امریکا آرایش جنگی‌اش را در خاورمیانه تغییر داد
پیام حزب‌الله به تل‌آویو
آیا جبهه شمال آرام گرفته است؟
احسان پناه‌بر|به نظر می‌رسد تنش‌ها در مرز لبنان و پس از تبادل آتش میان حزب‌الله و رژیم اسرايیل در سحرگاه یکشنبه، کمی فروکش کرده است. به گزارش المیادین، حزب‌الله بامداد روز یکشنبه صدها موشک و پهپاد را به سمت اهدافی اسرايیلی در سرزمین‌های اشغالی پرتاب کرد. این حمله، به گفته حزب‌الله، «مرحله اولیه» از پاسخ به ترور فواد شکر، فرمانده بلندپایه نظامی این جنبش مقاومت در منطقه بود. در همین حال، ارتش اسرايیل نیز مدعی شد «حمله پیشدستانه‌ای» را علیه مواضع حزب‌الله رقم زد تا، به ادعای مقامات ارتش این رژیم، سامانه‌های پرتاب موشک‌های راهبردی حزب‌الله را پیش از پرتاب، ختثی کند. این ادعا ازسوی سیدحسن نصرالله تکذیب شد. دبیرکل حزب‌الله لبنان در سخنرانی خود پس از عملیات علیه اسرايیل گفت مقاومت به اهداف خود در مرحله اولیه خونخواهی فواد شکر رسیده است. در همین رابطه، ارتش رژیم اسرايیل اعلام کردند که شامگاه یکشنبه آژیر خطر در منطقه ریشون لتسیون در مرکز سرزمین‌های اشغالی به صدا درآمد. این اطلاعیه مدعی شد یک پرتابه شناسایی شده از جنوب نوار غزه عبور و در یک منطقه باز سقوط کرد. بلافاصله، شاخه نظامی حماس اعلام کرد که موشک ام-90ی را به سمت تل‌آویو شلیک کرده است.
ناظران هشدار می‌دهند هرگونه سرریز قابل‌توجه درگیری‌های پراکنده و کنترل شده میان حزب‌الله و اسرايیل که به موازات جنگ در غزه آغاز شده است، خطر تبدیل شدن به رویارویی گسترده منطقه‌ای را دارد. این امر (به ادعای آنها) به نوبه خود ممکن است پای ایران، متحد حزب‌الله و ایالات‌متحده، متحد اصلی رژیم اسرايیل را به میدان بکشاند. در همین رابطه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران پاسخ به ترور اسماعیل هنیه ازسوی اسرايیل در تهران را «حتمی، دقیق و حساب‌شده» خواند و گفت تهران برخلاف رژیم اسرايیل به دنبال تشدید تنش در منطقه نیست، «اگرچه از آن هراسی ندارد.» گزارش‌ها حاکی از آن است دست‌کم سه رزمنده نیروهای مقاومت لبنان در این تبادل آتش سحرگاه یکشنبه به شهادت رسیدند. همچنین، یک افسر ارتش رژیم اسرايیل در درگیری‌های اخیر کشته شد. سیدحسن نصرالله با ابراز رضایت از تحقق مرحله اولیه عملیات خونخواهی فواد شکر گفت: برخلاف ادعاهای دشمن، پهپادها به اهداف مشخص شده اصابت کرد و این عملیات کاملا موفق انجام شد.
ناظران معتقدند دو طرف در حال حاضر از تشدید تنش جلوگیری می‌کنند، اما هشدار دادند که ممکن است پاسخ بیشتری از سوی مقاومت علیه اسرايیل وجود داشته باشد. دنی سیترینوویچ، کارشناس موسسه مطالعات امنیت داخلی اسرايیل به آسوشتیدپرس گفت در حال حاضر به نظر می‌رسد تنش‌ها فروکش کرده و حزب‌الله تا حدی انتقام خون فواد شکر را گرفته است. این کارشناس اسرايیلی گفت به نظر می‌رسد اگر اسرايیل نخواهد یا نتواند تنش را بالا ببرد، درگیری‌ها در حد کنترل شده باقی خواهد ماند.
