در ميانه تكاپو براي اجراي توافق آتش‌بس و موشك‌باران اسراييل توسط حزب‌الله مطرح شد
حماس به صلح نزديك مي‌شود؟
احسان پناه‌بر
به گزارش نيويورك تايمز، به فاصله يك روز پس از تصويب قاطع قطعنامه آتش بس در شوراي امنيت سازمان ملل و سفر آنتوني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده به منطقه، حماس روز سه‌شنبه به پيشنهاد مورد حمايت امريكا براي آتش‌بس در غزه پاسخ رسمي داد. اين جنبش ضمن پذيرش كليات طرح گفت كه خواهان اصلاحاتي در توافق آتش‌بس است. پيش از اين، الجزيره به نقل از ميانجي‌هاي قطري و مصري گزارش داده بود حماس به اين طرح «نگاه مثبت» خواهد داشت و «پاسخ» را بررسي خواهد كرد.همزمان حزب‌الله لبنان در واكنش به ترور يكي از فرماندهان ارشد خود بيش از 100 موشك و راكت به سمت سرزمين‌هاي اشغالي پرتاب كرد. خبرگزاري رويترز هم در گزارشي نوشت: طالب عبدالله، فرمانده ارشد حزب‌الله در منطقه مركزي نوار مرزي لبنان با اسراييل هدف حملات پهپادي اين بازيگر قرار گرفته و شهيد شد.همزمان رسانه‌هاي اسراييلي از شليك بيش از ۱۰۰ موشك از لبنان به سمت سرزمين‌هاي اشغالي خبر دادند. بنا به گزارش اين رسانه‌ها، صداي چند انفجار در منطقه طبريه شنيده شده است.به نظر مي‌رسد حزب‌الله در واكنش به شهادت فرمانده ارشد خود، اسراييل را موشك‌باران كرده است.
حماس و گروه جهاد اسلامي در بيانيه‌اي مشترك روز سه‌شنبه اعلام كردند كه آماده «پذيرش با نگاه مثبت براي رسيدن به توافق پيشنهادي» هستند، اما اولويت آنها توقف كامل تهاجم اسراييل به غزه است. به عقيده ناظران، پاسخ مثبت اين جنبش به پيشنهاد آتش بس ظاهرا با پذيرش كامل اين توافق كه ايالات متحده براي آن تاكيد كرده بود و انتظار آن را داشت، فاصله دارد. هرچند، به زعم كارشناسان، همين پاسخ مثبت نيز مذاكرات را بر سر توقف جنگ هشت‌ماهه زنده نگه داشته است. جهاد طه، سخنگوي حماس گفت كه اين پاسخ شامل «اصلاحاتي مثل آتش‌بس كامل، عقب‌نشيني نيروهاي اسراييلي از غزه بدون بازگشت، بازسازي و تبادل اسرا را تاييد مي‌كند». او در اين باره توضيح بيشتري نداد. حماس و جهاد اسلامي در بيانيه مشترك خود اعلام كردند كه اين واكنش، منافع مردم فلسطين را در اولويت قرار مي‌دهد و بر لزوم توقف كامل تجاوزات جاري در غزه تاكيد مي‌كند. آنها گفتند كه آماده تعامل مثبت براي دستيابي به توافقي هستند كه به اين جنگ پايان مي‌دهد. جان كربي، سخنگوي كاخ سفيد در اين باره گفت كه ايالات متحده پاسخي را كه حماس به ميانجي‌ها ارايه كرده بود، دريافت كرده و در حال بررسي آن است.
رويترز نيز به نقل از سامي ابوزهري، يكي از رهبران حماس گزارش داد كه اين جنبش قطعنامه سازمان ملل را مي‌پذيرد و آماده مذاكره درباره جزييات آن است. ابوزهري البته تاكيد كرد كه درگيري‌ها بايد به‌طور كامل متوقف شود و افزود: دولت ايالات متحده براي اجراي تعهدات خود در وادار كردن اسراييل به خاتمه اشغال و پايان جنگ در اجراي قطعنامه شوراي امنيت، با آزموني سخت و واقعي مواجه است. به گزارش رويترز، پاسخ حماس شامل پيشنهاد متقابلي براي تعيين جدول زماني جديد براي آتش بس دايمي و خروج نيروهاي اسراييلي از غزه است. قطر در بيانيه خود اعلام كرد كه اين واكنش را با مصر بررسي خواهد كرد و با طرف‌ها هماهنگ خواهد شد. واكنش رسمي حماس يك روز پس از آن صورت مي‌گيرد كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد با 14 راي موافق در برابر صفر از قطعنامه مورد حمايت ايالات متحده مبني بر آتش بس در غزه و تبادل اسراي اسراييلي و زندانيان فلسطيني حمايت كرد.
