فصل كابينه زمين بازي
عباس عبدي
تمام يادداشت‌هاي اين هفته خودم را به تشكيل كابينه اختصاص مي‌دهم. چون پس از تنفيذ و تحليف؛ آقاي پزشكيان كار خود را آغاز مي‌كند و به‌طور طبيعي اولين كار ايشان تشكيل كابينه شامل وزرا و معاونان رييس‌جمهور از جمله معاون اول است. از آنجا كه من در شوراي راهبري نيز حضور دارم بد نيست كه به چند مساله مهم در مسير تشكيل كابينه اشاره كنم. اولين آنها، زمين بازي است. براي فهم بهتر از مثال فوتبال استفاده مي‌كنم. هنگامي كه از يك تيم فوتبال صحبت مي‌كنيم بيش از هر چيز توجه ما به نتيجه نهايي و بازيكنان معطوف مي‌شود. در حالي كه بازيكن و مربي فقط يك بخش از ماجراي تيم هستند. داشتن يك باشگاه خوب با مديريت و اقتصاد قوي، داشتن يك ورزشگاه با امكانات بدنسازي عالي و پزشكي و... رسانه اختصاصي، زمين عالي، تماشاگراني پاي كار و منضبط و سازمان‌يافته و... همچنين يك ليگ خوب، فدراسيوني كارآمد، مقررات و برنامه‌ريزي دقيق، داوري بي‌طرف، نهاد قضايي و رسيدگي‌كننده به شكايات و... اينها همه اجزاي اصلي براي تماشاي يك بازي خوب است كه به چشم تماشاگران نمي‌آيند، در حالي كه اگر اين موارد نباشد، بازيكن خوب وارد زمين نمي‌شود و اگر هم بشود، قادر به بازي زيبا و موثر نخواهد بود. از اين نظر خيلي صريح بايد گفت كه بازي سياست در ايران بيش از اينكه تحت تأثير بازيكنان مستقيم آن از جمله هيأت دولت و وزرا باشد، تحت تأثير وضعيت زمين بازي سياست است، زميني كه به‌شدت تخريب شده است. در ساختار اداري و اجرايي سياست اختلافات و ناكارآمدي‌ها فراواني وجود دارد.
اجزاي فعال در زمين بازي سياست در ايران به جاي آنكه يكديگر را كمك و هم‌افزايي كنند، در جهت تقابل و چوب لاي چرخ يكديگر گذاشتن عمل مي‌نمايند. نهاد داوري بي‌طرف اگر هم هست، ناكارآمد عمل مي‌كند. تماشاگران علاقه‌اي به ديدن بازي اين سياست ندارند، لذا استاديوم سياست به نسبت خالي است. هر از گاهي چند نفر از هوليگان‌هاي تماشاگر يا افراد خودسر و آتش به اختيار وارد زمين مي‌شوند و بازي را متوقف مي‌كنند يا روند آن را دچار اختلال مي‌كنند. بازيكنان مطابق قاعده‌اي روشن قيمت‌گذاري نمي‌شوند. براي برخي از آنان قيمت‌هاي بالاتري تعيين مي‌شود. تيم در عمل از نظر اقتصادي ورشكسته است، فقط با عمليات حسابداري خود را روي پا نشان مي‌دهد. نقش بازيكنان در زمين تعريف نشده است. مربي تيم اختيار كافي براي انتخاب افراد ندارد.
اكنون و پس از انتخابات اخير و به هر دليلي راه براي حضور يك تيم جديد سياسي باز شده است. اين تيم رويكردها و ضوابط و ارزش‌ها و اولويت‌هاي خود را دارد و با مجموعه‌اي كه آن را آورده‌اند مي‌تواند كار كند و آنها را عملي نمايد. ولي در واقعيت؛ محدوديت‌هاي فراواني پيش روي تركيب‌بندي تيم سياست قرار مي‌دهند. البته قرار نيست همه امور به سود تيم جديد باشد و به‌طور طبيعي بايد با گفت‌وگو و تفاهم آن را حل كرد، ولي قرار هم نيست كه بازيكنان و مديريت اين تيم و حتي نوع بازي آنها مثل تيم قبلي يا شبيه به آنها باشد، كه اگر چنين شود انتخابات بي‌معناست. يكي از ويژگي‌هاي لازم هر انتخاباتي، امكان تحقق اهداف و مطالبات رأي‌دهندگان از طريق نامزد پيروز و با انتخاب افراد مناسب براي آن اهداف است. البته اين وضع صفر و يكي نيست، ولي در حد متعارف بايد اجرايي شود تا انتخابات معنادار شود.
با اين مقدمات يكي از اصلي‌ترين وظايف آقاي پزشكيان در مقام رييس‌جمهور اصلاح زمين بازي سياست است. غير ممكن است كه او يا هر كس ديگر بتوانند در زمين موجود، موفقيت‌هاي پايدار و چشمگيري به دست آورند. در درجه اول بسياري از بازيكنان خوب وارد اين بازي نمي‌شوند. آنان هم كه وارد شوند، نمي‌توانند كارايي كافي داشته باشند و بازي خوبي به نمايش بگذارند. برنامه رييس‌جمهور در گام اول بايد حل اين مسائل از جمله موارد زير باشد. شكل دادن و تقويت داوري منصفانه و بي‌طرفانه؛ شكل دادن استقلال رسانه‌اي؛ ايجاد وحدت و وفاق درون ساختار قدرت از يكسو و از سوي ديگر ميان ساختار و مردم؛ از ميان بردن شكاف قدرت و مسووليت؛ دفاع از شفافيت و دسترسي آزاد به اطلاعات؛ دفاع كامل از حق مشاركت مردم و ايجاد نهادهاي مردمي و حرفه‌اي و احترام به آنان؛ حذف تبعيض‌ها در همه سطوح اقتصادي و اجتماعي و سياسي و... اميدوارم در يادداشت‌هاي بعدي به برخي از اين موارد و موانع پيش‌روي آنها بپردازم.