خواب پكن براي معماري امنيتي خاورميانه
گروهي از ناظران بر اين باورند كه تنش‌هاي اخير در خاورميانه براي پكن فرصتي است تا طرح خاورميانه‌اي‌اش را در معرض آزمايش قرار دهد، از منظر اين گروه، بي‌طرفي پكن در برابر رويارويي‌هاي اخير گزينه‌اي است كه مي‌تواند براي اين بازيگر پرهزينه باشد. به ادعاي ناظران سال 2023 قرار بود شكست بزرگ چين در خاورميانه رقم بخورد، اما همه چيز در ماه مارس تغيير كرد، زماني كه چين ميانجيگر يك تنش‌زدايي تاريخي بين رقباي منطقه‌اي يعني ايران و عربستان‌سعودي شد و بدين طريق ايالات‌متحده را به حاشيه راند. تصوير وانگ يي، ديپلمات ارشد چين كه با مقام‌هاي ارشد عربستان‌سعودي و ايران در پكن مي‌درخشد، گمانه‌زني‌هاي بسياري در ارتباط با نقش پكن در آينده خاورميانه را مطرح كرد.
در ماه‌هاي پس از توافق، به نظر مي‌رسيد كه همه بازيگران به يكديگر نزديك شده‌اند. قطر به انزواي خود پايان داد. تركيه با كشورهاي حاشيه خليج‌فارس و مصر آشتي كرد. سوريه دوباره به اتحاديه عرب پيوست. در آگوست 2023، وانگ اعلام كرد كه «موج آشتي» خاورميانه را فرا گرفته. او اين تحولات را به نفوذ چين نسبت مي‌داد. به گفته ناظران در آن بازه زماني روايتي كليد خورد مبني بر اينكه «اجماع پكن» خود را به عنوان جايگزيني برتر براي نظام ديرينه نظم جهاني تحت رهبري ايالات‌متحده تثبيت كرد.
اما حمله 7 اكتبر حماس به اسراييل روايت چين را درمعرض آزمايش قرار داد. پاسخ تهاجمي اسراييل هزينه زيادي داشت. هزاران نفر كشته شدند و بيشتر از 2.3 ميليون نفر ساكن غزه آواره. همزمان «محور مقاومت» اسراييل را در وضعيت بي‌سابقه‌اي قرار داده است.
حزب‌الله و ارتش اسراييل اكنون درگير نبرد هستند و بسياري از ناظران بر اين باورند كه جنگ همه‌جانبه به يك خطاي محاسباتي بستگي دارد. در اين ميان تعريف ائتلاف دريايي به رهبري ايالات‌متحده در دسامبر به نام «نگهبان رفاه» نه تنها حملات انصار‌الله را متوقف نكرد، بلكه توانست محركي جدي‌تر براي تداوم درگيري‌ها باشد. حال آن‌گونه كه شوراي آتلانتيك با اشاره به حملات اخير امريكا و بريتانيا به انصار‌الله نوشته، احتمال انفجاري بزرگ در خاورميانه محتمل‌تر شده است.
درحالي كه كشتي‌هاي جنگي ايالات‌متحده موشك‌ها و پهپادهاي انصار‌الله يمن را رهگيري كردند، كشتي‌هاي ضددزدي دريايي چيني تماس‌هاي مكرر نفتكش وابسته به اسراييل را ناديده گرفتند. حتي حملات به كشتي‌هاي متعلق به چين هيچ واكنشي را از سوي نيروي دريايي ارتش آزادي‌بخش خلق به دنبال نداشت. به ادعاي ناظران، شهرت تنها چيزي نيست كه در خطر است. طي ناآرامي‌هاي ليبي در دهه گذشته، پكن مجبور شد بيش از 35 هزار كارگر چيني را تخليه كند. شركت‌هاي دولتي نيز ميلياردها دلار را در پروژه‌هاي زيربنايي تخريب شده از دست دادند، از همين رو در جريان آتش‌سوزي منطقه‌اي حداقل دويست ميليارد دلار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي چين در خاورميانه و شمال آفريقا و همچنين جان بيش از يك ميليون شهروند چيني در خارج از كشور به خطر مي‌افتد.
در اين ميان سوال اين است؛ پكن چه گزينه‌هايي دارد؟ به نوشته شوراي آتلانتيك، بايد تاكيد كنيم «بي‌طرفي» پكن در خاورميانه هرگز بين اسراييل و فلسطينيان نبوده است. وانگ از 7 اكتبر بارها اعلام كرده كه چين در حمايت از فلسطيني‌ها در كنار جهان عرب و اسلام است. شواهد نشان مي‌دهد يك مسير براي چين وجود دارد، پكن مي‌تواند كشورهاي حاشيه خليج‌فارس غني را مورد حمايت خود قرار دهد هر چند ممكن است اين حمايت به معناي جانبداري از ايالات‌متحده در تداوم نظم هژمونيك كه شي جين پينگ، رهبر چين در تلاش براي برهم زدن آن است، تعبير شود.
تحليلگران چيني بر اين باورند كه خاورميانه و شمال آفريقا در مرحله‌اي تاريخي قرار دارند. در همين راستا، اين واقعيت كه چندين رهبر چيني در واشنگتن دي‌سي حضور داشتند نيز نشان مي‌دهد كه چين و ايالات‌متحده هر دو مشتاق حفظ «چشم‌انداز سانفرانسيسكو» هستند؛ چشم‌اندازي كه توسط شي و جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات‌متحده در ماه نوامبر ترسيم شد. همكاري در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا مي‌تواند بار ديگر روند را روان كند. از سوي ديگر، چين مي‌تواند از نيروهاي «ضد هژمونيك» حمايت كند كه ممكن است نيروها و منابع ايالات‌متحده را در خاورميانه محدود كند. در تئوري، دو ناو هواپيمابر در درياي سرخ برابر با دو ناو هواپيمابر كمتر در درياي چين جنوبي است.
سپتامبر 2022، وانگ از «معماري امنيتي جديد چين براي خاورميانه» به عنوان جايگزيني براي رهبري ايالات‌متحده پرده‌برداري كرد. اگرچه «موج آشتي» در سال 2023 فروكش كرده، ماه گذشته وانگ ميزبان معاونان وزيران خارجه عربستان و ايران در پكن بود و تلاش‌ها براي ايجاد نظم منطقه‌اي جديد را ازسر گرفت. در مقابل، ابتكارات تحت رهبري ايالات‌متحده براي مقابله با پيشرفت‌هاي منطقه‌اي چين و ايران مرده به نظر مي‌رسد. اينها شامل كريدور اقتصادي هند-خاورميانه-اروپا، پيمان آبراهام و گروه‌بندي هند، اسراييل، امارات متحده عربي و ايالات‌متحده به نام «آي تو يو تو» است.