در بحبوحه انتخابات ايران، روز پنج شنبه ۴ جولاي (۱۴ تير) دقيقا يك روز پيش از دومين دور انتخابات رياست‌جمهوري ايران، انتخابات پارلماني انگلستان برگزار خواهد شد.
انتخابات فرانسه؛
با توجه به انتخابات مهم فرانسه كه دو روز پيش به انجام رسيد، و شناختي كه اين انتخابات از تحولات اروپا ايجاد مي‌كند، مناسب است ابتدا، اطلاعاتي كوتاه از نتايج آن تقديم مخاطبان محترم شود.
روز يكشنبه ( ۱۰ تيرماه) انتخابات پارلماني فرانسه برگزار شد و در مرحله اول اين انتخابات كه با مشاركت حدود ۶۰ درصد به انجام رسيد، حزب راست افراطي اجتماع ملي به رهبري خانم مارين لوپن ۳۳ درصد آراء را كسب نمود. حزب ميانه رو آقاي ماكرون با عنوان «ائتلاف با هم» تنها توانست ۲۱ درصد آراء و جريان چپ به نام « جبهه جديد مردمي» حدود ۲۸ درصد آراء را به دست آورد. در شرايط فعلي براي پيشگيري از قدرت گرفتن حزب راستگراي خانم مارين لوپن، آقاي ماكرون در انديشه كسب ائتلاف با جريان چپ است.
انتخابات انگلستان؛
اما وضعيت انتخابات در انگلستان متفاوت است و جريان محافظه كار پس از ۴ دوره حضور در قدرت، در آستانه يك شكست تاريخي واقع شده و حزب كارگر در آستانه يك پيروزي تمام عيار قرار گرفته است.
يادآور مي‌شود در نظام پارلمانتاري بريتانيا، ۶۵۰ كرسي به كشورهاي انگلستان ( ۵۳۳ كرسي)، اسكاتلند (۵۹)، ايرلند (۱۸) و ولز (۴۰) اختصاص دارد و حزب حاكم بايد حداقل ۳۲۶ كرسي را راسا يا در قالب يك ائتلاف در اختيار داشته باشد، تا بتواند نخست وزير و دولت را تعيين كند.
واجدين شرايط و نظام بررسي صلاحيت ها؛
در انتخابات پارلماني انگلستان هر شهروند بريتانيايي و يا شهروند كشورهاي مشترك المنافع كه اقامت دائم داشته باشد، مي‌تواند براي نامزدي پارلمان ثبت نام كند. افراد مي‌توانند مستقلا يا از سوي احزاب كانديدا شوند.
در انگلستان هيچ نوع سيستم بررسي صلاحيت براي نامزدي در انتخابات وجود ندارد. اما قضات، پليس و نيروهاي نظامي و دارندگان مناصب خدمات مدني و همچنين سفرا و ديپلمات‌ها و نمايندگان بين المللي و اعضاي كميسيون انتخابات و كاركنان پارلمان و هيات مديره بي بي سي و مشاغلي نظير آن نمي‌توانند كانديدا باشند، مگر آنكه از شغل خود تا قبل از ثبت نام استعفا داده باشند. افراد ورشكسته اقتصادي نيز كه ورشكستگي آنها موجب محدوديت‌هاي خاص شده باشد، صلاحيت حضور در انتخابات را ندارند.
بلوك‌هاي پارلماني؛
در شرايط فعلي حزب محافظه كار با ۳۴۴ كرسي، حزب كارگر با ۲۰۵ كرسي و حزب ملي اسكاتلند با ۴۳ كرسي و ليبرال دموكرات‌ها با ۱۵ كرسي، بلوك‌هاي اصلي پارلمان را شكل مي‌دهند.
از سال ۲۰۱۰ كه حزب محافظه كار، در انتخابات پارلماني پيروز شد، اين حزب اكثريت پارلماني رادر اختيار داشته است. احزاب انگليس معمولا در هر تحول سياسي و به ويژه در صورت شكست در انتخابات، رهبران خود را تغيير مي‌دهند. اما حزب محافظه كار از سال ۲۰۱۰ بدون شكست در انتخابات، تاكنون پنج رهبر متفاوت برگزيده است؛ ديويد كامرون، ترسا مي، بورس جانسون، ليز تراس و ريشي سوناك.
