مهدي بيك اوغلي
در فاصله 2روز مانده تا اعلام نهايي صلاحيت نامزدهاي كسب كرسي رياست‌جمهوري، صف‌كشي‌هاي جناح‌هاي اصلي براي حضور در انتخابات همچنان ادامه دارد. در شرايطي كه معادله اصلي براي اصلاح‌طلبان موضوع احراز صلاحيت نامزدها از صافي تنگ شوراي نگهبان است، شكاف‌هاي ايجاد شده ميان اصولگرایان هر روز بيشتر و بيشتر از قبل، نمايان مي‌شود. چهره‌هايي چون، مسعود پزشكيان، اسحاق جهانگيري، محمد شريعتمداري، عباس آخوندي، حميده زرآبادي، محمود صادقي، محمد علي وكيلي و مصطفي كواكبيان از جريان اصلاح‌طلب و نام‌هايي چون محمدباقر قاليباف، علي لاريجاني، سعيد جليلي، مهرداد بذرپاش، علي زاكاني، محمد مهدي اسماعيلي، سيد صولت مرتضوي و محمود احمدي‌نژاد از جريان اصولگرا 16چهره‌اي هستند كه در سوي منتهااليه اين دو جريان، بيشترين توجه‌ها را به خود معطوف داشته‌اند. اين روزها در سطح شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي دامنه وسيعي از نظرسنجي‌ها، بحث‌ها، تحليل‌ها و گمانه‌زني‌ها در خصوص اينكه نهايتا كانديداهاي هر كدام از جريانات سياسي كدام افراد و اسامي هستند، جريان دارد. در بطن جناح راست اما انشقاق موج مي‌زند. طيف‌هاي مختلف اصولگرا در حال تنازعي پايان‌ناپذير بر سر جانشيني هستند.
دولتي‌ها براي پوشيدن رداي جانشيني رديف شدند
حضور نامزدهاي متكثر از درون دولت سيزدهم، اما ابهامات بسياري را در خصوص نحوه صف‌كشي جناح راست ايجاد كرده است. تعداد افرادي كه ادعا مي‌كنند ميراث ابراهيم رييسي را حمل مي‌كنند و پس از او شايسته پوشيدن رداي رياست‌جمهوري هستند به اندازه‌اي زياد شده كه مي‌توان آنها را ذيل يك جريان خاص دسته بندي كرد! ابتدا محمدمهدي اسماعيلي با همراهي ميثم نيلي و منصوري معاون اجرايي رييس‌جمهور راهي وزارت كشور شد و برگه‌هاي ثبت‌نام را پر كرد. پس از ثبت نام اسماعيلي زمزمه‌هايي از وقوع دلخوري‌ها و تنازعاتي ميان سيدصولت مرتضوي و اسماعيلي به گوش رسيد. نزديكان مرتضوي ادعا مي‌كردند با توجه به اينكه او رييس ستاد انتخاباتي ابراهيم رييسي در سال 1400 بوده پس بيشتر از هر چهره ديگري، شايسته جانشيني اوست! اما ماجرا به همين اسامي ختم نشد و پس از اين دو چهره، مهرداد بذرپاش هم علم جانشيني رييسي را برافراشت و در انتخابات ثبت نام كرد. امير حسين قاضي‌زاده‌هاشمي، معاون رييس‌جمهور و رييس بنياد شهيد و زاكاني شهردار تهران ديگر چهره‌هایی بودند كه از بطن كابينه براي ثبت نام اقدام كردند. در نهايت هر كدام از اين افراد هم در زمان ثبت نام، اعلام كردند راه رييسي بايد ادامه پيدا كند و آنها قرار است اين مسير را به سرانجام برسانند. جدا از اين اسامي برخي اسامي ديگر مانند علي نيكزاد نماينده پارلمان هم گفتمان خود را مبتني بر جايگزيني رييسي تنظيم كردند تا ليست بلندبالاي افراد مدعي جانشيني ابراهيم رييسي هر روز بيشتر از قبل شود.
«اعتماد» در راستاي ارزيابي‌هاي قبلي در اين گزارش نوري به ابعاد آخرين تحركات هر كدام از اين نامزدها مي‌تاباند تا مخاطبان بيشتر در جريان اخبار پشت پرده و تحركات نامزدها قرار گيرند.
