به بهانه سفر وزیر خارجه امریکا به چین
آیا واشنگتن برای مهار پکن به دیپلماسی نرم متوسل شد؟
در جریان سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده به چین، ایالات‌متحده چندین گام مهم برای قطع روابط اقتصادی در نقاطی که دولت بایدن می‌گوید منافع ایالات‌متحده را تهدید می‌کند، برداشته است. این موارد همچنین کانون توجه بیشتر مقامات چینی هم بوده است، حتی زمانی که دولت بایدن تلاش می‌کند روابط با چین را تثبیت کند، اقدامات اقتصادی متعددی را برای محدود کردن دسترسی چین به اقتصاد و فناوری ایالات‌متحده انجام می‌دهد. همچنین، دولت بایدن برای محافظت از کارخانه‌های ایالات‌متحده در برابر واردات ارزان، خود را برای افزایش تعرفه بر محصولات چینی فولاد، پنل‌های خورشیدی و سایر محصولات مهم آماده می‌کند. ایالات‌متحده در حال بررسی محدودیت بیشتر دسترسی چین به نیمه‌رساناهای پیشرفته است تا از توسعه هوش مصنوعی پیشرفته پکن جلوگیری کند که می‌تواند در میدان جنگ نیز استفاده شود. این هفته، کنگره ایالات‌متحده همچنین قانونی را تصویب کرد که براساس آن، مالک چینی برنامه TikTok، یعنی شرکت بایت دانس (ByteDance)، سهام خود را در برنامه‌ای طی 9 تا 12 ماه بفروشد یا به طور کامل ایالات‌متحده را ترک کند.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده، از واشنگتن و پکن خواست تا اختلافات و روابط خود را «مسوولانه» مدیریت کنند. او روز پنجشنبه برای یک دیدار کلیدی در پایتخت چین فرود آمد. انتظار می‌رود بلینکن به طیف وسیعی از مسائل مهم ازجمله حمایت چین از روسیه و رفتار این کشور با تایوان بپردازد و چین احتمالا نگرانی‌های تجاری مانند اقدام جدید ایالات‌متحده علیه برنامه محبوب رسانه اجتماعی TikTok را مطرح خواهد کرد. بلینکن روز پنجشنبه مستقیما در گردهمایی‌ای پشت درهای بسته با دانشمندان برجسته چینی دیدار کرد.
او روز جمعه، با رهبران چین دیدار داشت. بلینکن در دیدار از رهبر محلی حزب کمونیست در اتاقی با چشم‌اندازهای وسیع از خط افق شانگهای، گفت که جو بایدن، ريیس‌جمهور ایالات‌متحده متعهد به گفت‌وگوی «مستقیم و پایدار» بین دو اقتصاد بزرگ جهان پس از سال‌ها تنش فزاینده است. بلینکن گفت: «من فکر می‌کنم این امر مهم است که بر ارزش و در واقع ضرورت، تعامل مستقیم، گفت‌وگو با یکدیگر، طرح کردن تفاوت‌های‌مان که واقعی هستند و به دنبال حل آنها هستیم، تاکید کنیم. ما در قبال مردم خود و در واقع نسبت به جهان تعهد داریم که روابط بین دو کشورمان را مسوولانه مدیریت کنیم.»
چن جینینگ، دبیر حزب کمونیست چین در شانگهای، به زبان انگلیسی از بلینکن استقبال کرد و از اهمیت تجارت ایالات‌متحده برای این شهر گفت. چن تاکید داشت: «اینکه ما همکاری یا رویارویی را انتخاب کنیم، بر رفاه هر دو ملت، هر دو کشور و آینده بشریت تاثیر می گذارد.» بلینکن همچنین با دانشجویان پردیس شانگهای دانشگاه نیویورک ملاقات کرد و در آنجا ابراز امیدواری کرد که امریکایی‌های بیشتری در چین تحصیل کنند. او اصرار داشت که ایالات‌متحده متعهد به استقبال از دانشجویان چینی است. پکن بارها ادعا کرده است که اتباع چینی دارای مدارک معتبر مسافرتی، ازجمله دانشجویان، در معرض بازجویی‌های تهاجمی و اخراج در فرودگاه‌های ایالات‌متحده قرار گرفته‌اند. در این رابطه بلینکن گفت: «بایدن و شی جین‌پینگ مصمم به تقویت روابط مردم ایالات‌متحده و چین هستند.» او همچنین با رهبران تجاری ایالات‌متحده ملاقات کرد و به آنها گفت که دو کشور باید مطمئن شوند که «روابط اقتصادی به روشی کار می‌کند که به نفع متقابل باشد.»
