حداقل دستمزد كمتر از 30 درصد هزينه معيشت را پوشش مي‌دهد
در سال‌ها و ماه‌هاي اخير، هزينه‌هاي زندگي خانوارهاي كارگري با توجه به تورم سنگين حاكم بر تمام كالاها و خدمات افزايش يافته است؛ در اين شرايط، محاسبه سبد معيشت يك خانوار متوسط كارگري (موضوع بند دوم ماده ۴۱ قانون كار) كار ساده‌اي نيست؛ هزينه‌هاي خوراكي سر به فلك كشيده و در كنار آن، هزينه‌هاي آموزش فرزندان، تامين مسكن حتي يك سرپناه نقلي ۴۰ يا ۵۰ متري و پول درمان و بهداشت، رقم بسيار سنگيني است كه سرجمع واقعي آنها با يك ضرب و تقسيم ساده به دست نمي‌آيد. با همه اينها، از آنجا كه معيار عرفي در شوراي عالي كار در سال‌هاي اخير، محاسبه سبد غذايي براي يك خانوار متوسط و اعمال ضريب براي محاسبه سبد معيشت خانوار بوده است، با محاسبه هزينه‌هاي خوراكي و آشاميدني خانوار مي‌توان به صورت بسيار «تقريبي» برآوردي از سبد معيشت خانوارهاي كارگري به دست آورد. ايلنا در گزارشي با اشاره به سبد معيشتي كه «فرامرز توفيقي»، فعال كارگري بر اساس داده‌هاي انستيتو پاستور و مركز آمار ايران و نرخ‌هاي رسمي اقلام خوراكي براي شهريور ماه سال جاري محاسبه كرده، گزارش داده: سبد معيشت شهريورماه امسال به بيش از ۳۶ ميليون تومان رسيده است؛ در حالي كه دستمزد حتي يك‌سوم هزينه‌هاي زندگي را پوشش نمي‌دهد. البته به گفته توفيقي اين سبد تقريبي و حداقلي است و او در توضيح آن مي‌گويد: سبد غذايي براي يك فرد بدون در نظر گرفتن فعاليت بدني محاسبه شده، چون صحبت از سبد حداقلي است در غير اين صورت بايد ميانگين سني خانوار ۳.۳ نفري، جنسيت، فعاليت بدني و... دخيل مي‌شد كه سهم ۲۳۹۵كيلوكالري ميانگين هر فرد را دستخوش تغيير مي‌كرد. به نوشته اين خبرگزاري، در شهريور ماه، نان در استان‌هاي مختلف كشور حداقل ۲۵ درصد گران شد و در روزهاي ابتدايي مهر نيز با دستور دولت، شير و لبنيات يك گراني رسمي ۲۰ درصدي را تجربه كردند. توفيقي با اشاره به جدول محاسبه كالري يك خانوار مي‌گويد: اين جدول بسيار خام و ايستاست و با استحصال نرخ اقلام آن نمي‌توان سبد غذايي واقعي خانوارهاي كارگري را به دست آورد؛ بنابراين اين اقلام با در نظر گرفتن شرايطي تبديل به وعده‌هاي غذايي شده‌اند: سه وعده غذا در نظر گرفته شده و ميان وعده، تنقلات و مكمل‌ها حذف شده‌اند؛ تنها يك وعده غذاي گرم و دو وعده غذاي ساده (صبحانه و شام) در نظر گرفته و يك برنامه ۱۵روزه براي رژيم غذايي مرسوم و حداكثري براي همه افراد لحاظ شده است. در نتيجه براي شهريور ۱۴۰۳ و بر اساس آناليز قيمت منتشره از سوي مراجع قانوني اعلام شده هزينه هر وعده غذاي خانوار محاسبه شده است. صبحانه و شام شامل غذاهايي مانند كره و مربا، پنير و مربا، تخم‌مرغ آب‌پز، پنير و عسل يا پنير و با خيار و گوجه است و ميانگين قيمت آن براي هر نفر در هر وعده، ۲۷۹۱۰۲ ريال به دست آمده است. هزينه متوسط يك وعده غذاي گرم يا ناهار نيز كه مبتني بر يك برنامه غذايي پانزده روزه شامل غذاهاي متداول ايراني است، براساس جداول محاسبه شده، براي هر فرد ۶۷۳۷۱۷ ريال است. در نتيجه به هزينه‌هاي غذايي يك خانوار متوسط ۳.۳ نفره مي‌رسيم؛ هزينه غذايي روزانه يك خانواده متوسط حدود ۴۶۶ هزار تومان است؛ اين خانواده در هر ماه حدود ۱۳ ميليون و ۹۹۰ هزار تومان فقط صرف خوراكي‌ها مي‌كند؛ در نتيجه سبد خوراكي‌هاي خانوار كارگري ۱۳ ميليون و ۹۹۰ هزار تومان نرخ دارد. پس از محاسبه سبد خوراكي‌ها، نوبت به محاسبه سبد معيشت خانوار مي‌رسد؛ كارگران طبق اعلام مركز آمار ايران در دهك چهارم و پنجم درآمدي قرار دارند كه در اين دهك‌ها سهم خوراكي‌ها از هزينه‌هاي زندگي ۳۸.۰۵ درصد است.
بنابراين سبد معيشت خانوارهاي كارگري در شهريورماه ۱۴۰۳ براساس فرمول زير به دست مي‌آيد: در واقع نرخ سبد معيشتِ تقريبا واقعي خانوارهاي متوسط كارگري در شهريورماه سال جاري، حدود ۳۶ ميليون و ۷۸۰ هزار تومان است كه فاصله بسيار زيادي با حداقل دستمزد و مزاياي ماهانه كارگران دارد.
توفيقي در ارتباط با اين اعداد محاسبه شده مي‌گويد: حداقل دستمزد ۱۴۰۳ با احتساب ۱.۳ فرزند، رقم ۱۰ ميليون و ۸۹۷ هزار تومان است؛ بنابراين اين دستمزد فقط ۲۹.۶۲ درصد از هزينه‌هاي زندگي يا همان سبد ۳۶ ميليون و ۷۸۰ هزار توماني را پوشش مي‌دهد، به عبارت ساده‌تر كارگران حداقل‌بگير با دستمزدي كه مي‌گيرند قادر به تامين ۲۹.۶۲ درصد از هزينه‌هاي ماهانه زندگي هستند.
سوال اين است كه باقي هزينه‌هاي زندگي كه چيزي نزديك به ۲۶ ميليون تومان است از كجا بايد تامين شود و آيا بهتر نبود اولين اقدام وزير كار جديد بعد از گرفتن پست وزارت، تشكيل جلسه براي ترميم دستمزد بر اساس ضروريات قانون باشد؟