مهدي بيك اوغلي
«يخ انتخابات در حال آب شدن است.»محسن ميردامادي با اين عبارات به استقبال پرسش‌هاي «اعتماد» در خصوص همه احتمالات پيش روي انتخابات مي‌رود. انتخاباتي كه بعد از چند دوره، فرصت حضور يك نامزد اختصاصي اصلاح‌طلب در آن فراهم شده و مي‌توان نسبت به اجراي گفتمان اصلاحات، پس از دوم خرداد 76 اميد داشت. اما در عين حال ابهامات بسياري در بطن اين انتخابات مشاهده مي‌شود. در شرايطي كه رقباي اصولگرا با همه توان كمر به تخريب پزشكيان و افراد همسوي او بسته‌اند، مشخص نيست واكنش مردم به اين حاشيه‌سازي‌ها و تخريب‌ها چه خواهد بود. تجربه‌هاي قبلي انتخابات نشان مي‌دهد، اغلب موج‌هاي انتخاباتي در فاصله 5تا 3روز مانده به موعد راي‌گيري شكل گرفته‌اند، از اين منظر 3روز باقي مانده تا جمعه يعني موعد راي‌گيري، ايام سرنوشت‌سازي است كه دورنماي آينده كشور را مشخص مي‌كند. ميردامادي فعال سياسي اصلاح‌طلب اما چشم‌انداز انتخابات را روشن مي‌بيند. او معتقد است با يك تحليل خوش‌بينانه مي‌توان اميدوار بود كه موج انتخاباتي شكل گرفته، همچنان تداوم يافته و پزشكيان و جريان اصلاحات را در صدر نشانده و به پاستور برساند. حتي اگر با نگاه بدبينانه به انتخابات نگاه شود، پزشكيان فرصت خواهد داشت تا به عنوان نامزد صدرنشين در كنار يك اصولگرا، راهي دور دوم انتخابات شود و آنجا كار را يكسره كند. اين امر اما از ديدگاه ميردامادي مستلزم فعاليت‌هاي ستادي شهروندان و طبقه متوسط در انتخابات است. هر فردي بايد تلاش كند، اطرافيان خود را مجاب به مشاركت در انتخابات و راي به پزشكيان به عنوان حمل‌كننده مطالبات مردم كند.
بسياري از تحليلگران و فعالان سياسي، انتخابات چهاردهم رياست‌جمهوري را با نمونه‌هاي قبلي مقايسه مي‌كنند، برخي آن را با انتخابات ۸۴، برخي با انتخابات ۷۶ و برخي با انتخابات سال۹۲. شما چه تشابهي ميان اين آوردگاه و نمونه‌هاي قبلي مي‌بينيد؟
به نظرم انتخابات فعلي رياست‌جمهوري، شباهت‌هايي با برخي انتخابات‌هاي گذشته دارد، البته نمي‌توان آن را عينا مانند يكي از انتخابات‌هاي گذشته دانست. آنچه كه قابل درك است، آن است كه اين انتخابات براي جامعه ايراني مي‌تواند يك بزنگاه تاريخي باشد. اين بزنگاه تاريخي، يك فرصت كم نظير را براي حركت به سمت پيشرفت و توسعه فراهم مي‌كند. ما در گذشته فرصت‌هايي داشتيم كه استفاده مناسبي از آنها نشد. آخرين فرصت مهم جامعه ايراني، تحولات دوران اصلاحات بود. امروز ملت ايران در شرايطي است كه مي‌تواند در اين انتخابات يك بزنگاه مهم تاريخي را شكل دهد. اگر اينچنين شد، يعني اينچنين بزنگاهي شكل گرفت، آن وقت انتخابات شباهت بيشتري به انتخابات سال 76 پيدا مي‌كند. طبعا اين دو انتخابات تفاوت‌هايي با هم خواهند داشت. اما انتخابات 1403مي‌تواند مانند انتخابات دوم خرداد 76 يك بزنگاه تاريخي مهم را پيش روي كشور و ملت قرار دهد و البته مي‌تواند گام‌هاي مهمي را در جهت پيشرفت زمينه‌سازي كند. اگر آقاي پزشكيان رييس‌جمهور شود، دولت ايشان اين پتانسيل را دارد كه بتواند از اين فرصت استفاده كرده و تا حدي مانند دوران خاتمي شاهد گشايش‌هاي سياسي و اجتماعي به خصوص اقتصادي و ديپلماتيك باشيم.
