امریکا مذاکرات برای برقراری آتش‌بس در غزه را از سر گرفت
ماموریت سالیوان در قاهره!
یک مقام ارشد امریکایی به اکسیوس گفت که جو بایدن روز جمعه نامه‌هایی به ريیس‌جمهور مصر و امیر قطر ارسال کرد و از آنها خواست تا حماس را برای موافقت با معامله اسرا که منجر به آتش‌بس شش هفته‌ای در غزه خواهد شد، تحت فشار قرار دهند. انتظار می‌رود که ویلیام برنز، ريیس سیا، روز یکشنبه این هفته برای گفت‌وگو با ريیس موساد اسرايیل و مقامات ارشد قطری و مصری به قاهره سفر کند تا به بن‌بست مذاکرات برای آزادی اسرای اسرايیلی در دست حماس پایان دهد. پیشنهاد کنونی در حال مذاکره می‌تواند به آتش‌بس شش هفته‌ای در غزه و آزادی 40 اسیر اسرايیلی منجر شود که شامل سربازان زن و سایر زنان، مردان بالای 50 سال و مردانی که در شرایط وخیم پزشکی قرار دارند، می‌شود. در مقابل، اسرايیل حدود 700 زندانی فلسطینی، از جمله حدود 100 زندانی که در حال گذراندن حبس ابد هستند را آزاد خواهد کرد.
این روند در پی تماس تلفنی اخیر بایدن و نتانیاهو قوت گرفته است. بایدن روز پنجشنبه در جریان تماس خود با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرايیل، دور آتی مذاکرات آخر هفته در قاهره را مطرح کرد و از نتانیاهو خواست تا مذاکره‌کنندگان خود را با اختیارات گسترده‌تر از قبل برای دستیابی به توافق گسیل دارد. مقامی امریکایی آگاه از محتوای تماس تلفنی گفت: «بایدن به نتانیاهو گفت که باید برای آزادی اسرا، ازجمله شهروندان امریکایی که اکنون نزدیک به شش ماه در دست حماس هستند، همه‌کاری انجام شود. دولت بایدن به اسرايیل فشار می‌آورد تا به تعداد محدودی از غیرنظامیان آواره شده در جنگ شش ماهه غزه اجازه دهد به شمال غزه بازگردند که نقطه اصلی اختلاف در مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا میان امریکا، اسرايیل و مصر است.»
پشت پرده رایزنی‌ها
تلاش پشت صحنه کاخ سفید برای حل یکی از اختلافات عمده بین حماس و اسرايیل، فوریت جدیدی را مشخص می‌کند که به واسطه‌اش دولت امریکا برای تضمین توافقی جهت توقف جنگ در غزه از زمان حمله هوایی مرگبار اسرايیل که منجر به کشته شدن هفت امدادگر در روز دوشنبه به هر اهرمی متوسل می‌شود. بایدن در تماس تلفنی اخیرش از بنیامین نتانیاهو خواست تا در مورد این موضوع تصمیم‌گیری کند. در طول این تماس نیم ساعته پرتنش، بایدن همچنین از نتانیاهو درخواست کرد تا گام‌های فوری «برای رسیدگی به آسیب‌های غیرنظامی، کاهش رنج انسانی و ایمنی امدادگران» بردارد و صراحتا اعلام کرد که سیاست ایالات‌متحده در قبال غزه با ارزیابی واشنگتن از غزه تعیین خواهد شد. کاخ سفید گفت اقدام فوری اسرايیل در قبال این چالش‌ها الزامی است. اسرايیل موافقت کرد که از بندر اشدود در پنجاه کیلومتری اسرايیل برای کمک‌رسانی به غزه استفاده کند و گذرگاه مرزی بیت حانون را که پس از حملات 7 اکتبر بسته شده است، به عنوان مسیر جدیدی برای کمک‌رسانی به شمال غزه باز کند. ایالات‌متحده گفت که اسرايیل همچنین اجازه افزایش ارسال قابل‌توجهی از کالاها از اردن به غزه را خواهد داد.
