جو بایدن، ريیسجمهور ایالاتمتحده روز جمعه در سخنرانی خود در کاخ سفید مدعی شد که حمله اسرايیل به غزه، حماس را تضعیف کرده است و این جنبش دیگر نمیتواند عملیاتی مشابه 7 اکتبر علیه رژیم اسرايیل انجام دهد. با همین استدلال، ريیسجمهور ایالاتمتحده اعلام کرد که زمان تعیین مسیری برای صلح پایدار با دستیابی به توافق آتشبس در منطقه میان طرفین فرا رسیده است. به گزارش نیویورک تایمز، بایدن قبل از ترسیم خطوط طرح سه مرحلهای، که به گفته او پیشنهاد جدید و جامعی ازسوی اسرايیل است، اظهار داشت: زمان آن رسیده است که این جنگ پایان یابد و فردای پس از جنگ فرا برسد. بایدن که به نظر در ابتدای سخنرانی خود نسبت به پیشنویس آتشبس خوشبین بود، در ادامه، کمی محتاطانهتر اظهارنظر کرد و مدعی شد اگرچه رژیم اسرايیل پیشنویس طرح آتشبس را تهیه کرده است، با این حال در باب تعهد کابینه نتانیاهو نسبت به شرایط و نتایج آن تردیدهایی وجود دارد. بایدن گفت: میدانم کسانی در اسرايیل هستند که با این طرح موافق نیستند و ادامه جنگ به طور نامحدود را خواستارند. او گفت که برخی حتی در کابینه ائتلافی هستند که با آتشبس و شرایط آن موافق نیستند. بنابراین، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر باید تصمیم نهایی را بگیرد. بایدن افزود: من از اسرايیلیها خواستهام که با وجود هر فشاری، پشت این توافق بایستند. اخیرا، بایدن بر سر جنگ در غزه و حمایتش از اقدامات رژیم اسرايیل تحت فشار فزایندهای قرار گرفته است. او در بحبوحه انتقادات متحدانش در حزب دموکرات مبنی بر اینکه به اندازه کافی برای متوقف کردن جنگ در غزه تلاش نمیکند، کوشش میکند این موضع را تعدیل کند و در آستانه انتخابات در ماه نوامبر، بر محبوبیت از دست رفته خود بیفزاید. همزمان رهبران کنگره چندین هفته اخیر را صرف مذاکره درباره طرحی برای دعوت از نتانیاهو جهت سخنرانی در مجلس نمایندگان و دیدار با قانونگذاران کنگره ایالاتمتحده کردهاند. این موضوع بهویژه برای دموکراتها سیاست پیچیدهای به همراه داشته است، چراکه تعداد فزایندهای از دموکراتها نگرانیهایی را در مورد بحران انسانی در حال گسترش در غزه مطرح کردهاند. جمهوریخواهان در مجلس نمایندگان چندین لایحه را به منظور برجسته کردن این اختلافات، ازجمله لوایحی برای «تعریف یهودیستیزی» و «وادار کردن کاخ سفید به تحویل سلاح به اسرايیل بدون قید و شرط»، ارايه کردهاند. دعوتنامه کنگره از نتانیاهو ضمن اشاره به عملیات توفانالاقصی در 7 اکتبر، مدعی است که اسرايیل حمله به غزه را برای دفاع از خود انجام داده است. این نامه بر مشارکت و نفوذ رو به رشد ایران، روسیه و چین در منطقه و جهان تاکید دارد و از نتانیاهو میخواهد که از روابط پایدار و برجسته همبستگی امریکا با اسرايیل پشتیبانی کند تا در مقابل نفوذ این بازیگران بایستند.
چراغ سبز حماس؟
بایدن روز جمعه در کاخ سفید مدعی شد که اسرايیل «پیشنهاد جدید جامعی» ارايه کرده که نقشه راه آتشبس پایدار و آزادی همه اسرای اسرايیلی را ارايه میدهد. بایدن گفت این پیشنهاد از طریق قطر برای حماس ارسال شده است. بایدن به ظاهر از پایان دادن به خصومتها پشتیبانی کرد و از اسرايیل و حماس خواست تا این طرح را به عنوان «تنها راه رسیدن به صلح پایدار» بپذیرند.