با نزديك شدن به موعد رسمي راي‌گيري در روز جمعه دامنه تخريب‌ها عليه جريان اصلاحات، پزشكيان، ظريف و سايرين افزايش يافته، دليل اين امر را چه مي‌دانيد؟
تخريب‌ها و حمله‌ها عليه مسعود پزشكيان به نظرم به دليل افزايش محسوس گرايش مردم به سمت ايشان و بالا رفتن دامنه‌هاي راي ايشان است. نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد، راي پزشكيان با شيب خوبي در حال افزايش است. طبعا رقباي ايشان در ميان نامزدهاي اصولگرا اين واقعيت‌ها را درك كرده و نسبت به وقوع آن نگران هستند. ضمن اينكه نبايد فراموش كرد، بسياري از نامزدهايي كه وارد اتمسفر انتخابات شده‌اند، فقط براي تخريب آمده‌اند. برخي از نامزدهاي اصولگرا، كساني هستند كه نه خودشان اميد راي‌آوري دارند و نه جرياني كه آن را نمايندگي مي‌كنند. احتمالا اين چهره‌ها از انتخابات كنار كشيده و به نفع ساير نامزدهاي اصولگرا بيرون مي‌روند. تركيب پزشكيان و البته ظريف كه فعالانه وارد صحنه شده و در شهرهاي مختلف ميتينگ‌هاي مختلف را راهبري مي‌كند، تركيب جذاب و جالب توجهي شده‌اند. با بودن ظريف كه در افكار عمومي جامعه ايراني، جايگاه خوبي دارد و او را نماد سياست خارجي تعاملي و كارآمد و تنش‌زدا مي‌شناسند، موقعيت مسعود پزشكيان بيشتر تثبيت خواهد شد. ضمن اينكه بسياري از افراد و گروه‌هاي موثر هم از ايشان حمايت كرده‌اند. طبيعي است جريان مخالف كه 5نامزد را در برابر 1نامزد اصلاح‌طلب دارد، نگران شده و دست به اقدامات تخريبي عليه پزشكيان بزنند. البته نمي‌دانم آيا به اين واقعيت‌ها توجه دارند كه هر اندازه دامنه تخريب‌ها عليه پزشكيان و ظريف بيشتر شود، راي آنها ارتقا پيدا مي‌كند. از آنجا كه اصولگرايان راي ثابتي دارند، هر اندازه مشاركت افزايش يابد، به نفع پزشكيان خواهد بود.هر اندازه تخريب‌ها بيشتر شود، كمك مي‌كنند تا بخشي از افراد بي‌تفاوت هم وارد اتمسفر انتخابات شده و به نفع پزشكيان آراي خود را به صندوق بيندازند.