مقامات امریکایی گفتند که دستیابی به موفقیت در مذاکرات آتش‌بس موجب می‌شود تا شروع کمک‌رسانی به جمعیت تحت محاصره غزه تا حد زیادی گسترش یابد. توافق برای اجازه بازگشت غیرنظامیان به شمال می‌تواند نگرانی‌های امریکا در مورد حمله اسرايیل به شهر رفح در جنوب غزه را کاهش دهد، جایی که بیش از یک میلیون غیرنظامی جای گرفته‌اند. مقامات امریکایی همچنین تاکید کرده‌اند از آنجایی که اسرايیل هرگونه عملیات نظامی علیه حماس را دنبال می‌کند، باید حفاظت از غیرنظامیان را در اولویت قرار دهد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا روز جمعه گفت که حفاظت از جان غیرنظامیان باید دلمشغولی شماره یک اسرايیل باشد. او گفت که «ایمنی غیرنظامیان فلسطینی باید در اولویت باشد و عملیات نظامی باید حول محور حفاظت آنها طراحی شود، نه برعکس.»
به گفته میانجی‌های عرب درگیر در مذاکرات، اسرايیل آماده است تا اجازه بازگشت روزانه دو هزار نفر، عمدتا زنان و کودکان، به شمال را بدهد. حداکثر 60 هزار فلسطینی می‌توانند براساس پیشنهادی که اسرايیل آن را قابل‌قبول می‌داند به مناطق شمالی بازگردند. این پیشنهاد البته اکثرا مردان بین 18 تا 50 سال را از فهرست افرادی که می‌توانند به شمال برگردند، شامل نمی‌شود. مقامات عرب به رویترز گفتند که بازگشت آوارگان غزه ممکن است 10 روز تا دو هفته پس از اجرای آتش‌بس شش هفته‌ای آغاز شود. مقامات اسرايیلی و مصری گفتند که آنها باید از پست‌های بازرسی نظامی اسرايیل بگذرند تا از نفوذ مجدد نیروهای حماس به شمال جلوگیری کنند، چراکه اسرايیل مدعی است در غیر این صورت نیروهای حماس می‌توانند حملات به نیروهای اسرايیلی را ازسر بگیرند، اما این شرایط از سوی حماس پذیرفته نشده، زیرا خواهان حذف پست‌های بازرسی است و خواهان آن شده که به خانواده‌هایی که به شمال بازمی‌گردند تعرضی صورت گرفته نشود، چراکه به گفته حماس، خانواده‌ها برای امرار معاش خود به مردان بالغ و نیروی کار نیازمندند. در همین رابطه، مقام اسرايیلی به اکسیوس گفت که درخواست حماس در شرایط کنونی «غیرممکن» است و عملا می‌تواند راه مذاکره را سد کند.
تلاش برای رسیدن به خط پایان
انتظار می‌رود ویلیام برنز، ريیس سیا، برای دور دیگری از مذاکرات آتش‌بس و مبادله اسرا و زندانیان در قاهره در روز یکشنبه این هفته حضور داشته باشد. این گفت‌وگو می‌تواند بایدن را در موقعیتی قرار دهد که راه‌حل‌های ملموس ارايه دهد و دو طرف را برای رسیدن به خط پایان، یعنی آتش‌بس و تبادل کامل اسرا، ترغیب کند.
