هيچ يك از گروه‌ها سلب كنيم. غيرقابل بخشش‌ها از نظر ما عبارتند از: لطمه زدن به ارزش‌هاي اسلامي،
به مخاطره انداختن نظم عمومي و زير پاي قدرت دولت را خالي كردن.»
بنيانگذار انقلاب درباره اسراييل نيز گفته: «ما كليه روابط‌مان با اسراييل را قطع خواهيم كرد، چراكه هيچ حقي براي موجوديت اسراييل قائل نمي‌باشيم.»
لزومي ندارد كشور انبار اسلحه‌هاي خارجي بشود كه به آنها نيازي نخواهيم داشت
در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه «تكليف ارتشي كه به‌شدت مسلح است چه خواهد بود» نيز امام گفته: «لزومي ندارد كشور ما انبار اسلحه‌هاي خارجي بشود كه به آنها ابدا نيازي نخواهيم داشت. ما كشور خودمان را تا به اندازه‌اي كه كفاف نيازمان را بدهد مسلح خواهيم كرد. قدرت ارتش بايد براي حفظ نظم داخلي و براي سركوب كردن شورش‌هاي احتمالي تكافو كند. ميزان توليد نفت ما به ميزان احتياجات اقتصادي ما، با بودجه برنامه‌هاي اقتصادي ما و برنامه‌هاي زيربنايي ما بستگي خواهد داشت.»
امام درباره چرايي انتخاب فرانسه براي اقامت نيز گفته: «دولت عراق تحت فشارهاي رژيم پهلوي جلوي فعاليت‌هاي سياسي مرا گرفت لذا ناچار به ترك عراق شدم. ابتدا قصد كردم به كويت بروم ولي ويزا هم گرفتم برايم موانعي ايجاد كردند. تازه پس از آن بود كه به پاريس پرواز كردم. گذشته از اين، من از هيچ يك از كشورهاي اسلامي دعوت رسمي دريافت نكرد‌ه‌ام.»
در پاسخ به اين سوال كه «در آينده ايران شما چه نقشي بازي خواهيد كرد»، بنيانگذار انقلاب پاسخ داد كه «من سخنگوي ملت خواهم بود و خواست‌هاي ملت را بر زبان خواهم آورد.»
منصورون ترور رييس شهرباني كرمان را گردن گرفت
روزنامه كيهان خبر داده كه گروهي به نام منصورون مسووليت ترور رييس شهرباني كرمان را برعهده گرفته. به گفته اين گروه سرهنگ معتمدي دستور شليك به مردم در مسجد امام خميني كرمان را صادر كرده بود، اما ترور معتمدي ناكام بوده و تنها دو همراه او كشته شدند.
منصورون از جمله گروه‌هاي چريكي مسلمان بود كه چهره‌هايي مانند محسن رضايي عضو آن بودند.
مهاجرت يهوديان ايراني به اسراييل
روزنامه آيندگان در خبري به نقل از يك رسانه اسراييلي نوشته كه جمعه گذشته هزار يهودي ايران را به مقصد اسراييل ترك كرده‌اند.
طبق اين خبر، بخشي از آنها به قصد مهاجرت رفته‌اند و بخشي ديگر هم منتظر هستند تا سرنوشت تحولات ايران مشخص شود. به نوشته اين روزنامه از ابتداي تحولات ايران، 8 هزار يهودي ايراني وارد اسراييل شده‌اند.