پس از تشكيل ساختار يكدست حاكميتي از سال ۹۸ به بعد، نه تنها وعده‌هاي داده شده در خصوص بهبود وضعيت حكمراني محقق نشد بلكه مشكلات و آسيب‌هاي بيشتري نصيب كشور شد. تداوم اين وضعيت با حضور گروه‌هاي تندرو چه خساراتي به كشور وارد مي‌سازد؟
تا قبل از انتخابات رياست‌جمهوري 1400، اين ايده در بخشي از هسته اصلي حاكميت وجود داشت كه حاكميت يكدست، كارآمدي بيشتري خواهد داشت. قوا هماهنگ‌تر مي‌شوند و اين هم‌افزايي به حل مشكلات كشور كمك مي‌كند. در واقع با هزينه‌هایي، كاري زياد كردند كه همه قوا در اختيار يك جريان فكري قرار گرفته و حاكميت يكدست شود. ولي تجربه 3ساله اين حاكميت يكدست به‌طور كلي برخلاف اين وعده‌ها شد. يعني در مسائل اقتصادي كه بيشترين شعارها و وعده‌ها در خصوص آن داده مي‌شد و حاكميت يكدست قرار بود بهبودي در آن ايجاد كند، ضعيف‌ترين عملكرد را ثبت كرد. اگر 3سال نخست دولت سيزدهم با 3سال نخست همه دولت‌ها، مقايسه شود، مشخص مي‌شود در هيچ دولتي تورم تا اين حد فزاينده نبود، رشد قيمت دلار اين ميزان نبود و شاخص‌هاي مختلف اقتصادي تا اين حد در مسير نزول نبوده است. بنابراين هيچ دستاوردي در حوزه اقتصادي به نفع مردم ثبت نشده است. در حوزه سياست خارجي هم دولت سيزدهم حتي از نتيجه رساندن توافق آماده برجام هم ناتوان بود. مذاكراتي انجام شد و فراز و فرودي شكل گرفت اما نتيجه‌اي حاصل نشد. به‌طوري كه در ماه‌هاي پاياني دولت سيزدهم وزير خارجه دولت مي‌گفت، ما آماده احياي برجام و منتظر نظر امريكا هستيم. يعني برجامي كه تا اين اندازه درباره آن نقد صورت مي‌گرفت، از امتيازات بيشتر صحبت مي‌شد، اما همان توافق آماده قبلي هم اجرايي نشد! در مسائل اجتماعي و فرهنگي در داخل هم عمكلرد به گونه‌اي بود كه نارضايتي‌هاي بسياري ثبت شد. در برخوردهاي سلبي با زنان، دانشگاهيان، اخراج اساتيد، مدارس و...به اندازه‌اي نارضايتي بالا گرفت كه تحليلگران در خصوص دورنماي آينده هشدار مي‌دادند. با اين عدم توفيق‌ها هيچ ترديدي براي اتاق فكر‌هاي تصميم‌گير باقي نماند كه حاكميت يكدست ناموفق است. ناكارآمدترين مديران در اين دوره حضور داشتند كه بدون سابقه وارد ميدان مديريت شدند و بعضا به مفاسدي هم آلوده شدند. اين جمع‌بندي‌ها باعث شد تا نظر سياست‌گذاران بر اين امر قرار گيرد كه انتخابات چهاردهم رياست‌جمهوري با گذشته تفاوت‌هايي داشته باشد. تداوم اين وضع باعث استمرار مشكلات 3سال اخير مي‌شود. در بين 6نامزدي كه در انتخابات حضور دارند، 4نامزد از تداوم مديريت وضع موجود و ادامه مسير صحبت مي‌كنند كه احتمالا مردم اقبالي به آن نشان نمي‌دهند.
شما وضعيت پزشكيان و گفتماني كه او حمل مي‌كند را در مواجهه با رقبا واجد چه ويژگي‌هايي مي‌دانيد؟
مهم‌ترين ويژگي مسعود پزشكيان كه اين روزها مورد توجه مردم قرار گرفته، صداقت او و آلوده نبودن ايشان به انواع و اقسام مفاسد و رانت‌هاست؛ موضوعي كه بسياري از افراد و جريانات به آن آلوده شده‌اند. اين سلامت و صداقت در افكار عمومي پذيرفته شده است. او تلاش كرده وعده كاذب و دست نيافتني به مردم ندهد. در شرايطي كه مردم طي سال‌هاي اخير بي‌صداقتي‌هاي فراواني از مسوولان ديده‌اند، اين صداقت پزشكيان براي آنها بيشترين جاذبه را دارد و به همين دليل گرايش به ايشان بيشتر مي‌شود. اين ترديد البته وجود دارد كه اگر مردم به پزشكيان راي دهند آيا فضاي لازم براي كار كردن به او داده مي‌شود يا نه؟ معتقدم نسبت به اين موضوعات نبايد مطلق‌گرايي داشت و موضوعات را بايد نسبي ديد. هرچند مشكلات بسيار زياد است قطعا يك رييس‌جمهور صادق و سالم در عملكرد در جايگاه رياست‌جمهوري مي‌تواند بخشي از مشكلات جامعه را حل و فصل كند.
