انتشارات هرمس اقدام به انتشار مجموعهای تحت عنوان «پدیدآورندگان الهیات جدید» یا «پدیدآورندگان خداشناسی یا کلام معاصر» یا «پدیدآورندگان کلام جدید» کرده است. کتابهای این مجموعه شرح مختصری است از زندگی، آرا و اهمیت فیلسوفانی که به اعتقاد نویسندگان این مجموعه، الهیات جدید را پایهگذاری کردهاند. نویسندگان مجموعه تلاش کردهاند هر جلد را بهگونهای تنظیم کنند که علاوه بر افراد متخصص، برای افراد غیرمتخصص نیز مناسب باشد.
از جمله مجلدات این مجموعه «گابریل مارسل» فیلسوف فرانسوی است. او یکی از مهمترین فیلسوفان اگزیستانسیالیسم مسیحی به شمار میرود و نویسنده حدود ۳۰ نمایشنامه است. وی علاوه بر فلسفه و تئاتر منتقد موسیقی نیز بود.
گابریل مارسل کیست؟
گابریل مارسل، فیلسوف معروف فرانسوی در ۱۸۸۹ در پاریس به دنیا آمد و در اکتبر ۱۹۷۳ درگذشت. پدرش مردی فرهیخته و با فرهنگ بود که سمتهای اجرایی مهمی در کتابخانه ملی و موزه ملی فرانسه داشت. گابریل در چهار سالگی مادرش را از دست داد. او در خانهای که ندانمگرایی پدرش و مذهب پروتستان اخلاقگرای خالهاش بر آن حاکم بود، بزرگ شد. تجربههای تکاندهنده جنگ جهانی اول او را به این نتیجه رساند که فلسفه انتزاعی با خصلت تراژیک و سوگناک وجود انسان سازگار نیست. مارسل در ۱۹۲۹ به مذهب کاتولیک گروید اما این قضیه اساسا جهت فکری او را تغییر نداد، گرچه بر پایبندیاش به این عقیده افزود که فیلسوف باید منطق درونی ایمان و امید را مدنظر داشته باشد.
راز وجود؛ مهمترین اثر مارسل
مهمترین اثر مارسل کتاب «راز وجود»
(Mystery of Being) نام دارد که در آن فلسفه خود را «مذهب نوسقراطی» یا «مذهب سقراطی مسیحی» میخواند. از دیدگاه او موضوع فلسفه وجود است، اما وجود انسان نه وجود از آن جهت که وجود دارد. محوریترین اندیشه مارسل این است که وجود یک راز است و موضوعات دیگر پیرامون این عقیده قرار میگیرند.
از نظر گابریل مارسل آدمی دو گونه ارتباط با هستی دارد: «بودن» و «داشتن» و این دو، لازمه زندگی هستند. انسان، غالبا مقوله ملک و «داشتن» را بر بعضی از عناصر شخصی و حتی بر افکار و تصورات خود اطلاق می کند و آن را به صورت ملموس توصیف می کند. در «داشتن»، کارکرد و به تبع آن علم کاربردی مطرح است و در آن، ما با مسائل و تکنیک و مهارتها سر و کار داریم. ارتباط ما در «داشتن» ارتباط «من» و «او» است، یعنی ارتباطی یکطرفه که انسان، شئ موردنظر را به مثابه ابزاری در برابر خود تلقی میکند و با اندیشه اولیه که با انتزاع و آفاقی سازی و مانند آن همراه است به شناخت آن نائل میگردد. در مقابل «داشتن»، «بودن» است که از مقولات منطقی نیست و ما نمیتوانیم آنها را تعریف کنیم. «بودن» فراگیر است و تمام هستی را در بر میگیرد. ارتباط ما در «بودن» از سنخ ارتباط «من» و «تو» و راز آلود است و ما با اندیشه ثانویه و از طریق مشارکت و تجربه زیسته خودمان میتوانیم آن را بشناسیم. عشق، امید، وفاداری و آمادگی از مقولات «بودن» است که در «بودن» انسان تجلی میکند. آنچه در عصر جدید اتفاق افتاده گسترش حوزه «داشتن» است و مارسل با بیان این دو گونه ارتباط با هستی درصدد بازگرداندن تجربه اصیل انسانی یعنی تجربه «بودن» است.
درباره این کتاب
کتاب «گابریل مارسل» نوشته سم کین و با ترجمه مصطفی ملکیان از مجموعه مجلدات «بنیانگذاران الهیات جدید» است که به همت انتشارات هرمس منتشر شده است.
این کتاب از دو بخش تشکیل شده است؛
بخش نخست آن به زندگی پر فراز و فرود مارسل، شرح احوال او و محیط فلسفیای که در آن رشد کرده پرداخته است.
بخش دوم اما افکار و باورهای او را مورد بحث و بررسی قرار داده است که از جمله مهمترین سرفصلهای آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛
بیقراری انسان جدید، فقدان معنای وجودی، مظاهر اجتماعی بیقراری، ریشههای بیقراری؛ انتزاع و تملک، آدمی؛ شور و شوق بیهوده یا انسان سالک؟
ماهیت تفکر، اندیشه اولیه و حوزه امو مسالهانگیز، راز، اندیشه ثانویه نیز از دیگر مباحث مطرح شده در این کتاب است.
همچنین در بخش دیگری از این کتاب مختصر به مسائلی از قبیل رویکردهای محسوس و ملموس به راز هستی، مساله هستی، عشق، وفا و ایمان پرداخته شده است.
«گابریل مارسل» نوشته سم کین و با ترجمه مصطفی ملکیان از مجموعه مجلدات «بنیانگذاران الهیات جدید» است که در 105 صفحه و در قطع پالتویی به همت انتشارات هرمس منتشر شده است.