شرايط نابسامان اقتصادي در سطح كلان و هزينه‌هاي سرسام آور زندگي به ويژه پس از كرونا در كشوري كه مردم چندان به بحران عادت ندارند، آشفتگي‌ها ي سيستم بهداشت و درمان كه حدود هفت ميليون بيمار را در صف انتظار قرار داده است، نارضايتي‌هاي اجتماعي در حوزه كنترل مرزها و مهاجرت، گراني فزاينده مسكن و نرخ بهرهي بانكي، گستردگي و نرخ جرائم، هزينه سنگين تحصيلات تكميلي و وضعيت محيط زيست، نرخ ماليات و وضعيت اشتغال شرايطي را پديد آورده، كه پس از ۱۴ سال حاكميت، اين حزب را در آستانه شكست بزرگ پارلماني قرار داده است. كمتر از دو ماه پيش در ۱۶ ارديبهشت ماه بود كه در انتخابات شوراهاي محلي، حزب محافظه كار شكست سنگيني را متحمل شد و با ازدست دادن ۵۰۰ كرسي در ردهي سوم قرار گرفت.
پيش بيني نتايج انتخابات پارلماني؛
بر اساس روندها، شواهد و تحليل برآيند نظرسنجي‌ها از انتخابات روز پنج شنبه، حزب كارگر به رهبري «استارمر»، پيروز قطعي اين انتخابات خواهد بود و پس از حدود ۱۴ سال به قدرت بازخواهد گشت. اما اين تنها رخداد اين انتخابات نيست.
رخداد مهم‌تر، احتمال تاريخي‌ترين شكست حزب محافظه كار است. در شرايط فعلي طبق آخرين نظرسنجي موسسه «يوگاو»، ميزان رضايت از عملكرد نخست وزير ريشي سوناك، به سطح بسيار نازل ۲۰ درصد فرونشسته است و در صورتي كه اطلاعات نظرسنجي‌ها درست باشد، حزب محافظه كار، اكثر كرسي‌هاي خود را از دست خواهد داد و حتي احتمال داده شده از ۳۴۴ كرسي به كمتر از ۱۵۰ و حتي رقم عجيب كمتر از ۱۰۰ كرسي تنزل يابد.
در مقابل احتمال مي‌رود حزب كارگر كه تحصيل كردگان، جوانان، زنان، ... و كارگران بيشترين حاميان آن هستند، به رقم حداقل ۳۳۰ كرسي و احتمالا به كسب رقم فوق تصور بيش از ۴۵۰ كرسي و يا بيشتر ارتقاء يابد. اين در حالي است كه در شرايط فعلي اين حزب تنها ۲۰۵ كرسي پارلماني را در اختيار دارد. براي حزب ليبرال دموكرات نيز احتمال افزايش ۱۱ كرسي به بيش از ۵۰ كرسي داده شده است. پيشبيني مي‌شود، شكست خورده بعدي اين انتخابات حزب ملي اسكاتلند باشد كه احتمال داده شده، از ۴۸ كرسي به كسب كمتر از حتي ۱۵ كرسي نائل شود.
چالش كوربين؛
«جرمي كوربين»، رهبر چپ گراي پيشين حزب كارگر انگلستان بود، كه پس از شكست انتخابات پارلماني سال ۲۰۱۹ از سمت خود استعفا داد و چند ماه بعد، «استارمر» به اين سمت برگزيده شد. «كوربين» پس از «اد ميلبند» در سال ۲۰۱۵ به رهبري حزب كارگر انتخاب گرديد و گرچه در اواخر ۲۰۱۹ استعفا داد، اما تا اوريل ۲۰۲۰ در اين سمت باقي بود.
