فصل جديد روابط تركيه و امريكا
محمود فاضلي
در روزهاي 7 تا 8 مارس، يك هيات بلندپايه با سرپرستي هاكان فيدان، وزير امور خارجه تركيه در سفر به امريكا به منظور شركت در نشست ساز و كار راهبردي ميان تركيه و امريكا ديدارهاي رسمي برگزار كرد. او در ماه فوريه در نشست وزراي خارجه جي 20 در برزيل با بلينكن ديدار كرده بود. در بين دو كشور كه در سال‌هاي اخير بحران‌هاي زيادي را تجربه كردند، يك دستور كار فشرده و سنگيني وجود دارد. وي پس از ديدار با مقامات امريكايي در گفت‌وگو با خبرنگاران تُرك درباره ديدارهاي خود اعلام كرد در ديدار با آنتوني بلينكن همتاي امريكايي خود، جك ساليوان مشاور امنيت ملي و همچنين اعضاي كنگره امريكا به صورت مبسوط درباره حمايت واشنگتن از گروه تروريستي ي.پ.گ/پ.ك.ك، اقداماتي كه بايد درباره گروه تروريستي فتو صورت پذيرد و به ويژه درباره شرايط نوار غزه گفت‌وگو كردم.
از ديدگاه وزير خارجه تركيه، جهان در قبال پايان دادن به تراژدي اهالي غزه مسوول است. پايان دادن به تراژدي و قتل عام برادران و خواهران‌مان در نوار غزه و اتخاذ تدابير قاطعانه در اين مورد به يك مسووليت غيرقابل اهمال تبديل شده است. بسياري از تحولات مهم منطقه‌اي به ويژه كشتارهاي اسراييل در غزه همزمان در حال وقوع است، وضعيت وخيم غزه ما را ملزم به رسيدگي فوري به اين مساله مي‌كند. آنها بايد به طور جدي با امريكا و ساير كشورها براي تضمين آتش‌بس و كمك‌هاي بشردوستانه بدون وقفه در غزه همكاري كنند.
تركيه كه اخيرا در بسياري از مسائل مانند جنگ روسيه و اوكراين، جنگ داخلي ليبي و تنش آذربايجان و ارمنستان نقش مهمي ايفا كرده است، با حساسيت خود نسبت به رويدادهاي خونين غزه، ديپلماسي فعالي را دنبال كرده است. اين حساسيت شامل رويكرد مبتني بر حل مساله مي‌باشد. تلاش‌هاي تركيه در اين راستا با تاكيد بر اينكه بايد از كانال‌هاي ديپلماتيك در بسياري از موضوعات به ويژه در مورد ضمانت استفاده كرد، از ضرورت كاركرد ديپلماسي عليرغم بحران‌ها و تنش‌هاي فراوان حمايت مي‌كند.
تركيه تنها كشور عضو ناتو است كه هم با اوكراين و هم با روسيه تماس مستقيم دارد و فيدان در مجمع ديپلماسي آنتاليا با سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه ديدار كرده بود، انتظار ميرود فيدان تحولات در مورد كريدور غله را با بلينكن در ميان گذاشته و خاطرنشان كرده كه امنيت درياي سياه براي تركيه اهميت حياتي دارد، لذا به هر‌گونه اقدامي‌كه موجب تشديد تنش در اين منطقه شود، اجازه بروز داده نخواهد شد.
وزير خارجه تركيه همچنين با تاكيد بر رايزني با مقامات امريكايي در مورد روابط دوجانبه، انرژي، تجارت و اقتصاد، مبارزه با تروريسم و جنگ اوكراين، تاكيد دارد رويكرد قاطع تركيه درباره اين مسائل را به طرف امريكايي انتقال داده و همكاري‌ها در بسياري از زمينه‌ها در روابط دو كشور افزايش خواهد يافت.
وزير خارجه تركيه همچنين با اشاره به حمايت امريكا از گروه تروريستي ي.پ.گ/پ.ك.ك در شمال سوريه، اظهار داشت: «جمهوري تركيه براساس حق دفاع مشروع و حقوق بين‌الملل در داخل و خارج خاك خود با گروه‌هاي تروريستي كه تهديدي براي امنيت ملي به شمار مي‌روند، در حال مبارزه است و اين مبارزه همچنان ادامه خواهد داشت.»
«آنتوني بلينكن» وزير خارجه امريكا در ديدار با «هاكان فيدان» بر اهميت نقش تركيه در كمك به حل بحران اوكراين تاكيد و مدعي شد امريكا روي مسائل مربوط به ائتلاف (ناتو) بسيار متمركز است. امريكا البته روي تجاوز فعلي روسيه به اوكراين نيز متمركز است. همان جايي كه تركيه نقش مهمي در حمايت از اوكراين به طرق مختلف داشته است كه امروز درباره آن گفت‌وگو خواهد شد. در اين ديدار با همتاي ترك خود درباره خاورميانه و درگيري در غزه نيز گفت‌وگو كردم. امريكا به كاهش و خاتمه درد و رنج زنان و كودكان و مردان بي‌گناهي كه گرفتار درگيري در غزه شدند، علاقه‌مند است.
«هاكان فيدان»، وزير خارجه تركيه در اين سفر اعلام كرد كه كشورش آماده مذاكره با امريكا درباره بازگشت به برنامه خريد جنگنده‌هاي اف-۳۵ است. در رابطه با هواپيماي اف-۳۵ امريكا همان‌طور كه مي‌دانيد ما در اين برنامه حضور داشتيم و پس از آن واشنگتن به طور غيرقابل توجيه ما را از آن طرد كرد، زيرا آنها ماجراي اس-۴۰۰ روس را بهانه‌اي براي
به تعويق انداختن تحويل جنگنده‌ها قرار دادند. ما بار ديگر بر پايبندي به موضع خود تاكيد مي‌كنيم، همه چيز مشخص است و تركيه همواره براي بررسي اين موضوعات به طور گسترده و صريح آمادگي دارد. به اين مسائل بايد از ديدگاه‌هاي مختلف نگاه كرد. ما معتقديم واشنگتن نيز بايد از اين موضوع استقبال كند. ما مي‌توانيم با يكديگر تبادل نظر كنيم. در چارچوب اين سفر، انتظار ميرود در زمينه اختلاف‌نظر بر سر سوريه و روسيه تجربه مي‌شود؛ موضوعات بسياري مانند سوريه، جنگ روسيه- اوكراين، مبارزه با تروريسم، انرژي، همكاري‌هاي دفاعي و جنگ اسراييل - حماس در دستور كار داشته است. تنش در روابط بين تركيه و امريكا كه با خريد سامانه دفاع هوايي اس-400 تركيه از روسيه در سال 2019 آغاز شده بود، با ادامه حمايت امريكا از نيروهاي سوريه دموكراتيك بهعنوان ستون فقرات گروه تروريستي پ.ك.ك در سوريه، افزايش يافت. درحالي كه تمديد پروسه عضويت سوئد در ناتو توسط آنكارا باعث نارضايتي امريكا شده بود، پس از موافقت تركيه با عضويت سوئد در ماه ژانويه، كنگره امريكا به فروش هواپيماهاي جنگي اف-16 به ارزش 20 ميليارد دلار به تركيه چراغ سبز نشان داد. در اواخر ژانويه، سناتورهاي امريكايي «جين شاهين و كريس مورفي» از حزب دموكرات از تركيه بازديد كرده و با اردوغان ديدار كردند. مورفي بعدا گفته بود كه اكنون «تحرك قابل‌توجهي» در روابط دوجانبه وجود دارد.
تحليلگر امور بين‌الملل