احياي قتلگاه‌هاي مخوف كودكان بلوچ!
محمد بلوچ‌زهي
بي‌گمان پيامدهاي سيل اخيرِ بلوچستان با فروكش كردن سطح روان‌آب‌ها، رفع آبگرفتي منازل سيل‌زدگان، بازگشايي راه‌هاي مواصلاتي و مسيرهاي مسدود شده، اسكان اضطراري، رفع نيازهاي موقت و مايحتاج ضروري حادثه‌ديدگان كاهش نخواهد يافت بلكه در پساسيل نيز محيط و شرايط محيطي ناامن خواهد بود و مخاطره‌آميز براي افراد سيل‌زده، خاصه براي كودكان و خردسالان. در مديريت چند دهه اخير سيل و مناطق سيل‌زده بلوچستان اكتفاي بيش از پيش به اقدامات پيش‌پا افتاده و كوتاه‌مدتي چون موارد ياد شده بالا و تنزل سطح نيازهاي اساسي و عميق حادثه‌ديدگان راه را براي وقوع هر چه شديدتر اين رخداد طبيعي در آينده‌اي نزديك بسيار هموار نموده و تبعات آن را مصيبت‌بار. همواره رفع اين‌چنين اقدامات ظاهري و سطحي پاياني بر كاهش آلام آسيب‌ديدگان و نرماليزه نمودن زيست مناطق حادثه‌ديده تلقي شده كه همين نوع نگاه سبب گرديده تا به پساسيل و ناامن بودن شرايط محيطي زيستمندان به ويژه در اقليم و جغرافياي متلاطم و پرمخاطره بلوچستان توجهي شايسته نشود و تمركزي بايسته. يكي از مهم‌ترين مخاطرات پساسيل در بلوچستان كه همواره ضربات بسيار مهلكي به زيست بوميان مناطق مختلف و جغرافياي پرتلاطم اين سامان وارده ساخته آبگيري بركه‌ها و گودال‌هاي فصلي يا به عبارتي محلي‌تر آن احياي «هوتك»هايي است كه طي سال‌هاي اخير به قتلگاه‌هايي مخوف براي كودكان معصوم بلوچستان بدل گرديده‌اند و متاسفانه عدم توجه ريشه‌اي و تأمل در چيستي و چرايي وقوع مرگ‌هاي سريالي كودكان در «هوتك»ها سبب گشته تا اين رخداد تراژديك طي سال‌هاي اخير روندي روبه رشد به خود بگيرد. همچنين وقوع چنين مرگ‌هاي سريالي تا جايي پيش رفته كه اكنون روالي معمول و عادي به خود گرفته و نيز ديگر براي هر سه ضلع مثلث بازدارنده اين حوادث يعني خانواده‌هاي قربانيان، مسوولان و متوليان امر و همين‌طور جامعه و كنشگران پذيرفته شده است و قابل هضم و حال ديگر مرگ يك «كودك» در «هوتك» دغدغه هيچ گروه و طيفي نيست و اين‌گونه حوادث تلخ و ناگوار همواره در لابه‌لاي رخدادهاي مختلف سياسي، اجتماعي، اقتصادي و غيره گم خواهد ماند و نهان! به هر روي تجربه نشان داده است كه در سال‌هاي پربارش بلوچستان تجمع آب‌هاي سطحي و طغيان رودخانه‌ها منجر به احياي هوتك‌ها و شكل‌گيري حوضچه‌ها و بركه‌هاي طبيعي در بستر رودخانه‌ها خواهد شد و در پي آن آمار مرگ و مير كودكان و نوجوانان بلوچ با افزايش دماي هوا بالاتر خواهد رفت با اين توضيح كه پس از روبه گرمي گراييدن هوا نياز اين كودكان به آب بيشتر شده و همين امر سبب تشديد مرگ‌هاي سريالي ناشي از غرق شدن «كودكان» در «هوتك»ها خواهد گرديد. بايد توجه داشت كه هر ساله همزمان با فرا رسيدن فصل فراغت از تحصيل علي‌الخصوص اكنون با
پيش رو بودن تعطيلات نوروزي چنين مكان‌هاي پرآبي به محلي بدل خواهد گشت براي بازي و سرگرمي سرخوشانه كودكان و نوجوانان بلوچ و آغازي دوباره براي افزايش مرگ و ميرهاي ناشي از غرق شدن «كودك»ها در «هوتك»ها.