«استارمر»، رهبر ۶۲ ساله فعلي حزب كارگر خود را «يك سوسياليست مي‌داند» كه در جستجوي تقويت اتحاديه‌هاي صنفي و كارگري و ملي كردن خدمات عمومي نظير آب، راه آهن و پست و .... است. اما پس از كسب قدرت در آوريل ۲۰۲۰، تلاش كرد، حزب كارگر را تا حد زيادي از انديشه‌ها و شخصيت‌هاي تحت تاثير كوربين تصفيه كند. منازعه او با كوربين تا جايي پيش رفت كه در اقدامي بي سابقه، كوربين را به اتهام سياسي كاري و كم كاري در مقابله با يهود ستيزي از حزب كارگر تعليق و سپس اخراج كرد. در انتخابات جاري، «جرمي كوربين» كه در ۴۰ سال گذشته به صورت پي در پي نماينده حزب كارگر بوده است، به عنوان كانديداي مستقل در منطقه‌اي از لندن كانديدا شده است.اگر او بتواند بدون حمايت حزبي، كانديداهاي ديگر از جمله كانديداي حزب كارگر را شكست دهد، اين يك موفقيت بزرگ براي او و يك چالش حيثيتي براي استارمر خواهد بود. اما پيشبيني‌ها رقابت كوربين ۷۰ ساله با سايرين را بسيار نزديك ارزيابي مي‌كند و پيشبيني برد او قطعيت ندارد.
يادآور مي‌شود كه در انتخابات جاري انگلستان ۴۵۹ تن به عنوان كانديداي مستقل ثبت نام كرده اند كه تقريبا دو برابر انتخابات پيشين است. اما معمولا كانديداهاي غير حزبي شانسي براي پيروزي ندارند. چرا كه پيروزي در رقابت‌هاي سنگين انتخاباتي در انگلستان، نيازمند امكانات مالي، تيم، زمان و شهرت است و معمولا در اين موارد رقابت با كانديداي حزبي بسي دشوار است. لذا در ميان ۴۵۹ كانديداي مستقل ياد شده تنها تعداد انگشت شماري وجود دارند كه بتوانند تا حدي به رقابت جدي وارد شوند.
نرخ مشاركت؛
نرخ مشاركت در انتخابات گذشته انگلستان حدود ۶۸ درصد بوده و انتظار مي‌رود، مشاركت در انتخابات روز پنجشنبه نيز بين ۶۵ تا ۶۹ درصد محقق شود. بالاترين نرخ مشاركت در انگلستان به انتخابات دهه پنجاه قرن بيستم باز مي‌گردد كه به نصاب۸۰ درصد دست يافت. براي ارزيابي بهتر از ميزان مشاركت مردم در انگلستان يادآور مي‌شود كه نرخ حضور در رفراندوم حساس برگزيت، حدود ۷۲ درصد بود.
منابع اخبار انتخابات؛
طبق نظرسنجي‌ها، تلويزيون منبع بيش از ۵۳ درصد مردم انگلستان براي اخبار انتخابات است. ۴۳ درصد از رسانه‌هاي اجتماعي، ۴۲ درصد از وبگاه روزنامه‌ها و به همين ميزان از راديو، و ۳۳ درصد از طريق اپليكيشن‌هاي خبري كه مربوط به روزنامه‌ها نيستند، اخبار انتخاباتي را دريافت مي‌كنند (از آنجا كه بسياري افراد همزمان از دو يا چند رسانه بهره مي‌برند، اعداد همپوشاني دارند).
در اين حال براي گروه سني ۱۸ تا ۲۴ سال، رسانه‌هاي اجتماعي مهمترين منبع دريافت خبر است، به گونه‌اي كه حدود ۷۲ درصد از اين منابع بهره مي‌برند. در مرتبه بعدي روزنامه‌ها با ۴۸ درصد و تلويزيون با ۴۵ درصد قرار مي‌گيرند. هر چه سن راي دهندگان افزايش پيدا مي‌كند، تلويزيون به منبع مهمتري براي اخبار انتخاباتي تبديل مي‌شود به گونه‌اي كه در سوي ديگر جدول بيش از ۷۴ درصد مردم بالاي ۷۴ سال، از تلويزيون به عنوان منبع اصلي اخبار انتخاباتي بهره مي‌برند.