مقام ارشد دولت بایدن در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال و در تایید دیگر خبرهای مشابه اعلام کرد که بایدن روز جمعه نامه‌هایی به رهبران مصر و قطر که همراه با امریکا میانجیگری مذاکرات آتش‌بس را برعهده دارند، ارسال کرد و از آنها خواست که تعهد حماس برای موافقت و احترام به توافق را تضمین کنند. اکنون بیش از 100 اسیر اسرايیلی در اسارت حماس در غزه باقی مانده‌اند و ماه‌ها عملیات نظامی و مذاکرات برای آزادی آنها راه به جایی نبرده است. از سوی دیگر، اسرايیل مدعی است که به شدت در جست‌وجوی یحیی سنوار، رهبر میدانی حماس در غزه است که به ادعای این رژیم در سازماندهی حمله 7 اکتبر حماس به اسرايیل نقش داشته است.
پیش از این نیز مذاکراتی مشابه به بن‌بست رسیده بود، اما اکنون ایالات‌متحده نسبت به رسیدن به راه‌حلی ملموس خوش‌بین است. چند هفته پیش، مقامات امریکایی، قطری و مصری در جریان نشستی کلیدی در روز جمعه در پاریس، چارچوب دقیق‌تری برای تبادل اسرا را به مذاکره‌کنندگان اسرايیلی ارايه کردند. به گفته منابع آگاه از این مذکرات، اکنون چارچوب به‌روز شده‌ای ازسوی ایالات‌متحده پیشنهاد شده است. این طرح پیشنهاد می‌کند که حماس در ازای آتش‌بس شش هفته‌ای و آزادی صدها زندانی فلسطینی در اسراییل، حدود 40 اسیر را که در غزه نگه داشته شده‌اند، آزاد کند. همچنین به برخی فلسطینی‌ها اجازه می‌دهد تا به شمال غزه بازگردند. پیشنهاد قبلی همچنین شامل یک آتش‌بس شش هفته‌ای بود، اما به اندازه طرح پیشنهادی جدید مفصل نیست. مقامات دولت بایدن می‌گویند که آنها می‌خواهند تلاش کنند تا هر چه زودتر و تا پیش از گرم شدن هوا، به توافقی دست یابند. این دو منبع گفتند در جریان مذاکرات پاریس پیشرفت‌هایی حاصل شد که می‌تواند در روند مذاکرات پیش رو نیز به کار آید. یک مقام ارشد امریکایی نیز این موضوع را تکرار کرد و گفت: «در مذاکرات مربوط به مبادله اسرا در پاریس پیشرفت‌هایی حاصل شد، اما راه‌های بیشتری برای دستیابی به توافق وجود دارد.» یک مقام ارشد اسرايیلی نیز گفت: ما هنوز تا رسیدن به توافق فاصله داریم اما به نظر می‌رسد حماس از برخی خواسته‌های خود کوتاه بیاید. این درحالی است که هنوز حماس علنا در مورد تغییر موضع خود اظهارنظر نکرده است.
در مورد غیرنظامیان فلسطینی، دولت بایدن تاکنون نتوانسته گامی موثر بردارد و به طور مستقیم به آنها کمک بیشتری بکند. توافقنامه بودجه‌ای که اخیرا منعقد شده و از سوی بایدن به قانون تبدیل شده است، کمک مالی امریکا به آژانس امداد و کار سازمان ملل (آنروا)، ارايه‌دهنده اصلی حمایت‌های بشردوستانه در غزه را به مدت یک سال ممنوع می‌کند. پس از اینکه اسرايیل کارکنان آنروا را به شرکت در حمله 7 اکتبر یا تبانی با حماس متهم کرد، امریکا و سایر کشورها پرداخت‌ها را متوقف کردند. ایده یک اسکله شناور موقت در دریا که هفته‌ها پیش ساختش توسط امریکا اعلام شد نیز بعید به نظر می‌رسد تا ماه‌ها عملیاتی شود. در شرایط کنونی، تمامی امیدها به مذاکرات پیش روی آتش‌بس دوخته شده است تا پیش از گرم شدن شدید هوا که می‌تواند خود به بحرانی برای مردم غزه بدل شود، دست‌کم بخشی از مردم بتوانند به محل زندگی خود بازگردند و آتش جنگ برای مدتی از آنها دور بماند.