1- مسعود پزشكيان
همزمان با مطرح شدن نام مسعود پزشكيان توپخانه‌هاي جريان راست، بيشترين دامنه تخريب‌ها را با محوريت اين چهره برنامه‌ريزي كرد. رويكردي كه نشان‌دهنده ظرفيت‌هاي پزشكيان در جلب افكار عمومي است. ديروز اما خبر رسيد كه مسعود پزشكيان توانسته به عنوان يكي از 3نامزد نهايي جبهه اصلاحات معرفي شود. وضعيتي كه نشان‌دهنده ظرفيت‌هاي بالاي او در اجماع‌سازي است. پزشكيان از يك طرف، ساده‌زيست است و هيچ نشانه‌اي از فساد و ويژه‌خواري در كارنامه او وجود ندارد و از سوي ديگر، حامل گفتمان اصلاح‌طلب با طرح موضوعاتي چون شايسته سالاري، تخصص‌گرايي، تنش‌زدايي، مردمسالاري، مدارا، تعامل و...است. او همچنين مي‌تواند راي دامنه وسيعي از شهروندان آذري‌زبان و كردزبان كشور را نيز به نفع خود سرازير كند. از سوي ديگر يكي از معدود نامزدهاي اصلاح‌طلب كه در رخدادهاي سال 1401، واكنش‌هاي شفافي در دفاع از جمعيت زنان و اعتراضات مردمي گرفت، پزشكيان است، رويكردي كه باعث شده برخي تحليلگران او را مستعد جلب راي دهه هشتادي‌ها و نسل z معرفي كنند.
2-اسحاق جهانگيري
اگر راهبرد نهايي حاكميت در انتخابات افزايش مشاركت باشد بدون ترديد حضور اسحاق جهانگيري يكي از عواملي است كه مي‌تواند اين شور و نشاط انتخاباتي را فراهم سازد. مرد سرد و گرم چشيده عرصه سياست و اقتصاد كشورمان، اين بار راي مثبت اكثر طيف‌هاي اصلاح‌طلب را پشت خود دارد. از كارگزاران سازندگي و اتحاد ملت گرفته تا حزب ندا و اعتماد ملي و... يكي از نام‌هاي مشترك براي نامزدي نهايي اصلاح‌طلبان در انتخابات را جهانگيري مي‌دانند. چهره‌اي كه پيش از اين تسلط و هنرمندي خود را در هدايت مناظره‌هاي انتخاباتي در سال 96 نشان داده و مي‌تواند از كيان اصلاحات و مطالبات مردم حفاظت كند. تنها سد باقي‌مانده ميان جهانگيري و جلب‌توجه افكار، مقوله احراز صلاحيت‌هاست كه اگر از ميان برداشته شود، مي‌تواند شور و شوق مناسبي در انتخابات ايجاد كند.
3-محمد شريعتمداري
يكي ديگر از نامزدهاي بالقوه اصلاح‌طلب در انتخابات، محمد شريعتمداري است. چهره‌اي كه توانسته بخش قابل توجهي از جريان نخبگاني كشور را با خود همراه سازد. فردي كه نه فقط در ميان اصلاح‌طلبان بلكه در جمع اصولگرايان هم طرفداران بسياري دارد. طرفداران او معتقدند كه اجماع بر روي شريعتمداري، اين امكان را پيش روي اصلاح‌طلبان قرار مي‌دهد تا بخشي از آراي اصولگرايان ميانه را نيز به سمت صندوق‌هاي اصلاح‌طلب سرازير سازد. ويژگي ديگر شريعتمداري، شانس بالاي او براي تاييد صلاحيت است. برخي اخبار حاكي از آن است كه شريعتمداري از سوي جبهه اصلاحات براي حضور در مجمع عمومي روز جمعه اين جريان دعوت شده بود، اما اين دعوت را نپذيرفت تا مصطفي كواكبيان جايگزين او شود. رويكردي كه نشان‌دهنده عزم جدي شريعتمداري براي حضور در انتخابات تا خط پايان با رويكردي فراجناحي است. در صورتي كه نامزدهاي جبهه اصلاحات با تيغ تيز ردصلاحيت‌ها مواجه شوند.
4-عباس آخوندي
گفتمان عباس آخوندي توجه‌هاي بسياري را در جريان اصلاحات به خود جلب كرده است. برخي شنيده‌ها از آراي حاضران در جلسه جبهه اصلاحات ايران براي انتخابات رياست‌جمهوري حاكي است كه آخوندي ۲۶ راي، جهانگيري ۲۴ راي و پزشكيان رای۲۴ كسب كرده‌اند. البته بايد توجه داشت كه جهانگيري شخصا در نشست جبهه حاضر نبوده، اما عباس آخوندي خود شخصا براي تشريح برنامه‌هايش در نشست جبهه اصلاحات حاضر شده است.