در سوی دیگر نیز، یسرائیل کاتز، وزیر خارجه اسرايیل مدعی شد تل‌آویو به دنبال یک جنگ تمام‌عیار نیست. اما در اظهاراتی تحریک آمیز، بنیامین نتانیاهو تهدید کرد: این پایان داستان نیست. پیش‌تر نتانیاهو مدعی شده بود مصمم است هر کاری که می‌تواند برای دفاع از اسرايیلی‌ها انجام می‌دهد. او گفت: هر که ما را آزار دهد، ما او را آزار می‌دهیم. دو دیپلمات در منطقه در گفت‌وگو با رویترز مدعی شدند دوطرف درگیری، حزب‌الله و اسرايیل، پیام‌هایی مبادله کرده‌اند مبنی بر اینکه هیچ‌کدام خواهان تشدید تنش نیستند.
در این میان، یک مقام حزب‌الله به آسوشتیدپرس گفت این جنبش پاسخ تلافی‌جویانه‌اش را به تعویق انداخته بود تا به مذاکرات آتش‌بس در دوحه و قاهره زمان بدهد، چراکه خواهان رویارویی تمام‌عیار نیست. در همین رابطه، ایالات‌متحده نیز آرایش جنگی‌اش را برای دفاع از اسرايیل بازتعریف کرده است. لوید آستین، وزیر دفاع امریکا دستور حضور دو گروه حمله ناو هواپیمابر در خاورمیانه را صادر کرد و حضور نظامی‌اش را بدین طریق تقویت کرد. اگرچه تنش در مرز لبنان کمی فروکش کرده است، اما آن‌گونه که خبرگزاری رسمی فلسطین وفا نوشته، حملات اسرايیل به غزه ادامه دارد و در حملات هوایی بامداد روز دوشنبه حداقل پنج فلسطینی در شهر غزه کشته شدند.
اگرچه تبادل آتش روز یکشنبه منجر به یک جنگ طولانی نشد و قدرت آتش سنگین و فقدان تلفات غیرنظامی اعلام شده نیز شاید بتواند آب سردی بر آتش باشد، تنش میان حزب‌الله و ارتش اسرايیل همچنان بالاست. حملات حزب‌الله علیه اسرايیل به حمایت از مردم غزه مدت کوتاهی پس از شروع جنگ غزه که با حمله حماس به اسرايیل در 7 اکتبر آغاز شد، این جنبش مقاومت شلیک راکت و پهپاد به سمت اسرايیل را آغاز کرد و هشدار داد جنگ در غزه باید پایان یابد. طبق آمار رویترز، از 8 اکتبر تاکنون بیش از 500 نفر در لبنان بر اثر حملات اسرايیل شهید شده‌اند که بیشتر آنها رزمندگان حزب‌الله و سایر گروه‌های مقاومت در لبنان بودند. در شمال سرزمین‌های اشغالی نیز، طبق اعلام ارتش اسرايیل، کشته شدن 23 نظامی اسرايیلی در پی حملات حزب‌الله تایید شده است. همچنین، بسیاری از شهرک‌های اسرايیلی در مرز لبنان از ترس حملات حزب‌الله تخلیه شده است و در سمت لبنان نیز بسیاری از مردم از بیم حملات مرگبار اسرايیل مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. اسرايیل وعده داده است که شهرک‌نشین‌های شمال سرزمین‌هاي اشغالی را برگرداند، اما این امر، طبق وعده حزب‌الله، منوط به خاتمه یافتن جنگ در غزه است.
