در ميانه سفر آنتوني بلينكن به عربستان سعودي مطرح شد
طرح واشنگتن براي احياي توافق عادي‌سازي!
احسان پناه‌بر
آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده، تور خاورميانه‌اي جديدي را تدارك ديده است تا بار ديگر بتواند روند مذاكرات آتش‌بس را تسهيل كرده و به اندك شركاي خود، در اين روزهاي سياه منطقه، اطمينان دهد كه همه‌چيز تحت كنترل و شراكت نصف‌ونيمه آنها نيز تضمین شده باقي مي‌ماند. در همين رابطه، يك مقام امريكايي به رويترز گفت كه آنتوني بلينكن وزير خارجه امريكا روز دوشنبه در آغاز سفر خود به خاورميانه با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي ديدار كرده است زيرا هدف اصلي واشنگتن در خاورميانه امروز دستيابي به توافق عادي سازي عربستان با اسراييل است. در نوار غزه نيز فلسطيني‌هايي كه همچنان باران بمب را در زمستاني سرد تجربه مي‌كنند، به ادعاي ناظران آنها اميدوارند سفر بلينكن به منطقه سرانجام به آتش‌بس منجر شود و به موقع جلوي حمله تهديدآميز اسراييل به آخرين پناهگاه آنها را بگيرد.
به گزارش آسوشيتدپرس، ديدار بلينكن با رهبر عربستان حدود دو ساعت طول كشيد. بلينكن هنگام بازگشت به هتل خود به پرسش‌هاي خبرنگاران در مورد اينكه اوضاع چگونه است پاسخي نداد و تنها به تكان دادن دست اكتفا كرد. بلينكن همچنين قرار است اين هفته از مصر، قطر، اسراييل و كرانه باختري اشغالي بازديد كند و براي پيشبرد گفت‌وگوهاي مصر و قطر با حماس در مورد توافقي جهت آزادي اسراي اسراييلي كه در غزه نگهداري مي‌شوند، بسترسازي كند. سفر او به خاورميانه، پنجمين سفر ديپلمات امريكايي پس از حمله 7 اكتبر به اسراييل از سوي حماس است و در دوره‌اي انجام مي‌شود كه مقامات ارشد امريكايي آن را يكي از خطرناك‌ترين دوره‌ها براي منطقه طي دهه‌ها توصيف مي‌كنند. درگيري با ورود گروه‌هاي مقاومت و هدف قرار دادن نيروهاي امريكايي در عراق و سوريه، تشديد شده است. اين در حالي است كه انصارالله يمن نيز همچنان به مسيرهاي كشتيراني مرتبط با اسراييل كه اينك كشتي‌هاي ايالات متحده، بريتانيا و ايتاليا را نيز در بر گرفته است، در درياي سرخ حمله مي‌كنند. اخيرا، ايالات متحده حملات تلافي‌جويانه‌اي را عليه نيروهاي مقاومت در سراسر سوريه، عراق و يمن در پاسخ به حمله پهپادي هفته گذشته در اردن انجام داده است كه منجر به كشته شدن سه نظامي امريكايي و زخمي شدن ده‌ها تن شد. به عقيده ناظران، به رغم درخواست‌هاي برخي از جمهوري‌خواهان مخالف كنگره در حمايت از حملات (ادعايي) در داخل ايران، بلينكن تلاش خواهد كرد اين پيام را تقويت كند كه دولت بايدن نه به دنبال جنگ با ايران است و نه مي‌خواهد درگيري بيشتر گسترش يابد. پنتاگون همچنين گفت كه معتقد نيست تهران خواهان جنگ باشد. ايران تاكنون هرگونه نقش مستقيم و غيرمستقيم در درگيري‌هاي اخير را به‌شدت رد كرده است، ولي اذعان داشته كه به حمايت خود از نيروهاي مقاومت ادامه خواهد داد و آنها حق دارند عليه اشغالگري‌ها قيام كنند.
پشت پرده سفر به رياض
بلينكن حدود دو ساعت با محمد بن سلمان، وليعهد سعودي ديدار كرد و به نظر مي‌رسد، آن طور كه بيانيه وزارت خارجه ايالات متحده نشان مي‌دهد، طي اين ديدار، آن دو درباره تلاش‌هاي جاري براي تضمين توافق آتش‌بس بين اسراييل و حماس، برنامه‌ريزي براي غزه پس از پايان جنگ و عادي‌سازي احتمالي عربستان با اسراييل گفت‌وگو كنند. در بيانيه وزارت خارجه ايالات متحده در رابطه با سفر بلينكن به رياض آمده است كه «آنتوني بلينكن با محمد بن سلمان وليعهد و نخست‌وزير عربستان سعودي در رياض ديدار كرد. وزير خارجه بر اهميت پرداختن به نيازهاي بشردوستانه در غزه و جلوگيري از گسترش بيشتر درگيري‌ها تاكيد كرد. او و وليعهد سعودي به گفت‌وگو در مورد هماهنگي منطقه‌اي براي دستيابي به پايان پايدار بحران غزه ادامه دادند كه صلح و امنيت را براي اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها به‌طور يكسان فراهم مي‌كند. آنها همچنين در مورد اهميت ساختن منطقه‌اي يكپارچه‌تر و مرفه صحبت كردند و بر شراكت راهبردي بين ايالات متحده و عربستان سعودي تاكيد كردند. وزير خارجه و وليعهد سعودي همچنين در مورد نياز فوري به كاهش تنش‌هاي منطقه‌اي، از جمله توقف حملات انصارالله يمن كه هم آزادي دريانوردي در درياي سرخ و هم پيشرفت در روند صلح يمن را تضعيف مي‌كند، بحث كردند». به نظر مي‌رسد ايالات متحده همچنان به عادي سازي روابط عربستان و اسراييل اميدوار است و بر آن اصرار دارد. مقامات سعودي نيز گفته‌اند كه پادشاهي عربستان همچنان علاقه‌مند به عادي سازي روابط با اسراييل در يك توافق بالقوه تاريخي است، اما تنها در صورتي كه طرحي معتبر براي ايجاد كشور فلسطيني وجود داشته باشد. اين در حالي است كه هيچ چشم‌انداز مشخصي براي پايان بحران در غزه وجود ندارد و خطر تشديد تنش در منطقه از هميشه بيشتر به چشم مي‌خورد.