اسرايیل پس از سخنرانی بایدن بیانیهای مبهم و متناقض منتشر کرد و گفت که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، هر اقدامی را برای حفظ هدف خود جهت بازگرداندن اسرا در اسرع وقت مجاز میداند. او از این پیشنهاد استقبال کرد، اما مدعی بود که جنگ تا دستیابی به همه اهداف اسرايیل، از جمله بازگرداندن اسرا و از بین بردن (ادعایی) حماس پایان نخواهد یافت. این وعده برای از بین بردن حماس در تضاد با درخواست بایدن برای پایان دادن به جنگ است.
بایدن مفاد پیشنویس آتشبس را در سه مرحله عنوان کرد: مرحله اول شامل شش هفته است که در چارچوبش آتشبس کامل و عقبنشینی نظامیان اسرايیلی از تمام مناطق پرجمعیت غزه و همچنین آزادی تعدادی از اسرا
در ازای آزادی صدها زندانی فلسطینی و بازگرداندن اجساد اسرای کشته شده به خانوادههایشان تعریف شده است. شهروندان غزه میتوانند به خانههای خود به هر بخشی از منطقه محاصره شده، بازگردند و کمکهای بیشتری تا روزانه 600 کامیون دریافت کنند. کارشناسان به الجزیره گفتند که برای جلوگیری از آنچه آنها قحطی قریبالوقوع میدانند، به چیزی بیشتر از این مقدار نیاز است.
بایدن گفت که در آن مرحله، اسرايیل و حماس در مورد مرحله دوم مذاکره خواهند کرد. این مرحله شامل پایان دايمی خصومتها است. در این مرحله، آتشبس تا زمانی که مذاکرات ادامه دارد، برقرار است. بایدن احتمال داد مذاکرات بیش از شش هفته به طول بینجامد. فاز 2 همچنین شامل آزادی همه اسرای اسرايیلی زنده باقی مانده خواهد بود. مرحله سوم نیز شامل آغاز طرح بازسازی بزرگ برای غزه خواهد بود و بقایای نهایی اجساد اسرای اسرايیلی به خانوادههای آنها بازگردانده میشود.
به گزارش میدل ایستآی، حماس در واکنش به اظهارات بایدن در بیانیهای اعلام کرد: جنبش مقاومت اسلامی حماس به آنچه در سخنرانی جو بایدن، ريیسجمهور امریکا گنجانده شده بود، مثبت مینگرد. به نظر میرسد پیشنهادی که بایدن با جزيیات زیاد آن را بیان کرد، با آنچه حماس در اوایل ماه مه با آن موافقت کرده بود، یکسان است. اما در این پیشنویس، همچنان به پایان محاصره نوار غزه از سوی اسرايیل اشارهای نشده است. گزارشهای رسانههای امریکایی حاکی از آن است که ایالاتمتحده با توافق قبلی که حماس درست قبل از حمله به رفح پذیرفته بود، مخالفت کرد. اما میدل ایستآی گزارش داد که ویلیام برنز، ريیس سیا و سرپرست تیم مذاکرهکننده امریکایي این توافق را بررسی کرده و ایالاتمتحده از این توافق حمایت کرده است.
بایدن در سخنرانی خود اذعان کرد که حتی برخی در داخل کابینه اسرايیل با این طرح موافق نیستند و میتوانند بر اسرايیل فشار بیاورند تا از آن عقبنشینی کند. جنگ غزه برای بایدن چالشهای بیشماری در بر داشته است. او اولین ريیسجمهور امریکایی است که برای نشان دادن حمایت از اسرايیل در بحبوحه جنگ به سرزمینهای اشغالی سفر کرده است. او همچنین نشان داده است که در تعهد ایالاتمتحده برای دفاع از اسرايیل نیز ثابت قدم است. در جریان پاسخ موشکی و پهپادی ایران به اسرايیل، ایالاتمتحده به کمک این رژیم آمد، اما همین پشتیبانیها و ارسال تسلیحات برای رژیم اسرايیل، هم در داخل ایالاتمتحده و هم خارج از آن بایدن را برای برقراری آتشبس تحت فشار قرار داده است.