همزمان میدل ایست آی در گزارشی تحلیلی به نقش و اهمیت تسلیحات مدرن در صورت بروز جنگ تمام‌عیار میان حزب‌الله و اسرايیل پرداخته است. به نظر می‌رسد اگر جنگ تمام‌عیار آغاز شود، تجهیزات جدید حزب‌الله می‌تواند قاعده بازی را تغییر دهد. به ادعای میدل ایست آی، با آغاز موج اخیر ترورهای چهره‌های مقاومت در بیروت، تهران و خان یونس، احتمال وقوع جنگ سوم بین اسرايیل و حزب‌الله به طرز چشمگیری افزایش یافته است. انتظار می‌رود هر دو طرف به‌طور گسترده پهپادها را در انواع مختلف در جنگ احتمالی به کار گیرند. به نظر می‌رسد آرایش جنگی حزب‌الله و اسرايیل علیه یکدیگر از حالت تدافعی و بازدارندگی به حالت تهاجمی در حال تغییر باشد. در این تغییر آرایش فاز، نقش تجهیزات پیشرفته برای داشتن دست بالا در جنگ بسیار حیاتی است.
فراخوانی مجدد واحدها از غزه، ازجمله تیپ‌های لشکر 36 منظم فرماندهی شمال ارتش اسرايیل، این وضعیت تهاجمی را، دست‌کم از سوی اسرايیل، تقویت کرده است. این موضوع همان تقسیم‌بندی است که قبلا غزه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کرد و برای ایجاد محور نتزاریم به سمت دریای مدیترانه می‌جنگید. علاوه بر این، تیپ‌هایی از لشکر 98 چتربازان (عادی) و لشکر ذخیره 146 مجددا در جبهه شمال مستقر شده‌اند. گروه رزمی فعلی متشکل از سه لشکر، شامل 12 تیپ، تقریبا دو برابر نیروی متجاوز اسرايیل در جنگ 33 روزه در جولاي 2006 است.
در زمان نگارش این گزارش، تنها برخی از تیپ‌های هجومی این لشکرهای مذکور در مواضع خود گزارش شده‌اند. با این وجود، اسرايیل به خوبی می‌داند در این جنگ قریب‌الوقوع، با حزب‌الله متفاوت از گذشته روبه‌رو است. بنابراین، ارتش اسرايیل به نیروی انسانی بیشتری نیاز خواهد داشت. اما مساله تنها رویارویی با نیروی انسانی نیست. حزب‌الله به موشک‌های راهبردی و قدرتمند و همچنین پهپادهای جاسوسی پیشرفته‌ای مجهز شده است. همچنین، نیروهای زبده این جنبش، موسوم به یگان رضوان، در جنگ‌های داخلی سوریه قدرت خود را نشان داده‌اند.
به علاوه، برای تضعیف موثر اهداف عملیاتی ارتش اسرايیل، حزب‌الله احتمالا جنگ پهپادی را تشدید کرده و از چندین نوع پهپاد از جمله مهمات بال ثابت، مولتی روتور، پرسه‌زن و دید اول شخص به عنوان تقویت‌کننده نیروی پیاده علیه نیروهای اسرايیلی استفاده می‌کند. اما، چگونه حزب‌الله می‌تواند از پهپادها در طول جنگ سوم احتمالی استفاده کند؟ در این باره تحلیل‌هایی مطرح است. در جولاي 2006، حزب‌الله با استفاده ترکیبی از تکنیک‌های جنگ الکترونیک، اطلاعات سیگنال‌ها و رهگیری‌های زمینی موفق به رهگیری و رمزگشایی فیدهای ویديویی و ارتباطات پهپادهای اسرايیلی شد. این نفوذ به آنها این امکان را داد تا اطلاعات لحظه‌ای در مورد برنامه‌های عملیاتی ارتش اسرايیل و تحرکات یگان‌‌ها در جنوب لبنان به دست آورند. حزب‌الله در آن جنگ نتوانست ارتباطات اسرايیلی‌ها را مختل کند، اما واحدهای این جنبش از پهپادهای جاسوسی ارتش اسرايیل، موسوم به «جاسوسان پرنده»، جاسوسی معکوس کردند. یگان‌های رزمی حزب‌الله با شناسایی مکان‌های هدف، کمین‌هایی را برای واحدهای تهاجمی ارتش اسرايیل آماده کردند.