جالب است بدانيد، در ميان كساني كه از رسانه‌هاي اجتماعي به عنوان منبع دريافت اخبار انتخابات بهره مي‌برند، فيسبوك ۶۹ درصد، يوتيوب ۵۶ درصد، اينستاگرام ۴۶ درصد و شبكه ايكس ۲۹ درصد مراجعات را در اختيار دارند ( با توجه به رجوع به بيش از يك شبكه از سوي گروهي از پرسش شوندگان، اعداد همپوشاني دارند).
سياست خارجيانگلستان در تحولات آتي؛
از آنجا كه ممكن است درباره تاثير اين تحول بزرگ در فضاي سياسي انگلستان، در ارتباط با منطقه پرسش شود، به رغم تفاوت‌ها در سياست داخلي و نقش آفريني مردم در تغيير اين سياست‌ها، در سياست خارجي تفاوت عميقي بين دو حزب اصلي انگلستان از منظر راهبردي مشاهده نمي‌شود و بيشتر تفاوت‌ها تاكتيكي يا در درجه و شدت و ادبيات است. به طور مثال در موضوع فلسطين، همواره حزب محافظه كار از حاميان درجه اول اسراييل، بوده است. در سالهاي اخير در درون حزب كارگر به ويژه در دوران جرمي كوربين، با رشد چپ گراها و پروگرسيوها، موضوعات حقوق زنان، اقليت‌ها، و منازعات بين المللي از جمله فلسطين تا حدي مورد توجه قرار گرفت. اما با اخراج كوربين از حزب كارگر و تقويت راستگراهاي اين حزب، تفاوت‌ها در سياست خارجي با حزب كنزرواتيو به حداقل رسيد به گونه‌اي كه به رغم تفاوت لحجه، هر دو حزب با آتش بس فوري در غزه موافقت نكردند و هجوم اسراييل به غزه را به عنوان حق دفاع اسراييل به رسميت شناختند و اعتراضات مردمي نيز تاثير چنداني در تغيير عملي سياست خارجي انگلستان نداشت، گرچه حزب كارگر با ادبيات ملايمي ضرورت احتياط نسبت به جان غير نظاميان را با چند اظهار تاسف نسبت به كشتار و نسل كشي فلسطينان ابراز داشته و گفته است در زمان مناسب، موضوع به رسميت شناختن فلسطين را بررسي خواهد كرد.
نوع رويكرد دو حزب اصلي محافظه كار و كارگر به قضاياي فلسطين و جنگ غزه سبب شده است كه بسياري از مسلمانان و حاميان فلسطين در انگلستان، احزاب ديگري كه شعارها و رويكردهاينسبتا مثبتي درباره فلسطين داشته اند را هدف «راي» خود قرار دهند، و از هر دو حزب اصلي چشم بپوشند. گرچه سهم آراء مسلمانان به گونه‌اي نيست كه در شرائط فعلي تغيير عمده‌اي در آرايش پارلماني انگلستان ايجاد كند.
احتمال تغيير چهره سياسي اروپا؛
در آذرماه سال گذشته پيروزيراستگراهاي افراطي هلند به رهبري«خيرتويلدرس» در انتخابات پارلماني با استقبال وسيع راستگراهاي افرطي اروپا و بلكه جهان مواجه شد. روز يكشنبه نيز راستگراهاي افراطي فرانسه به پيروزي مهمي دست يافتند و در مرحله نخست انتخابات، رتبه اول را كسب كردند. چنان كه گفته شد پس از آنها بيشترين كرسي به چپگراهاي فرانسه رسيد. از سوي ديگر روز پنج شنبهانتخابات پارلماني انگلستان با احتمال بالاي پيروزي حزب كارگر به انجام خواهد رسيد و انگلستان رهبران جديدي را به خود خواهد ديد. بر اساس اين رخدادها شاهد تحولاتي در عرصه سياسي اروپا خواهيم بود. لذا، اگر گفته شود، سال ۲۰۲۴ را بايد سال تغيير در چهره سياسي اروپا نام نهاد، سخن بيراهي نگفته اين.
درباره تاثير اين تغييرات بر اروپا و روابط اروپا با جهان و و همچنين تاثير انتخابات آمريكا بر روابط متقابل با منطقه و ايران، متعاقبا خواهم نوشت، ان شاء الله.
والسلام
ابوالفضل فاتح
۱۲ تيرماه ۱۴۰۳