براي بررسي ريشه‌اي چنين رخداد تراژديك، شوم و ويرانگري در بلوچستان لازم نيست به جاي دوري رفت و گره كوري را گشود و بر نقاط مبهم و تاريك حادثه نوري تاباند .همين كه رونق چنين مكان‌هايي در فصولي از سال كه كودكان از درس و مدرسه فراغت پيدا خواهند نمود خود گوياي اين است كه نبود نه كمبودِ فضاهاي تفريحي و سرگرمي براي كودكان در روستاها و حتي شهرهاي مختلف بلوچستان سبب گشته تا آنان نيازهاي پرنمودن اوقات فراغت خويش و خلأهاي فرهنگي موجود در منطقه را با آبتني در حوضچه‌ها و بركه‌هاي طبيعي پرآب و نيز گِل‌بازي در كنار «هوتك»ها مرتفع سازند.
در سال‌هاي گذشته با افزايش شمار مرگ و ميرهاي ناشي از غرق شدن كودكان در هوتك‌ها و حوضچه‌ها و بركه‌هاي طبيعي بستر رودها برخي از موسسات خيريه براي كاهش چنين رخداد مرگ‌باري اقدام به فنس‌كشي برخي از هوتك‌ها در منطقه بزرگ دشتياري نمودند كه بي‌ترديد نه تنها اين‌گونه اقدامات منجر به كاهش موارد مرگ و مير نخواهد شد بلكه با حصار طبيعت بر اكوسيستم موجود و حيات جاري طبيعي منطقه دست‌اندازي نموده و مداخله كه خود در آينده‌اي نزديك به زايش چالش‌ها و ناهنجاري‌هاي تازه‌اي خواهد انجاميد. از سوي ديگر زيستگاه طبيعي «گاندوها» يا همان تمساح‌هاي پوزه‌كوتاه بلوچستان كه بزرگ‌ترين و غول‌پيكرترين خزندگان ايران محسوب مي‌شوند حوضچه‌ها و بركه‌هاي طبيعي در بستر رودهايي است كه سواي رفع نيازهاي آبي مردمان منطقه از قبيل شرب، شست‌وشو و استحمام همواره اين مكان‌ها به محلي براي بازي و تفريح و سرگرمي كودكان و نوجوانان بلوچستان تبديل شده‌اند. حال اين اشتراك منافع زيستمندان در بهره‌وري و استفاده مشاع از حوضچه‌ها و بركه‌هاي پرآب موجود در بستر رودخانه‌ها تعارضات و عارضه‌هاي بسياري را براي ايشان ازجمله جمعيت ميزبان «گاندو»ها به همراه داشته و در اين ميان به طور معمول كودكان و نوجوانان بيشترين قربانيان اين منازعات زيستي بوده‌اند. مرگ، قطع عضو و ناقص‌سازي حوادثي بوده است كه تاكنون حين بازي و استحمام كودكان در بركه‌ها
بر اثر حمله گاندوها به صورت مداوم اتفاق افتاده كه متاسفانه همچنان نيز ادامه دارد. حال در چنين وضعيت و موقعيتي كه تكليف مسوولان و نهادهاي متولي امر مشخص است و عملكرد و دستاوردهاي ثمربخش‌شان نيز در اين باره هويدا، اگر تمركز موسسات، خيريه‌ها، سازمان‌هاي مردم نهاد و نيز كساني‌كه به عنوان فعال مدني و اجتماعي براي كمك به مناطق سيل‌زده بلوچستان آستين بالا زده‌اند به جاي توزيع فقر احداث مكان‌هاي كم‌هزينه تفريحي و سرگرمي از قبيل پارك‌هاي بازي، خانه‌هاي سرگرمي، داير نمودن مراكز كوچك فرهنگي روستايي، احداث زمين‌هاي فوتبال و مجموعه‌هاي ورزشي كوچك، راه‌اندازي كتابخانه‌ها و مراكز خلاق استعداديابي باشد بي‌ترديد اين‌گونه اقدامات آب سردي خواهد بود بر آتش جانسوز مرگ‌هاي سريالي كودكان و نوجوانان بلوچ در هوتك‌ها و بركه‌ها.