فيگوري با پالتوي كثيف و سيگاري بر لب
گوتالس؛ مردي كه اروپا را با مارسي فتح كرد
ترجمه: علي ولي‌اللهي
اولين فينال بعد از تبديل شدن جام باشگاه‌هاي اروپا به ليگ قهرمانان 32 سال قبل رخ داد. جايي كه مارسي در مونيخ موفق شد ميلان را يك بر صفر شكست دهد و قهرمان شود. اين قهرماني جبران باخت مارسي مقابل ستاره سرخ بلگراد در فينال دو سال قبل در ضربات پنالتي بود. اين دو نمايش فوق‌العاده از مردي بود كه به ندرت در خارج از بلژيك و فرانسه به مربي‌گري پرداخت و در طول چهار‌دهه فعاليت خود آن‌چنان كه بايد و شايد در خارج از اين دو كشور به شهرت نرسيد. ريموند گوتالس معمولا به عنوان يك شخصيت سرگرم‌كننده شناخته مي‌شد كه هميشه يك سيگار گوشه لبش داشت در حالي كه موهاي مشكي‌رنگش توي چشم مي‌زد. او يك پالتوي نامرتب داشت كه هميشه موقع بازي به تن مي‌كرد و به خاطر عقايد خرافي‌اش از شستن آن امتناع مي‌كرد.
گوتالس در مدت زمان حضورش در المپيك مارسي توسط مالك باشگاه برنارد تاپيه كه OM را در سال 1986 خريده بود، همان زماني كه برلوسكوني ميلان را به دست گرفت، تحت‌الشعاع قرار گرفت. تاپيه زماني كه مارسي تبديل به قهرمان اروپا شد احساس جك نيكلسون در فيلم پرواز بر فراز آشيانه فاخته (اين فيلم در ايران با نام ديوانه از قفس پريد شناخته مي‌شود/ مترجم) را پيدا كرده بود. با وجود عملكرد عالي گوتالس او دو تا از بزرگ‌ترين عناوينش با مارسي در سال 1993 و استاندارد ليژ در سال 1982 را به خاطر فساد از دست داد. البته او هيچ‌وقت هنگامي كه در مارسي كار مي‌كرد زير سوال نرفت بلكه مديران باشگاه به خاطر پرداخت رشوه تحت تعقيب قرار گرفتند و به زندان افتادند. تاپيه در بازي آخر فصل به بازيكنان والنسين رشوه پرداخت كرده بود تا در بازي آخر زياد سخت نگيرند تا مارسي برابر بازي با ميلان آماده بماند. اما اين رسوايي شباهت زيادي با آنچه براي گوتالس هنگامي كه در استاندارد مربي‌گري مي‌كرد داشت. آن زمان مشخص شد گوتالس به تيم حريف پول داده تا به تيمش فشار وارد نكند تا آنها بتوانند در فينال جام برندگان مقابل بارسلونا آماده‌تر باشند. هرچند استاندارد ليژ در نهايت آن بازي را با نتيجه دو بر يك واگذار كرد. گوتالس به خاطر اين كار يك سال از كار در بلژيك منع شد. او البته هيچ‌وقت اين اتهام را نپذيرفت و در كتاب زندگي‌نامه خود كه سال 94 منتشر شد فقط يك جمله به اين واقعه اختصاص داد: «اين يك تسويه حساب سياسي بود.» البته آن تنها لكه ننگ فوتبال بلژيك در آن سال‌ها نبود. نزديك‌ترين تعقيب‌كننده استاندارد، اندرلخت بود كه پيش از اين گوتالس سرمربي‌اش بود و به نتايج خوبي هم رسيده بود. اما رييس اين باشگاه كنستان واندن بورس بعدها به جرم رشوه دادن به داور براي پيروزي مقابل ناتينگهام فارست در فينال جام يوفا 1984 متهم شد. با تمام اين تفاسير گوتالس يك مربي عالي بود. او نشان داد بعد از پايان دوران بازي‌اش به عنوان يك دروازه‌بان مي‌تواند هر تيمي را به عنوان مربي متحول كند. او ابتدا سه باشگاه كوچك را از گمنامي نجات داد و در سال 1966 دستيار واندن سهام در تيم ملي بلژيك شد. دو سال بعد او توانست هدايت تيم را برعهده بگيرد و بعد از 16 سال غيبت، بلژيك را راهي جام جهاني 1970 كند. در سال 1972 گوتالس شياطين سرخ اروپا را به مقام سوم رساند.
