همزمان با سفر رييس‌جمهوري تركيه به عراق بعد از 12 سال مطرح شد
كارت اردوغان براي دور زدن طرح خاورميانه‌اي بايدن
تركيه، عراق، قطر و امارات متحده عربي در جريان سفر رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه روز دوشنبه يادداشت تفاهمي در بغداد براي همكاري در پروژه «جاده توسعه» عراق كه خليج فارس را به اروپا متصل مي‌كند، امضا كردند. اين قرارداد از سوي وزراي حمل و نقل هر كشور با حضور محمد شياع السوداني، نخست وزير عراق و اردوغان، رييس‌جمهور تركيه كه براي اولين‌بار پس از 12 سال از عراق بازديد مي‌كرد، امضا شد. اين يادداشت تفاهم كشورهاي امضاكننده را متعهد مي‌سازد كه چارچوب‌هاي لازم را براي اجراي اين پروژه ايجاد كنند كه هدف آن ايجاد يك بزرگراه و پروژه راه‌آهن به طول 1200 كيلومتر است كه خليج فارس را از طريق عراق به تركيه متصل مي‌كند. عراق، تركيه و كشورهاي عربي خليج فارس قصد دارند از طريق بندر فاو در استان بصره عراق كالا را به بازارهاي بين‌المللي از طريق تركيه حمل كنند. شركت اماراتي
اي‌دي پورتس گروپ (AD Ports Group)، شركت فعال در تجارت يكپارچه كه تجارت جهاني لجستيك، صنعتي شدن و تنوع اقتصادي را امكان‌پذير مي‌كند، هفته گذشته پيش قراردادي با شريك سرمايه‌گذاري مشترك شركت كل بنادر عراق به امضا رساند. اين سرمايه‌گذاري مشترك جديد بندر بزرگ فاو و منطقه اقتصادي آن را توسعه مي‌دهد. دفتر نخست‌وزير عراق در بيانيه‌اي اعلام كرد كه اين توافق چهارجانبه به تحريك رشد اقتصادي و تقويت همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي شرق و غرب كمك مي‌كند، همچنين مسير حمل‌ونقل رقابتي جديدي را فراهم مي‌كند و شكوفايي اقتصاد منطقه را ارتقا مي‌دهد.
رقابت با كريدور هند-خاورميانه-اروپا
اردوغان يكي از حاميان اصلي ابتكار «جاده توسعه» عراق است كه آن را در برابر ابتكار كريدور اقتصادي هند-خاورميانه-اروپا (IMEC) ترويج مي‌كند. به نظر، اردوغان به دليل اينكه ابتكار كريدور اقتصادي هند-خاورميانه-اروپا از سرزمين‌هاي اشغالي عبور مي‌كند و همچنين تركيه را دور مي‌زند، مي‌خواهد كريدوري موازي با آن را در عراق به وجود آورد. دولت عراق قطارهايي را با سرعت 300 كيلومتر در ساعت پيش‌بيني مي‌كند كه حمل و نقل مسافر و كالا را تسهيل مي‌كند. علاوه بر اين، برنامه‌ها شامل ايجاد هاب‌هاي لجستيكي، مجتمع‌هاي صنعتي و يكپارچه‌سازي بالقوه خطوط لوله نفت و گاز است. تخمين زده مي‌شود كه اين طرح بلندپروازانه به سرمايه‌گذاري حدود 17 ميليارد دلاري با بازده سالانه 4 ميليارد دلاري و ايجاد حداقل صدهزار شغل نياز دارد. تركيه و عراق نيز روز دوشنبه 26 يادداشت تفاهم را امضا كردند كه شامل حوزه‌هايي مانند انرژي، دفاع، تجارت، آب، همكاري‌هاي امنيتي، آموزش نظامي، مطالعات كشاورزي و يك توافق جامع در مورد چارچوب راهبردي است. اردوغان طي اظهارات تلويزيوني گفت كه كميته‌هاي مشتركي براي همه اين حوزه‌ها تشكيل مي‌شود و به‌طور منظم براي حل مسائل پيش‌آمده يا براي تعميق همكاري‌ها فعاليت خواهد داشت. اردوغان با اشاره به كمبود آب در عراق به دليل تغييرات اقليمي گفت كه تركيه با بغداد براي رفع بحران با كار علمي همكاري خواهد كرد. بغداد مدت‌هاست كه دولت تركيه را به مسدود كردن رودخانه فرات متهم مي‌كند كه نتيجه آن از دست رفتن آب سالانه در اين كشور است. از سوي ديگر، آنكارا مي‌گويد براي كاهش خشكسالي در عراق، ميزان صادرات آب را فراتر از پارامترهاي توافق شده در سال‌هاي گذشته افزايش داده است.
عصر جديد در روابط بغداد-آنكارا
يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي اين ديدار، عمليات نظامي بزرگ آتي تركيه در شمال عراق براي بيرون راندن نيروهاي پ.ك.ك به 30 كيلومتري منطقه مرزي بود. آنكارا در ماه مارس استدلال كرد كه اين عمليات براي ايمن‌سازي پروژه «جاده توسعه» عراق اجباري است. سوداني در نشست مطبوعاتي مشترك گفت: «ما نمي‌توانيم اجازه حمله به كشور ديگري از خاك عراق را بدهيم. امنيت عراق و تركيه خلل‌ناپذير است.» اردوغان از سوي ديگر گفت كه از تصميم عراق براي اعلام پ.ك.ك به عنوان يك گروه ممنوعه قدرداني مي‌كند و انتظار دارد بغداد در آينده نزديك آن را يك گروه تروريستي اعلام كند. اردوغان افزود: «اميدوارم قراردادهاي جديدي كه امروز امضا كرديم، عصر جديدي را بين تركيه و عراق آغاز كند.» اردوغان اواخر روز دوشنبه از اربيل پايتخت كردستان عراق ديدن كرد. در مارس 2023، خط لوله‌اي كه عراق و تركيه را به هم وصل مي‌كند و حدود 5/0درصد از كل عرضه جهاني نفت را تشكيل مي‌دهد، پس از حكم اتاق بازرگاني بين‌المللي مبني بر اينكه آنكارا مفاد توافقنامه 1973 را با تسهيل صادرات نفت از اين كشور نقض كرده است، از سوي اقليم كردستان عراق بدون تاييد دولت فدرال عراق در بغداد بسته شد. آنكارا اعلام كرد كه اين خط لوله در سپتامبر گذشته آماده كار بود، اما بغداد به دليل اختلافات پرداختي بين دولت مركزي و اربيل نتوانست كار خود را آغاز كند. از دست دادن 450 هزار بشكه در روز باعث از دست رفتن درآمد 11 تا 12 ميليارد دلاري عراق شده است. عراق در حال حاضر به دنبال راه‌اندازي مجدد خط لوله كركوك-جيهان تركيه است كه از زمان تصرف بخش‌هاي وسيعي از عراق توسط گروه داعش در سال 2014 بسته شده است. بازگشايي اين خط لوله اجازه مي‌دهد تا روزانه 350000 بشكه نفت به تركيه منتقل شود.