رزمندگان حزب‌الله برخی از مکان‌های مورد هدف را مین‌گذاری کردند و با تله انفجاری و تیم‌های «کشنده تانک» مجهز به موشک‌های هدایت شونده ضد تانک و راکت‌های هدایت‌نشده آماده بودند تا به نیروی زمینی ارتش اسرايیل آسیب برسانند. علاوه بر این، حزب‌الله نیروهای خود را برای مقاومت بهتر در برابر حملات اسرايیل تغییر مکان داد.
اکنون حزب‌الله همان نیروی 2006 نیست. توانمندی‌های نظامی کنونی این سازمان از بیشتر نیروهای غیردولتی و چندین نیروی زمینی کوچک دولتی در جهان برتر است. نیروهای زمینی این جنبش همچنان بر توانایی‌های نظامی حزب‌الله تسلط دارند. آنها شامل انواع مختلفی از پیاده نظام، نیروهای ویژه، زره‌‌پوش، توپخانه و پدافند هوایی زمینی هستند. این تیم‌های رزمی حزب‌الله بیشترین درصد تلفات نظامی اسرايیل را در لبنان، بیش از 28درصد، را رقم زدند. این آمار در مقایسه با سایر واحدها و شاخه‌های این جنبش، ازجمله توپخانه و راکت‌انداز و خمپاره، بمب‌های دست‌ساز، تک تیرانداز که حدود 12درصد از تلفات ارتش اسرايیل رارقم زدند، بسیار بیشتر است.
در پایان، گزارش میدل ایست آی معتقد است حتی در سطح عملیاتی جنگ، حزب‌الله در توسعه، ساختار و به‌کارگیری نیروی هوایی بدون سرنشین خود با چالش‌هایی مواجه است. در حال حاضر، این سازمان نمی‌تواند پهپادهای بزرگ را برای دستیابی به برتری هوایی زیر 3000 پا و انجام حملات هوایی قابل‌توجه را به کار ببرد و حفظ کند. علاوه براین، حزب‌الله ممکن است با مسائل تداخل فرکانسی مخرب علیه تجهیزات خود، اختلال در جنگ الکترونیک و حملات الکترونیکی پیشرفته اسرايیل مواجه شود و باید در این زمینه راهکارهای لازم را بیندیشد.
حماس با طرح پیشنهادی میانجیها برای آتش‌بس مخالفت کرد
بازگشت به نقطه صفر
یک مقام امریکایی آگاه از مذاکرات قاهره به اکسیوس گفت که دور گفت‌وگوهای سطح بالا در قاهره به منظور دستیابی به آتش‌بس و توافق تبادل اسرا برای پایان دادن موقت به دست‌کم جنگ 10 ماهه اسرايیل و حماس در غزه، یکشنبه بدون توافق نهایی پایان یافت. این مقام اما اذعان کرد گفت‌وگوها در سطوح پایین‌تر در روزهای آینده ادامه خواهد یافت تا شکاف‌های باقی‌مانده پر شود. این مقام، که به‌طور ناشناس در مورد مذاکرات با اکسیوس صحبت می‌کرد، گفت که تیم‌های کاری سطح پایین‌تر برای دیدار با میانجیها در ایالات‌متحده، قطر و مصر به امید حل اختلافات باقی مانده در قاهره خواهند ماند. این مقام، گفت‌وگوهای اخیر را که از پنجشنبه در قاهره آغاز شد و تا روز یکشنبه ادامه داشت را «سازنده» خواند و گفت که همه طرف‌ها در تلاش هستند تا به توافق نهایی و قابل اجرا برسند. چهره‌هایی چون ویلیام برنز، ريیس سیا و دیوید بارنیا، ريیس موساد در نشست اخیر حضور داشتند. میانجی‌های مصری و قطری به هیات حماس در مورد نتایج این دور از مذاکرات اطلاع‌رسانی کردند، چراکه حماس مستقیما در مذاکرات این دور شرکت نکرده است.