مقامات حماس ضمن حمايت از خطوط كلي توافق، نسبت به اجراي مفاد اين توافق، به ويژه مفاد «پايان دايمي و نهايي درگيري‌ها » و «عقب‌نشيني كامل اسراييل از غزه » در ازاي «آزادي همه اسراي اسراييلي » ابراز نگراني كرده‌اند. در همين حال اكسيوس به نقل از مقامات اسراييلي مدعي است كه حماس به كلي پيشنهاد آتش‌بس مورد نظر ايالات متحده را رد كرده است. در همين رابطه، اسامه حمدان، يكي از مقامات ارشد حماس به شبكه تلويزيوني الميادين لبنان گفت كه اين جنبش نكاتي را در مورد اين پيشنهاد به ميانجيگران ارايه كرده است. او هيچ جزيياتي در اين زمينه ارايه نكرد. همچنين، يك مقام حماس به خبرگزاري رويترز گفت: پاسخ مثبت ولي مشروط حماس بر موضع اين جنبش مبني بر اينكه هرگونه توافقي بايد به تجاوزات رژيم صهيونيستي به مردم ما پايان دهد، نيروهاي اسراييلي را از غزه خارج كند، غزه را بازسازي كند و به توافق جدي مبادله اسرا دست يابد، مجددا تاكيد مي‌كند. وزراي خارجه قطر و مصر در بيانيه‌اي مشترك اعلام كردند كه در حال بررسي پاسخ حماس هستند و تا زمان حصول توافق به تلاش‌هاي ميانجيگري خود در كنار ايالات متحده ادامه خواهند داد.
همچنين روز سه‌شنبه، دفتر حقوق بشر سازمان ملل اعلام كرد كه نيروهاي اسراييلي در ارتباط با حمله مرگبارشان در آخر هفته براي آزادي چهار اسير اسراييلي كه منجر به كشتار دست‌كم 274 فلسطيني شد، مرتكب جنايات جنگي شده‌اند.
همزمان و آن‌گونه كه سي‌ان‌ان نوشته، آنتوني بلينكن در بخشي از هشتمين سفر خود به خاورميانه از زمان آغاز حمله اسراييل به غزه، به دنبال اقداماتي بود تا از تبديل شدن ماه‌ها درگيري پراكنده مرزي بين اسراييل و حزب‌الله لبنان به جنگي تمام عيار جلوگيري كند. بلينكن روز دوشنبه در قاهره با عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهور مصر، ميانجي كليدي در بحبوحه جنگ غزه، در قاهره پيش از عزيمت به سرزمين‌هاي اشغالي، ديدار و گفت‌وگو كرد. او سپس در بيت‌المقدس اشغالي با بنيامين نتانياهو و يوآو گالانت، نخست‌وزير و وزير جنگ رژيم اسراييل ديدار داشت. رايزني‌هاي بلينكن در اسراييل در روز سه‌شنبه شامل جلسه‌اي با بني گانتز، رييس سابق ارتش و عضو سابق كابينه جنگ نتانياهو بود. بني گانتز روز يكشنبه از كابينه جنگ اسراييل استعفا داد، چرا كه به گفته او، نتانياهو هيچ طرحي براي پايان دادن به درگيري غزه ارايه نكرده است.
بلينكن كه بعدا در نشستي خبري در اردن در مورد واكنش بشردوستانه به بحران غزه صحبت مي‌كرد، از كمك 404 ميليون دلاري به فلسطيني‌ها خبر داد و از ساير كمك‌كنندگان نيز خواست تا اقدامات خود را تسريع و توسعه دهند. السيسي نيز در گردهمايي در بحرالميت، اردن گفت كه كشورها بايد اسراييل را وادار كنند كه اين رژيم آنچه السيسي «استفاده از گرسنگي به عنوان سلاح عليه فلسطينيان » ناميد، متوقف و موانع توزيع كمك در غزه را برطرف كند. در چند ماه گذشته دولت بايدن بارها مدعي شده است كه به آتش‌بس نزديك شده‌اند، اما نتيجه تمام تلاش‌ها تنها يك آتش‌بس يك هفته‌اي در نوامبر بوده است. طي اين آتش‌بس، بيش از 100 اسير در ازاي حدود 240 فلسطيني در زندان‌هاي اسراييل آزاد شدند. به گزارش ميدل ايست‌اي و به نقل از چند مقام نزديك به ميانجيگران، به نظر مي‌رسد كه حركت به سوي آتش بس بين اسراييل و حماس در حال افزايش است، اگرچه مشخص نيست كه آيا اين پيشنهاد سرانجام همان پيشنهادي باشد كه به هشت‌ماه جنگ خونين پايان دهد يا خير. به نظر مي‌رسد اسراييل و حماس براي آخرين طرح آتش‌بس آمادگي خود را نشان داده‌اند. اين موضوع، پس از ماه‌ها پيشنهاد جديد و مذاكرات شكست خورده، خوش‌بيني محتاطانه‌اي را برانگيخته است. همه اين خوشبيني‌ها در پي آن به وجود آمده است كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد روز دوشنبه توافق آتش بس پيشنهادي ايالات متحده را تصويب كرد. به زعم ناظران، اين قطعنامه مي‌تواند فشار بيشتري را بر اسراييل و حماس براي پذيرش اين طرح آتش بس وارد كند. ليندا توماس گرينفيلد، سفير ايالات