يكي از مقامات ارشد وزارت خارجه به فارن پالیسي گفت كه اهداف بلينكن در سفر به رياض و ساير پايتخت‌هاي منطقه اين است كه تكرار كند كاخ سفيد به دنبال تشديد يك درگيري منطقه‌اي گسترده‌تر نيست. با اين حال، اين پيام‌هاي كاهش تنش پس از آن منتشر مي‌شود كه جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي ايالات متحده، روز يكشنبه مدعي شد كه واشنگتن به حمله به نيروهاي مقاومت ادامه خواهد داد. تلاش‌هاي بلينكن به نظر فايده چنداني در بر نداشته باشد، چرا كه در هر سه جبهه‌اي كه او قرار است كارزار خود را در اين هفته براي آنها ترتيب دهد، به بن‌بست خورده است. بلينكن و دولت متبوعش با چالش‌هاي عمده‌اي مواجه هستند: حماس و اسراييل به‌طور علني بر سر عناصر كليدي آتش‌بس احتمالي باهم اختلاف دارند، اسراييل درخواست‌هاي امريكا براي رسيدن توافق راه‌حل دوكشوري را رد كرده است و نيروهاي مقاومت در منطقه به امريكا نشان داده‌اند كه حملات امريكا و ائتلافش فايده چنداني براي ايالات متحده نداشته است.
پيام واشنگتن
آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده، روز دوشنبه به عربستان سعودي سفر كرد تا پنجمين سفر خود را به خاورميانه از زمان حمله حماس به اسراييل در 7 اكتبر 2023 آغاز كند. به گزارش نيويورك‌تايمز، يك مقام ارشد امريكايي مستقر در رياض به خبرنگاران گفت كه اولويت كليدي براي بلينكن اين است كه «پيامي را مستقيما به كشورهاي منطقه برساند مبني بر اينكه ايالات متحده نمي‌خواهد شاهد تشديد درگيري باشد و درگيري را تشديد نخواهد كرد. ولي براي دولت بايدن مهم اين است كه حضورا اين مساله را با رهبران خاورميانه در ميان بگذارد». جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي كاخ سفيد، روز يكشنبه در مصاحبه با شبكه ان بي سي از طرح اين موضوع ادعايي كه آيا ايالات متحده ممكن است به مكان‌هايي در داخل ايران حمله كند، خودداري كرد. او اظهار داشت كه واشنگتن شاهد جنگ گسترده‌تري نيست، اما در صورت حمله به پاسخ خود ادامه خواهد داد. اين مقام ارشد امريكايي مدعي شد كه هيچ دليلي براي كارزار تلافي‌جويانه امريكا كه از روز جمعه آغاز شده است، وجود ندارد به اين دليل كه اين امر مكالمات واشنگتن با كشورهاي عربي و اسراييل در مورد عادي سازي روابط، وقفه در جنگ غزه و همچنين تعيين سرنوشت غزه پس از جنگ را از مسير خود خارج مي‌كند.
به نظر چشم‌انداز پايان جنگ در غزه تيره‌تر شده است. در غزه، حماس پس از عقب‌نشيني نيروهاي اسراييلي در برخي از مناطق ويران شده دوباره خيز برداشته است. اين امر نشان مي‌دهد هدف اصلي اسراييل براي كنار زدن اين گروه همچنان دست نيافتني است. در همين حال، يوآو گالانت، وزير جنگ اسراييل نيز گفت كه ارتش اسراييل به عمليات خود در شمال غزه براي ماه‌ها ادامه مي‌دهد و حمله اصلي خود را در جنوب، جايي كه هفته‌ها درگير درگيري‌هاي سنگين بوده است، ادامه مي‌دهد تا زماني كه بر كل غزه «سلطنت كاملي» برقرار شود. به علاوه، اگرچه ايالات متحده، قطر و مصر پيشنهادي براي آتش‌بس چند هفته‌اي و آزادي مرحله‌اي بقيه اسراي اسراييلي ارايه كرده‌اند، حماس هنوز به‌طور علني به اين پيشنهاد واكنش نشان نداده است. مقامات حماس آشكارا اعلام كرده‌اند تا زماني كه اسراييل به حملات خود پايان ندهد، اسير ديگري را آزاد نخواهند كرد. انتظار مي‌رود كه حماس در ازاي آزادي اسراي اسراييلي، هزاران زنداني فلسطيني را مطالبه كند، خواسته‌هايي كه نتانياهو علنا آنها را رد كرده است. همه اينها نشان مي‌دهد سفر بلينكن به منطقه با دستاورد چنداني همراه نباشد و نه تنها فشار بر دولت بايدن در اين ماه‌هاي منتج به انتخابات بيشتر خواهد شد كه اميد مردم غزه نيز براي رسيدن به صلح و آرامش بيش از پيش به يأس بدل مي‌شود.