بلینکن، اولین وزیر امور خارجه ایالات‌متحده است که در ۱۴ سال گذشته از شانگهای بازدید کرد. چنین دیپلماسی نرم‌تری که زمانی جزو اصلی روابط ایالات‌متحده و چین بود تا همین اواخر غیرقابل تصور بود، زیرا جنگ‌طلب‌های هر دو کشور از یک جنگ سرد جدید در حال ظهور صحبت می‌کردند. دستیاران بلینکن امیدوارند که چهره به ظاهر خندان او در رویدادهای عمومی با رویکرد خشمگین همتای روسی او سرگئی لاوروف هنگام بازدید از چین در این ماه تضاد تلویحی نداشته باشد. نزدیکی روزافزون چین به روسیه در ماه‌های اخیر ایالات‌متحده را به شدت نگران و خشمگین کرده است و یکی از اهداف سفر بلینکن به پکن هشدار به رهبران چین در مورد همین نزدیکی است. این امر در دیدار آنتونی بلینکن با مقامات بلندپایه چینی به وضوح مشخص بود.
چین برنامه‌ای برای دیدار بلینکن با شی اعلام نکرده بود، اگرچه در آخرین لحظه در سفر قبلی وی در ژوئن، ملاقاتی انجام شد. در میان بسیاری از مسائل مهمی که انتظار می‌رود بلینکن در پکن مطرح کند، نگرانی در مورد روابط چین با روسیه است. اگرچه مقامات ایالات‌متحده در ابتدا از اینکه پکن برای جنگ خود در اوکراین تسلیحات به روسیه ارسال نکرده بود، خرسند بودند، اکنون می‌گویند که هشدار چین در مورد عقب‌نشینی مسکو در میدان نبرد، این کشور را وادار کرده است که مقادیر زیادی تجهیزات صنعتی به روسیه صادر کند.
مقامات امریکایی بر این باورند که چین بیشتر بر نگرانی‌های غربی می‌افزاید، زیرا به دنبال تمرکز بر مدیریت جریان‌های مخالف اقتصادی در داخل است و می‌خواهد از اصطکاک با غرب جلوگیری کند، اما چین همچنین از یک‌سری اقدامات بایدن خشمگین است، چراکه پکن مدعی است این اقدامات در خدمت محدود کردن اقتصاد چین است.
در یک تماس تلفنی بین بایدن و شی اوایل ماه جاری، هر دو رهبر کنترل فناوری را موضوع مهمی در نظر داشتند. کاخ سفید اعلام کرد که بایدن تاکید کرده است ایالات‌متحده به اقدامات لازم برای جلوگیری از استفاده از فناوری‌های پیشرفته امریکایی برای تضعیف امنیت ملی خود ادامه می‌دهد، اما تجارت و سرمایه‌گذاری را بیش از حد محدود نخواهد کرد. شی جین‌پینگ گفت که اعمال تحریم‌های جدید علیه چین برای «رفع خطرات» نیست، بلکه ایجاد خطر است. اگر ایالات‌متحده بر «محافظت از توسعه فناوری پیشرفته چین و محروم کردن چین از حق مشروع خود برای توسعه» اصرار کند، چین بیکار نخواهد نشست. ایالات‌متحده نگران است که دسترسی چین به فناوری پیشرفته بتواند روسیه را نیز در این امر قدرتمندتر کند و دشمنان ایالات‌متحده را در موقعیتی برتر قرار دهد.
به گزارش خبرگزاری رسمی شین‌هوا، مقامات ایالات‌متحده می‌گویند که «محدودیت‌های آنها باتوجه به دولت اقتدارگرای چین و مدل اقتصادی متمرکز» ضروری است، اما این اقدامات خشم رهبران چین را برانگیخته و تنش‌ها بر سر اقدامات اقتصادی را به بالاترین حد خود در سال‌های اخیر رسانده است.