متحده در سازمان ملل گفت: امروز ما به صلح راي داديم. بلافاصله، حماس در بيانيه‌اي اعلام كرد كه از آنچه در قطعنامه شوراي امنيت در مورد آتش‌بس دايمي در غزه گنجانده و تاييد شده است، استقبال مي‌كند. اما عمليات خونين و ويرانگر نيروهاي اسراييلي در روز شنبه كه منجر به نجات چهار اسير اسراييلي و كشته شدن بيش از 270 فلسطيني شد، مي‌تواند كابينه نتانياهو را تشويق كند تا از آن به عنوان اهرمي براي پيشبرد خواسته‌هاي خود در توافق آتش‌بس يا رد آن بسازد. آخرين طرح آتش‌بس ماه گذشته از سوي جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا اعلام شد و شامل سه مرحله است. مرحله اول شش هفته طول مي‌كشد و شامل آتش‌بس كامل، عقب‌نشيني نيروهاي اسراييلي از مكان‌هاي پرجمعيت غزه و آزادي اسراي اسراييلي در ازاي صدها زنداني فلسطيني بود. مرحله دوم شامل آزادي تمامي اسراي باقي مانده است و مرحله سوم آغاز بازسازي غزه است كه در جريان جنگ ويران شده است. هم اسراييل و هم حماس بيانيه‌هاي تلويحا مثبت ولي مبهمي در مورد اين پيشنهاد صادر كرده‌اند. يك مقام كابينه اسراييل در بيانيه‌اي به نيويورك‌تايمز گفت كه اين پيشنهاد به اسراييل كمك مي‌كند تا به اهداف جنگي خود كه شامل نابودي (ادعايي) قابليت‌هاي حماس و آزادي اسراي اسراييلي مي‌شود، دست يابد. اما اين مقام از گفتن اين موضوع كه اسراييل اين طرح را خواهد پذيرفت يا خير، سر باز زد.
تاكنون تنها يك آتش بس در طول هشت ماه جنگ برقرار شده است. هم اسراييل و هم حماس در طول چندين هفته مذاكراتي كه انجام شده، مدت‌هاست كه روي اهداف نهايي‌شان مردد هستند. اسراييل مدت‌هاست كه موضع خود را مبني بر اينكه جنگ بدون از بين بردن توانايي‌هاي نظامي و حكومتي حماس در غزه نمي‌تواند پايان يابد، حفظ كرده است. حماس نيز به دنبال تضمين خاتمه جنگ ويرانگر در غزه است؛ امري كه اسراييل تاكنون از پذيرش آن سر باز زده است. اسراييل همچنين تاكيد كرده است كه هر معامله‌اي بايد شامل آزادي همه اسرا باشد. در همين حال حماس خواستار آتش‌بس دايمي با خروج كامل نظاميان اسراييل از غزه شده است. همچنين خواهان تبادل اسراي اسراييلي با زندانيان خود است.
همه اين بيم و اميدها در خلال صدور بيانيه‌هاي خوشبينانه در حالي است كه اكسيوس به نقل از دو مقام اسراييلي مدعي است حماس پيشنهاد اسراييل براي تبادل اسرا و زندانيان و همچنين آتش‌بس پيشنهادي امريكا را رد كرده است. حماس هنوز اين ادعاي اسراييل را تاييد نكرده است. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده جزييات اين پيشنهاد را دو هفته پيش در سخنراني خود بيان كرد. از آن زمان، كاخ سفيد فشارهاي بين‌المللي را بر حماس براي پذيرش اين توافق اعمال كرده است. اين در حالي است كه در داخل سرزمين‌هاي اشغالي نيز بخشي از كابينه نتانياهو با آن مخالفند و حتي تهديد كرده‌اند در صورت پذيرش آن، از كابينه خارج و آن را عملا از كار مي‌اندازند. اسامه حمدان، سخنگوي حماس، روز سه‌شنبه به الميادين گفت كه پاسخ رسمي حماس شامل نظرات متعددي در مورد پيشنهاد اسراييل است. اين پاسخ مبهم بدون ذكر جزييات درباره نظرات متعدد حماس، باعث تفاسير متعددي شده است. مقامات اسراييلي به اكسيوس نگفته‌اند كه حماس چه جنبه‌هايي از اين پيشنهاد را رد كرده است.
آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا در منطقه است تا به تلاش براي دستيابي به توافق ادامه دهد. او روز دوشنبه در قاهره با عبدالفتاح السيسي رييس‌جمهور مصر و در بيت‌المقدس اشغالي با بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم اسراييل ديدار كرد. او درباره اين ديدار مدعي شد كه در ديدارش با نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل مجددا بر پايبندي خود به اين پيشنهاد تاكيد كرده است. بلينكن در پاسخ به اين پرسش كه آيا اطمينان قطعي دارد كه اگر حماس اين پيشنهاد را بپذيرد، توافق انجام شده است،گفت: «بله، كاملا مطمئن است كه حماس نيز پيشنهاد را خواهد پذيرفت و توافق بسيار نزديك است .»