بسياري معتقدند در فاصله ۳روز مانده به انتخابات لازم است، موجي به نفع پزشكيان ايجاد شود تا افراد مردد وارد دايره كنشگري انتخاباتي شوند. چطور مي‌توان اين موج را ايجاد كرد؟
يخ زدگي جامعه در خصوص انتخابات به كندي در حال ذوب شدن است. موضوعي كه همواره در انتخابات‌ها مشاهده شده آن است كه در 7روز آخر مانده به آوردگاه‌هاي انتخاباتي، تكاپوها در ميان مردم و اقشار مختلف شدت پيدا كرده و اوج مي‌گيرد. در اين انتخابات كه عملا يك انتخابات اورژانسي است و مهلت تبليغات محدود بوده است، يك هفته هم براي آخر كار زياد است. فكر مي‌كنم، طي 2الي 3روز آخر اين تكاپوها نمود پيدا كرده و موج‌هاي انتخاباتي ايجاد مي‌شود.به نظرم موج انتخاباتي مسعود پزشكيان در حال شكل‌گيري است. مراحلي طي شده و مراحلي هم باقي مانده كه بايد طي شود. تخريب‌هاي رقبا به شكل‌گيري اين موج كمك مي‌كند. ضمن اينكه پيام ديروز سيد محمد خاتمي در ايجاد اين هماهنگي‌ها براي تقويت اين موج بسيار موثر خواهد بود. همه كساني كه در عرصه سياسي و رسانه‌اي فعال هستند و اهميت حضور آقاي پزشكيان را در جريان انتخابات درك مي‌كنند، بايد به تقويت اين موج كمك كنند. نهايتا اين موج شكل گرفته در حال حركت است و همين موضوع پزشكيان را در بيشتر نظرسنجي‌ها در صدر نشانده است. اين نظرسنجي‌ها جايگاه او را در حال افزايش نشان مي‌دهد.
تحليل شما از ميزان مشاركت در انتخابات چگونه است، به نظر شما چه سناريوهايي در انتخابات محتمل است؟
در مورد سناريوهاي احتمالي پيش روي انتخابات بايد مبتني بر نظرسنجي‌ها بحث كنيم. متاسفانه اغلب نظرسنجي‌ها هم در جامعه ايراني سياسي و جهت‌دار هستند. هرچند در گذشته نظرسنجي‌هاي معتبري در ايران وجود داشت. يكي از آسيب‌هاي حاكميت يكدست همين اعداد و ارقام و نظرسنجي‌ها است. اما برداشتي كه از مجموع نظرسنجي‌ها مي‌توان داشت، آن است كه ميزان مشاركت احتمالا از انتخابات اخير بالاتر خواهد بود. فكر مي‌كنم، انتخابات به اين نحو است كه بين اصولگرايان تلاش مي‌شود كه ساير نامزدها به نفع يك نفر كنار بروند. بين قاليباف و جليلي يكي كنار مي‌كشد. البته فشارهايي وجود دارد كه اين افراد باقي بمانند. اگر اجماع ميان اصولگرايان صورت نگيرد، پزشكيان راي اول را مي‌آورد. راي‌هاي دوم و سوم متعلق به اين دو چهره اصولگرا خواهد بود. هر اندازه مشاركت در انتخابات بالا برود، احتمال اينكه دكتر پزشكيان در دور نخست پيروز آوردگاه انتخابات لقب بگيرد بسيار است، اما اگر مشاركت پايين‌تر از پيش‌بيني‌ها باشد، احتمال كشيده شدن انتخابات به دور دوم بالاست. در اين صورت باز هم احتمال اينكه پزشكيان راي اول را بياورد بالاست و با يكي از چهره‌هاي اصولگرا به دور دوم مي‌رود. اميدواريم طي روزهاي آينده موج حمايت پزشكيان قوي‌تر شود و بتوانيم، نتايج مناسبي از انتخابات به نفع مطالبات مردم برداشت كنيم.