چهره‌اي كه معتقد است زيربناي تحقق دموكراسي در جوامع از توسعه شهري آغاز مي‌شود. عباس آخوندي توانست يكي از بليت‌هاي جبهه اصلاحات را به خود اختصاص دهد. هر اندازه كه توجه به آخوندي در جريان چپ بيشتر شده، انتقادات از او در طيف‌هاي راديكال جناح راست هم افزونتر شده است. آخوندي اما بدون توجه به اين دامنه وسيع تخريب‌ها به دنبال شكل‌دهي به گفتمان مد نظر خود در انتخابات پيش روست.
5-محمد باقر قاليباف
در منتهااليه جناح راست در كشتي اصولگرايان بايد بيشتر از هر زمان ديگري بر وفق مراد قاليباف مي‌وزد. فردي كه روياي نشستن بر كرسي رياست‌جمهوري را از سال 84 با خود دارد اما هرگز موفق به تحقق آن نشد. يك زمان، احمدي‌نژاد در سال 84، روزي حسن روحاني در سال 96 و سرانجام در هنگامه‌اي ابراهيم رييسي در سال 1400 او را از دستيابي به رويايش محروم ساختند. قاليباف اما در همه اين سال‌ها در زمان نشستن بر كرسي شهرداري تهران در خيابان بهشت و نشست بر صندلي سبز رياست مجلس در بهارستان، روياي پاستور را مي‌ديد. اين بار بهترين فرصت براي قاليباف مهيا شده تا به هدف نهايي خود برسد. هرچند در اين كشاكش هم چهره‌هاي اصولگرايي چون علي لاريجاني و جليلي و بذرپاش قرار دارند كه ممكن است ميان او و رويايش فاصله بيندازند.
6-علي لاريجاني
هر اندازه كه فضا در انتخابات 1400 به نفع لاريجاني بود شرايط در انتخابات 1404 براي او پيچيده شده است. خلأ شكل گرفته در انتخابات 1400 باعث ايجاد شرايطي شده بود كه لاريجاني در صورت تاييد صلاحيت مي‌توانست از آن به نفع خود بهره‌برداري كند. اما اين بار اصلاح‌طلبان اعلام كرده‌اند حاضر به قبول نامزد نيابتي نيستند و در جبهه اصولگرايي هم به اندازه‌اي مدعي وجود دارد كه اجماع‌سازي براي لاريجاني در جناح راست را دشوار (اگر نگویيم ناممكن) مي‌كند. برخي زمزمه‌ها هم شنيده مي‌شود كه ممكن است لاريجاني با قاليباف ائتلافي را تشكيل داده و شرايط را به كلي دگرگون سازند.به اين صورت كه لاريجاني به عنوان راهبرد حوزه سياست خارجي دولت احتمالي قاليباف معرفي شود و از قاليباف حمايت كند. ائتلافي كه با توجه به تنازعات دو طرف بعيد به نظر مي‌رسد.
7-مهرداد بذرپاش
پس از سقوط بالگرد رييس‌جمهور، يكي از چهره‌هايي كه حضور قابل توجهي در صدا و سيما براي تشريح روز حادثه و ساير برنامه‌هاي دولت داشت، بذرپاش بود. از همان ايام زمزمه‌هاي حضور او در انتخابات جدي شد. بذرپاش كه تصور مي‌كرد مي‌تواند به عنوان نامزد دولتي‌ها راهي وزارت كشور شود، در ادامه متوجه شد كه بايد ابتدا در رقابت دروني دولت براي اعلام جانشيني رييسي، شركت كند و بعد در رقابت اصولگرايي تا نهايتا فرصت حضور در رقابت نهايي انتخابات را داشته باشد. از درون دولت جدا از محمد مهدي اسماعيلي، صولت مرتضوي و قاضي‌زاده‌هاشمي و البته زاكاني هم به عنوان نامزدهاي كسب كرسي رياست‌جمهوري در انتخابات ثبت نام كرده‌اند. روزنامه وطن امروز، تحت مديريت بذرپاش اما روز پنجشنبه ليستي از نامزدهاي احتمالي منتشر كرد بدون اينكه اشاره‌اي به اسماعيلي كرده باشد!
8-سعيد جليلي
نامزد هميشكي جبهه پايداري كه نه توجه اصولگرايان را جلب مي‌كند و نه افكار عمومي ايرانيان را. بسياري معتقدند حضور جليلي در ساختارهاي اجرايي به معناي قطع مذاكره با جهان، تمركزگرايي بيش از اندازه و استفاده از يك رويكرد راديكال فكري خواهد بود. به اين دليل است كه حتي اصولگرايان هم از حضور او در پاستور مي‌ترسند و نگران آن هستند. طرفداران جليلي اين روزها تلاش مي‌كنند او را با عنوان شهيد زنده به عنوان جانشين رييسي معرفي كنند.