تكميل و تثبيت قدرت بازدارندگي ايران با ديپلماسي
نصرت‌الله تاجيك
بازدارندگي غرب واسراييل در مقابل ايران صرفا بر اثر اين پاسخ مشروع ايران در هدف قرار دادن اهداف نظامي و در تلافي حمله به ساختمان ديپلماتيك ايران در دمشق لطمه نخورد! آن زماني از بين رفت كه امريكا چندين قطعنامه شوراي امنيت براي آتش‌بس و توقف جنايات و نسل‌كشي اسراييل در غزه را وتو كرد! درست است كه اين جناياتي كه نتانياهو در غزه مرتكب شد و اشتباه فاحش در حمله به ساختمان كنسولي كه محلي ديپلماتيك است زمينه كاملا مشروعي براي حمله صبح امروز ايران بود، اما با توجه به اقدامات اسراييل در ايران اين حمله بايد در آن زماني انجام مي‌شد كه دانشمندان ايران توسط رژيمي با 200 كلاهك هسته‌اي ترور و به تاسيساتي در تهران و اصفهان حمله يا خرابكاري شد. لذا ايران چاره‌اي نداشت در غياب بي عملي شوراي امنيت سازمان ملل متحد به دليل مواضع امريكا، انگليس و فرانسه كه حمله اسراييل را محكوم نكردند، در چارچوب دفاع از خود و بر اساس ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد در پاسخ به حملات اسراييل به اهداف ايراني در منطقه اقدامي در چارچوب بازدارندگي از خود بروز دهد تا با سد كردن پيشروي اسرایيل ثبات و آرامش را به منطقه بازگرداند.
در سياست و مخصوصا روابط بين‌الملل آنارشيست هيچ انتخابي بدون هزينه نيست؛ مهم تطابق هزينه و امتيازي است كه به دست مي‌آيد. اما هزينه براي بازدارندگي، نوعي سرمايه‌گذاري محسوب مي‌شود. هدف ايران از اين حمله گسترش جنگ نبود، لذا عمليات امروز صبح براي بازدارندگي اجرا و به دنبال نشان دادن اقتدار و توانايي دفاع از اهداف و منافعش بود و نه ورود ضربه اول به اسراييل. اين رفتار پر هزينه نيست و توپ اكنون در زمين اسراييل، غرب و شوراي امنيت است! اگر امريكا كه با حمايت‌هاي صد‌در‌صدي‌اش از اسراييل اوضاع را به اينجا كشانده، بتواند اسراييل را كنترل كند كه كمي بعيد مي‌دانم مگر با اقدامات ديپلماتيك فشرده بين دو كشور ايران و امريكا و ترجيحا مستقيم، نشان مي‌دهد مديريت تنش بين ايران و امريكا دارد كار مي‌كند! و بازي برد برد تمام مي‌شود و اين يك پروژه موفق حل مشكلات بين ايران و امريكا نيز خواهد شد! اين يعني دو امتياز هم بازدارندگي و هم تعريف يك پروژه براي همكاري با امريكا براي منافع مردم فلسطين. اصولا يكي از دلايل اصرار ايران به پاسخ مستقيم نيز اين بود كه هم دنيا را متوجه وضعيت اقدامات خطرناك اسراييل در غزه و ضرورت آتش‌بس كند و هم نتانياهو عمليات غزه را تعميم ندهد و نخواهد آن رفتار و جنايات را سنگ بناي سلطه خود بر منطقه و ممر درآمد و اخاذي‌ا‌ش در جهان قرار دهد!
غرب از سرشاخ شدن با ايران نتيجه‌اي نگرفته و اگر امريكا خواهان گسترش جنگ در خاورميانه نيست اين فرصت خوبي براي برقراري ثبات و امنيت در منطقه و جهان خواهد بود. مهم از كنترل خارج نشدن اين اوضاع است. ايران اكنون نياز به يك ديپلماسي چند وجهي مسيرهاي يك تا سه دارد تا بتواند اين سطح تنش را مديريت كند. الان نيز بايد سريعا اعلام كند اگر شوراي امنيت در بي عملي سابق و در يك برخورد دو‌گانه ايران را محكوم كند از ان پي تي خارج و زماني به آن باز خواهد گشت كه خاورميانه تحت رژيم منطقه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي قرار گيرد. اين هم كك به جان غربي‌ها مي‌اندازد كه اين اقدام، راه ايران به دستيابي به تسليحات هسته‌اي را تسهيل مي‌كند و هم دست حاميان براي وتوي هر قطعنامه احتمالي را باز خواهد كرد! الان زمان فعاليت سياسي و ديپلماتيك با كشورهاي منطقه و ذي‌نفعان خاورميانه است. هم اكنون دمل جنگ سرد ۴۵ ساله ايران و اسراييل سر باز كرده و نبايد بگذاريم از كنترل خارج و يا مورد سوءاستفاده قرار گيرد. در زمينه بازدارندگي بايد تلاش كرد دست بالا از جهت قدرت نرم حفظ شود تا بازدارندگي تضعيف شده اسراييل كه نياز به بازدارندگي محدود شده امريكا پيدا كرده در موقعيت برتر قرار نگيرد.
ايران در موضع قدرت و اكنون كه توانایی نظامي خود را نشان داده و نفوذش درخاورميانه افزايش يافته است و حمايت از اين اقدامش در ميان فلسطيني‌ها و جوامع عرب و مسلمان افزايش داشته بايد مسوولانه دنبال برقراري امنيت و ثبات در منطقه باشد و به صراحت نشان دهد چنانچه اسراييل روش‌هاي قبلي خود در هدف قرار دادن منافع ايران را ادامه داده يا عكس‌العمل نظامي نشان دهد ايران به سمت دستيابي به توانايي‌هاي بازدارنده بالاتر و بيشتر حركت خواهد كرد. ايران هم اكنون در چارچوب بازدارندگي پاسخي همسطح داده است و بر خلاف اسراييل زياده روي نكرده. البته اسراييل براي پاسخ نيز مشكلاتي دارد. ارتش از پس حماس برنيامده و با اقدامات و جناياتش موجي از تنفر در جهان عليه اسراييل به وجود آورده و در بسياري از جبهه‌ها تنش وجود دارد و ۶ ماه است كه در مناطق مختلف جنگ درگير است و علاوه بر تنش داخلي بعضي مناطق تخليه شده‌اند. اين جنگي است كه شروع شود ماه‌ها ادامه دارد و همان‌طور كه در اخبار آمده حامي اصلي اسراييل يعني امريكا در موقعيت تداوم حمايت اينچنيني نيست، اما شخصيت غير قابل محاسبه نتانياهو و اينكه اقداماتش در غزه را به آينده سياسي خود گره زده است با استراتژي مشت آهنين كمي آينده را مبهم و تاريك مي‌كند و اميدوارم اشتباه محاسبه‌اي هم صورت نگيرد.ان‌شاءالله!
ديپلمات بازنشسته
و سفير پيشين ايران در اردن