يكي از القاب گوتالوس ريموند دانشمند بود. (Raymond La Science) بود. اين لقب به خاطر توانايي‌اش در ابداع تاكتيك‌هاي جديد براي خنثي كردن باهوش‌ترين بازيكنان حريف به او داده شد. اين تاكتيك‌ها شامل بالا بازي كردن خط دفاع، استفاده دقيق از تله آفسايد و فشار هوشمندانه به حريف بود كه او در طول دوران فعاليتش به كار گرفت؛ از جمله مقابل ميلان.
يكي از بهترين عملكردهاي گوتالس مقابله با توتال فوتبال يوهان كرايوف بود. در مرحله مقدماتي جام جهاني 1974 تيم كرايوف نتوانست مقابل بلژيك گوتالس گلزني كند و اگر گل دقايق پاياني بلژيك به هلند در آمستردام به اشتباه آفسايد اعلام نمي‌شد هلند به جام جهاني نمي‌رفت. بلژيك در گروه 3 مقدماتي با هلند و نروژ و ايسلند هم‌گروه بود و در نهايت به خاصر تفاضل گل كمتر نسبت به هلند كه در جام جهاني تا فينال رفت، دوم شد و از رسيدن به جام جهاني باز ماند.
او اما بعد از بازگشت به فعاليت در باشگاه در سال 1978 در فينال جام برندگان اندرلخت را با برد 4 بر صفر مقابل آستريا وين قهرمان كرد. در سال 1976 و در سوپرجام اروپا بايرن را با برد 5 بر 3 نابود ساخت و در سال 1978 ليورپول را 4 بر 3 از پيش رو برداشت.
سپس اين مربي به فعاليت در فرانسه و پرتغال و برزيل پرداخت قبل از اينكه به استاندارد بيايد و دوران باشكوهش را با اين تيم آغاز كند. سپس در سال 1991 او توسط تاپيه جايگزين فرانس بكن‌بائر در تيم المپيك مارسي شد.
اين دو با هم اوج گرفتند و مارسي سه قهرماني پياپي به دست آورد هرچند آخرين جام آنها پس گرفته شد و باعث شد. در اين سه سال آنها دو بار فينال اروپا را تجربه كردند. آن عنوان پس گرفته شده باعث شد گوتالس يك سال بيكار شود بدون اينكه واقعا اخراج شده باشد. بعدها او يك بار جايگزين توميسلاو ايويچ و يك بار هم جانشين ژان فرناندز در مارسي شد. گوتالز مي‌گفت: «من هرگز در حرفه 40 ساله خود هيچ‌وقت اخراج نشدم. اما چند بار در مارسي درهاي خروج به من نشان داده شد.»
گوتالس تقريبا 70ساله بود كه به مارسي رفت. او اصلا از رييس باشگاه نمي‌ترسيد چرا كه مي‌دانست به او احتياج دارند. به جز چند استثنا نظير اريك كانتونا تقريبا همه بازيكنان با او خوب بودند چرا كه از حيله‌هاي تاكتيكي او و حس شوخ‌طبعي‌اش لذت مي‌بردند. ضمن اينكه گوتالس به بازيكنان آزادي زيادي مي‌بخشيد.
يك بار در مرحله يك چهارم نهايي جام باشگاه‌هاي اروپا و بعد از تساوي در بازي رفت مقابل ميلان مدير باشگاه ساعت 3 صبح به گوتالس زنگ زده بود و پرسيده بود آيا براي بازي برگشت برنامه‌داري و گوتالس گفته بود: «دارم روش كار مي‌كنم.» و بعد هم تلفن را قطع كرده بود. مارسي بازي برگشت را برد و راهي نيمه نهايي شد.
كاري كه گوتالس انجام داد قابل توجه بود زيرا ميلان در آن دوران پادشاه قاره اروپا بود. كار او وقتي مهم‌تر جلوه مي‌كند كه بدانيم اين مربي تنها با 14 بازيكن راهي ميلان شد زيرا كانتونا و ژان‌تيگانا را با خود نبرده بود. او بعدها گفت كانتونا در تيم من جايي ندارد.
بازي در سن‌سيرو در سال 91 ورود المپيك مارسي به فوتبال اروپا بود. مارسي يك گل زود هنگام زد و بعد بازي را به كنترل درآورد. نمايشي كه تيم گوتالس ارايه داد را پيش از اين هيچ كس مقابل تيم آريگو ساچي نديده بود. ميلان در نهايت يك گل زد تا از باخت فرار كند اما در بازي برگشت و در بندر مارسي در حالي كه تا دقيقه 89 يك بر صفر عقب بود گالياني تيمش را از زمين بيرون كشيد و يوفا بازي را 3 بر صفر به سود مارسي اعلام كرد. آنها در فينال در ضربات پنالتي باختند ولي دو سال بعد مردان گوتالس سرانجام قهرمان شدند تا مارسي اولين و تنها باشگاه فرانسوي لقب بگيرد كه موفق به فتح اروپا شده است.