بنابراین، در این شرایط بحرانی، بایدن و تیم او به دنبال راهحلی جهت پایان دادن به درگیریها هستند. بایدن در سخنرانی خود گفت: از طرفین میخواهم که یک قدم به عقب بردارید و به این فکر کنید که اگر این لحظه از دست برود، چه اتفاقی خواهد افتاد. ما نمیتوانیم این لحظه را از دست بدهیم. بایدن در اظهاراتی متناقض با آنچه پیشتر در سخنرانی خود مبنی بر ضعیف شدن حماس گفته بود، اعتراف کرد که «جنگ نامحدود» حماس را شکست نخواهد داد و «امنیتی پایدار برای اسرايیل به ارمغان نخواهد آورد.» بنابراین، به عقیده برخی ناظران، به نظر میرسد بایدن معترف است که رسیدن به توافق آتشبس با چالشهای جدی مواجه است.
به گزارش آسوشیتدپرس، مقامات ارشد دولت بایدن اذعان کردهاند که توافقی فوری در دسترس نیست، اما برخی ابراز خوشبینی کردهاند که پیشنهاد جدید میتواند شتاب جدیدی در مذاکرات ایجاد کند. یکی از مقامات کاخ سفید به آسوشیتدپرس گفت آنچه اکنون روی میز قرار دارد، به توافقی که حماس به آن تمایل نشان داد، نزدیک است. به گفته منابع آگاه به خبرگزاری سیانان، با این حال، در طول مذاکرات، اسرايیل بارها نشان داده است که در تغییر خواستههای خود غیرقابل اعتماد بوده و اغلب در زمانی که به نظر میرسید همه طرفها در آستانه توافق هستند، از آن عقبنشینی میکند.
به گزارش رویترز، اوایل این هفته، مشاور امنیت داخلی اسرايیل مدعی شد که جنگ حداقل هفت ماه دیگر ادامه خواهد داشت. خانوادههای اسرای اسرايیلی نیز گفتند که کابینه نتانیاهو به آنها گفت که جنگ برای بازگشت آنها متوقف نخواهد شد. پس از اظهارات بایدن، حماس طی بیانیهای گفت از درخواست ريیسجمهوری امریکا برای آتشبس دايمی «استقبال» میکند. این جنبش بر آمادگی خود جهت برخورد مثبت و سازنده با هر پیشنهادی مبنی بر آتشبس دايمی، خروج کامل از نوار غزه، بازسازی آن، بازگشت آوارگان به همه محلهای زندگیشان تاکید کرد. این جنبش اظهار داشت اگر اشغالگران اسرايیلی تعهد صریح خود را نسبت به درخواست حماس اعلام کنند، این جنبش حاضر است توافق را بپذیرد.
پیشتر در ماه مه، حماس پیشنهاد مشابهی را رد کرد که در آن آنتونی بلینکن، وزیر خارجه و دیگر مقامات ارشد دولت بایدن به عنوان «بهترین و آخرین پیشنهاد» مطرح کردند. استدلال حماس برای رد این پيشنهاد عدم تضمین قوی برای پایان پایدار و دايمی درگیری در غزه بود. بایدن اعتراف کرد که مفاد پیشنهاد فعلی نیز به خوبی تعریف نشده است و گفت: «برخی جزيیات» وجود دارد که باید پس از اجرای مرحله اول توافق بر سر آنها مذاکره شود.
مذاکرات حساس دیپلماتیک معمولا به صورت محرمانه انجام میشود، اما مقامات دولت بایدن میگویند که ريیسجمهور تمایل داشت تا امریکاییها را در مورد تلاشهای ایالاتمتحده برای پایان دادن به درگیری و نشان دادن مسوولیت سیاسی مهم خود آگاه کند و از حساسیت رایدهندگان نسبت به سیاست خاورمیانهای خود بکاهد.