از سوی دیگر، به گزارش الجزیره به نقل از منابع نزدیک به حماس، این جنبش شرایط جدید اسرايیل را که در مذاکرات آتش‌بس غزه در قاهره، پایتخت مصر مطرح شده بود، رد کرده است. این موضوع احتمال دستیابی به موفقیت در آخرین تلاش‌های تحت حمایت ایالات‌متحده برای پایان دادن به جنگ بیش از 10 ماهه را کم‌رنگ کرده است. به گزارش رویترز، هیاتی از حماس روز یکشنبه پس از دیدار با میانجیها قاهره را ترک کردند. دو منبع امنیتی مصری به خبرگزاری رویترز گفتند که مذاکرات بدون توافق پایان یافت و نه حماس و نه اسرايیل با مصالحه پیشنهادی میانجیها موافقت نکردند. به نظر می‌رسد یکی از موضوع‌های مورد اختلاف حضور اسرايیل در گذرگاه فیلادلفی است. این گذرگاه بر زمینی باریک به طول 5/14 کیلومتر در امتداد مرز جنوبی غزه با مصر قرار دارد. هیات حماس در قاهره خواستار آن شد که اسرايیل به آنچه در 2 جولاي بر سر آن توافق شده بود، متعهد شود.
درحالی که حماس آمادگی خود را برای اجرای توافق پیشنهادی بایدن برای دستیابی به منافع مردم فلسطین و توقف ویرانی‌ها در نوار غزه اعلام کرد، بر لزوم هرگونه توافقی که شامل «آتش‌بس دايمی» و «خروج کامل اسرايیل از غزه» باشد، تاکید داشت. حماس همچنین گفت که هر توافقی باید شامل بازگشت ساکنان غزه به خانه‌های‌شان، امدادرسانی و بازسازی غزه و معامله تبادل اسرای اسرايیلی با زندانیان فلسطینی باشد. در همین حال، سازمان رادیو و تلویزیون اسرايیل به نقل از مقامات این رژیم گفته است که احتمال کمی وجود دارد که مذاکرات قاهره به پیشرفت در مذاکرات منجر شود. با این حال، هیچ نشانه‌ای از هیچ پیشرفت در مورد مسائلی که اسرايیل و حماس را از هم جدا می‌کند، دیده نشد. حماس بارها اسرايیل و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این رژیم را به مانع‌تراشی در مسیر مذاکرات متهم کرده است. نتانیاهو از سوی دیگر میانجیها در قطر و مصر را به تلاش برای تحمیل خواسته‌های جدید و جدی نبودن متهم می‌کند. نتانیاهو مدعی است جنگ در غزه، حتی در صورت دستیابی به یک توافق، تا پیروزی «کامل علیه حماس» ادامه خواهد داشت. این هدف ازسوی بسیاری از مقامات بلندپایه اسرايیل ازجمله وزیر جنگ این رژیم نادیده گرفته شده است و اعضای خانواده اسرای اسرايیلی نتانیاهو را به فراموش کردن اسرای اسرايیلی در غزه متهم کرده‌اند. ماه‌ها گفت‌وگوهای بی‌وقفه نتوانسته به توافقی برای پایان دادن به جنگ ویرانگر اسرايیل در غزه یا بازگرداندن اسرای باقی‌مانده در دست حماس به اسرايیل دست یابد. ناظران معتقدند ادامه جنگ که در آن اسرايیل دست به کشتار بیش از 40 هزار فلسطینی زده است، وضعیت 3/2 میلیون نفری غزه را که تقریبا همگی آنها بی‌خانمان در چادرها یا پناهگاه‌هایی در میان ویرانه‌ها هستند، بدتر خواهد کرد. این افراد با سوءتغذیه و گسترش بیماری‌ها نیز مواجهند. در همین رابطه، تور ونسلند، فرستاده صلح سازمان ملل متحد در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: زمانی برای از دست دادن وجود ندارد. او گفت که مذاکرات آتش‌بس/تبادل اسرا در قاهره برای نجات جان غیرنظامیان و کاهش تنش‌های منطقه‌ای بسیار ضروری است.