فهم و تكنيك در پنجه‌هاي پيانيست
سجاد پورقناد
در دنياي موسيقي كلاسيك، جايگاه سوليست همواره يك مقام استثنايي بوده است، چراكه سوليست منهاي توانايي تكنيكي كه بسياري از نوازندگان اركستري نيز دارند، بايد قدرت روايتگري ممتازي داشته باشد تا بتواند روايتي ديگرگونه و منحصربه‌فرد را از يك قطعه ارايه دهد. سوليست نه تنها در تكنوازي، بلكه در همراهي اركستر هم بايد قدرت بياني ويژه خود را حفظ كند. در تاريخ 10 فوريه ۲۰۲۴ براي اولين‌بار در امريكا «بيژن و منيژه» براي پيانو، كر و اركستر سمفونيك در شهر سارازوتا به رهبري جوزف كالكينس به روي صحنه رفت. در اين اثر نقش پيانو چيزي فراتر از وظيفه معمول يك سوليست بود؛ پيانيست در اين قطعه بايد در بخش‌هايي يك همراهي‌كننده محو شده در صداي اركستر و در بخشي ديگر مانند يك سوليست كنسرتو پيانو مي‌درخشيد. به‌طوري كه نوازنده پيانوي اين اثر بايد گاهي همچون خورشيدي بر فراز اركستر نورافشاني مي‌كرد و گاهي همچون ستاره‌اي كم سو در كهكشان اصوات اركستر گم مي‌شد. در اولين اجراي اين قطعه، مايسترو جفري بيگل، پيانيست اركستر، به معناي واقعي كلمه اين هوشمندي را داشت كه نقش خود را به درستي ايفا كند. او نه تنها به عنوان يك پيانيست ماهر شناخته شد، بلكه به عنوان يك هنرشناس واقعي كه مي‌دانست چگونه موسيقي را دراماتيك كند نيز درخشيد. مايسترو جفري بيگل، در اين اجرا به نوعي، رهبر دومي براي اركستر بود كه اركستر را از نظر حسي هدايت مي‌كرد و به آن جهت مي‌داد. البته نبايد از نظر دور داشت كه فرهاد پوپل، آهنگساز اين اثر نيز با ذوق و فهم عميق خود از موسيقي كلاسيك بين‌المللي توانسته است يك بالانس تكنيكي و در عين حال احساسي را در همراهي پيانو با اركستر ايجاد كند. او كه خود نيز پيانيستي غيرحرفه‌اي است، به خوبي مي‌دانست كه چگونه مي‌تواند از پتانسيل پيانو براي ايجاد يك تجربه شنيداري فراموش نشدني استفاده كند. حركت‌هاي تكنيكي پيانو در اين اثر، هم از نظر نوازندگي پيانو چالش‌‌برانگيز و همين‌طور چشم‌نواز بود، هم در جاي خود عميق و سحرآميز. به گمانم پوپل اين درس را به خوبي از فرهنگ باستاني ايراني گرفته كه اثر را به طرزي خلق كند كه در عين حالي كه تاثيرگذار و جذاب باشد، خالي از خودنمايي و تردستي‌هاي عوام‌پسندانه و كم عمق باشد؛ به قول استاد حسين دهلوي «اگر قطعه مشكل است، بايد از الزامات موسيقايي‌اش باشد نه تلاش براي مشكل شدن!» مايسترو جفري بيگل پيانيست اين كنسرت نيز با درك اين مطلب كه مستتر در جاي‌جاي اين قطعه بود، به خوبي توانست عمق احساسي داستاني كه بن‌مايه «بيژن و منيژه» فردوسي بود را نمايان سازد و حضور چنين هنرمندِ فهيمي، خوش‌اقبالي اين آهنگساز جوان بود. شايان توجه است كه مايسترو جفري بيگل پيانيست اين كنسرت، تاكنون با ۱۱۸ اركستر همكاري داشته كه در اين برنامه‌ها ۲۶ اثر جديد از مهم‌ترين آهنگسازان امريكايي را طي ۲۵ سال فعاليت هنري به روي صحنه برده است كه اين واقعيت نشان از ميزان تسلط و درك هنري بالاي او دارد. اجراي «بيژن و منيژه» اثر فرهاد پوپل با همراهي اركستر (بيشتر متشكل از اعضاي اركستر سارازوتا) و كر كي‌كورال و مخصوصا مايسترو جوزف كالكينس و مايسترو جفري بيگل، پيانيست آن، نشان داد كه با فهم عميق از دستاوردهاي تكنيكي موسيقي كلاسيك به همراه بهره‌گيري از فرهنگ غني باستاني ايران، همچنان مي‌توان اثري درخور توجه از آهنگسازان نسل جديد شنيد كه در كنار آثار برجسته موسيقي كلاسيك، قابل عرضه و ارائه باشد.
نوازنده تار و سه‌تار، خواننده
آواز اپراتيك و روزنامه‌نگار