پزشکیان و جلیلی عملگرایی و شعار
مهدی علیخانی
آقای دکتر پزشکیان با مواضع عملگرایانه و معرفی تیمی کارآزموده تکلیف خود را در حوزه سیاست خارجی، مساله تحریم‌ها و دیپلماسی اقتصادی روشن كرده است. او وعده داده «در سیاست خارجی شعارهای دهن‌پرکن که جیب مردم را خالی کند، نخواهد داد.» در مقابل، آقای سعید جلیلی که در مناظره کاندیداها در حوزه سیاست خارجی گفته بودند برنامه‌‌شان برای رفع تحریم‌ها، «پشیمان‌سازی تحریم‌کنندگان» است، دیروز در تويیتی نوشتند: «به جای اینکه کشور فروشنده نفت؛ دشمن را تحریم کند، آنها می‌خواهند با نخریدن نفت ما را تحریم کنند!» جناب آقای دکتر جلیلی! تولیدکننده و صادرکننده نفتی می‌تواند از محصولش به عنوان ابزاری برای فشار بر خریداران استفاده کند که به‌واسطه سهم قابل‌توجه در بازار جهانی نفت، حذفش از بازار، مصرف‌کنندگان را متضرر کند! کشوری که سهم روزانه‌اش از صادرات نفت در شرایط تحریم در حالت مطلوب حدود یک‌سی‌ام تا یک‌بیستم کل صادرات روزانه اعضای اوپک (و نه همه صادرکنندگان جهان) بوده است نه‌تنها نمی‌تواند خریداران بزرگ نفت از غرب تا شرق را تحریم کرده و تحت فشار بگذارد، بلکه حتی نمی‌تواند جایگاه سنتی خود در اوپک که موسس‌اش بوده را هم حفظ کند! ریشه این مساله در «بلای تحریم» است که مانع از جذب و تحقق سرمایه موردنیاز از خارج ازجمله در تمامِ صنعت نفت و گاز و در نتیجه فرسودگی و پرهزینه شدن این صنعت شده. تحریمی که با اعمال آن در ابتدای دهه۹۰ و سپس بازگشت آن در دوره ترامپ، اول از همه، سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ دوستان شرقی ایران را فراری داد، ضمن تاکید بر لزوم بسیج تمام ظرفیت اقتصاد داخلی باید صادقانه گفت جذب سرمایه لازم نیازمند تعامل خارجی برای تحریم‌زدایی است. همین موضوع درخصوص فرآورده‌ها و... نیز صادق است. بدون حضور سرمایه‌گذاران خارجی (اصلا بخوانید فقط از چین و روسیه) در فرآورده‌ها و... «هم» به جای آنکه برای کسبِ ارزشِ افزودهِ، بازار صادراتی را توسعه دهیم، اگر به مرور تبدیل به واردکننده نشویم، بهتر از حرکتی لاک‌پشت‌وار نخواهیم داشت.
ایران نباید اجازه دهد موقعیت بی‌بدیل ژئوپليتیکی‌اش -که بخشی از آن به‌واسطه منابع خدادادی انرژی یا موقعیت جغرافیایی چون تسلط بر خلیج‌فارس و تنگه هرمز و... است- در سایه تحریم‌ها بیش از این آسیب ببیند. این جز با رفع تحریم‌ها و تحقق عملی سرمایه‌گذاری خارجی و مرکزیت اتصال و عبور کریدورهای منطقه‌ای و بین‌المللی حمل و نقل و انرژی و... رخ نمی‌دهد. باید از شعار گذشت و با اجماع‌سازی داخلی، تعامل را دنبال کرد. نتیجه تعامل، وادادگی نیست، بلکه نتیجه آن، رفع موانع توسعه روابط حتی با دوستان و مدیریت و قاعده‌مند کردن مناسبات با قدرت‌های چالشگر به ایران برای پرهیز از حذف از چرخه اقتصاد جهانی و حفظ و ارتقای منزلت ژئوپلیتیکی و تمدنی ایران بزرگ به عنوان یکی از مولفه‌های کلیدی تقویت اقتصاد ملی است. اگرچه با عملکرد و شرایط کنونی کار دشوار شده، اما گام نخست برای توقف رویه‌های غلط و فرصت‌سوز، در «تصمیم» تعیین‌کننده مردم در مرحله دوم انتخابات است و از این منظر «مسوولیتی» بزرگ بر دوش تک‌تک ماست.