ادامه از صفحه اول
اين آخرين سيلاب نيست!
گرچه به نظر مي‌رسد اين بار هم، درس نخواهيم گرفت چون اساسا در كشور ما كمتر موردي را مي‌توان سراغ داشت كه نهاد و يا فردي مسووليت اشتباهات مديريتي‌اش را بر عهده گرفته باشد. غارت منابع آب و خاك با تخريب‌هاي گسترده در كوهستان‌ها و تالاب‌ها و رودخانه و جنگل‌ها و مراتع كشور به بهانه توسعه و گاهي هم با ضرب و زور افراد و نهادهاي فراقانوني همچنان ادامه دارد. حال آنكه سازمان هواشناسي و پژوهشكده اقليم‌شناسي مشهد 9 سال قبل با انتشار گزارش چشم‌انداز اقليم ايران نسبت به وقوع خشكسالي‌ها و سيلاب‌هاي شديد در كشور تا سال 2100 هشدار داده بود. با اين حال طرح‌هاي عمراني كشور همچنان مطابق ميل و سليقه افراد رده بالاي دولتي طراحي و اجرا مي‌شود بي آنكه ردپايي از برنامه‌هاي سازگاري با تغيير اقليم در چشم‌انداز مديريتي و برنامه‌ريزي كلان كشور وجود داشته باشد. بارش‌هاي سيلابي در سرزمين ما هميشه از گذشته وجود داشته است اما در هيچ دوره‌اي همچون دهه‌هاي اخير سيلاب‌ها اينقدر پرتعداد نبوده است. به گفته بهلول عليجاني، اقليم‌شناس نام‌آشناي كشورمان؛ «بي نظمي در بارش‌هاي ايران يكي از ويژگي‌هاي اصلي اقليم ماست كه با وقوع تغيير اقليم اين بي‌نظمي‌ها بيشتر هم شده است. بنابراين اگر در نتيجه بارش زياد و سيلاب، خسارت مي‌بينيم مقصر خودمان هستيم كه يا كشورمان را هنوز نشناخته‌ايم و يا به حرف كساني كه كشور را از نظر اقليمي مي‌شناسند هنوز هم گوش نمي‌كنيم!» او مي‌افزايد: ما مي‌دانيم بيش از 50 درصد ميزان بارش سالانه ايران در طول سال فقط در عرض چند روز اتفاق مي‌افتد و اساسا بارش در ايران هيچ‌وقت مداوم نبوده و اين طبيعي است. اينكه ما مسيل‌ها را پر مي‌كنيم و يا پوشش گياهي بالادست حوضه‌هاي آبخيز را از بين مي‌بريم تا آب نتواند جذب زمين شود و يا كانال‌هاي درون شهري را متناسب با بارش‌هاي سيلابي طراحي نمي‌كنيم و يا در مسير رودخانه و يا بستر و حريم ساخت و ساز مي‌كنيم و يا پل‌ها را كوتاه و جاده‌ها را غير كارشناسي و در هر جايي طراحي مي‌كنيم كه با سيل خراب شود مقصر خودمان هستيم نه سيلاب. به گفته او تغيير اقليم و گرمايش جهاني اين بي‌نظمي‌ها را بيشتر مي‌كند و ما بايد خودمان را با اين شرايط سازگار كنيم چه خشكسالي‌هاي سخت و چه بارش‌هاي سيلابي و ناگهاني تا غافلگير نشويم. حتي حكيم فردوسي نيز نزديك به يكهزار سال قبل گفته بود: « به جويي كه يك‌بار بگذشت آب / نسازد خردمند در آن جاي خواب ». همين يك بيت شعر از اين شاعر حماسه‌سراي ايراني كافي است تا دريابيم دست‌كم وقوع سيل در سرزمين ايران امري رايج بوده اما اينكه چرا با وجود اين همه شواهد تاريخي و علمي، همچنان قطار توسعه ناپايدار با سرعت هر چه تمام‌تر و به قيمت نابودي طبيعت پيش مي‌رود شايد به اين دليل باشد كه منافع كوتاه‌مدت فردي بر منافع بلندمدت ملي ارجحيت پيدا كرده است.
روابط ایران و آژانس در مسیر تقابل یا تعامل؟
از سوی سردار حق‌طلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای و دکتر کمال خرازی، ريیس شورای راهبردی روابط خارجی بیان شد، به نظر می‌رسد در این مقطع زمانی، ایران «راهبرد بازدارندگی هسته‌ای نهفته» یا «راهبرد بازدارندگی در آستانه» را دنبال می‌کند و از این طریق می‌خواهد رفتار اسرايیل را کنترل نماید. مقصود از بازدارندگی هسته‌ای نهفته این است که یک کشور دانش، تکنولوژی و مواد غنی شده لازم برای ساخت تسلیحات هسته‌ای را دارد، اما به دلایل سیاسی و اقتصادی، بنای ساخت سلاح هسته‌ای را ندارد. با این توضیحات به نظر می‌رسد تهران از یک‌سو می‌خواهد که دستاوردهای فنی هسته‌ای خود را حفظ کند و از سوی دیگر با همکاری‌های تعریف شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب NPT و سند مارس 2023 و برداشتن گام‌های عملی در این راستا دو هدف مجزا را دنبال می‌کند؛ اولا با رفع نگرانی‌های آنها نشان دهد که به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و ثانیا با نشان دادن حسن‌نیت خود، بر محتوای گزارش دوره‌ای مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام که بناست در 7 ژوئن ارائه شود، تاثیر بگذارد.
معادلات امروز نظام بین‌الملل و نظم در حال گذار آن و همچنین محیط آشوب‌زده منطقه خاورمیانه، ادامه نبرد غزه و احتمال گسترش دامنه درگیری‌ها به کل منطقه و تهدیدات اسرايیل از یک‌سو و احتمال روی کار آمدن مجدد ترامپ در امریکا از سوی دیگر، از مهم‌ترین دلایل اتخاذ این سیاست از سوی ایران است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دور جدید مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا در مسقط، ارجاع مسائل فنی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. در دور جدید شخصیت‌های کلیدی همچون علی‌اکبر صالحی به جای دیدار با ویلیام برنز و وندی شرمن، در خیابان‌های اصفهان دورنمای توافق اتمی آتی میان ایران و غرب را ارزیابی می‌کنند. حال باید منتظر ماند و دید که در فاصله 6 ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، تهران و واشنگتن می‌توانند سطح تنش‌ها را کنترل کرده و چشم‌اندازی امیدوارکننده برای ترسیم توافق جدید براساس منطق کنترل تسلیحات، انتفاع اقتصادی ایجاد کنند یا خیر؟
پژوهشگر روابط بین‌الملل