يوم كيپور آرام و امن در تهران
مرجان يشايايي
شنبه 21 مهرماه يوم كيپور بود. اين روز يكي از مهم‌ترين روزهاي تقويم يهودي است. هر يهودي حتي اگر متشرع نباشد، خود را در چنين روزي به كنيسا مي‌رساند تا همراه با روزهاي درازمدت، تقريبا 26 ساعت، در جمع هم‌كيشان حضور يابد، با خداي خود راز و نياز و از گناهانش استغفار كند. يهوديت اصولا ديني مناسك‌محور است و آداب و رسوم در آن بسيار مهم و محوري. آنقدر مهم كه هيچ يهودي در دنيا، با هر ميزاني از اعتقادات مذهبي نمي‌تواند فكر كند كه مي‌توان از روزه يوم كيپور يا رسم نخوردن نان در هشت روز عيد فطير شانه خالي كرد. اما مناسك‌ها بيشتر در كنيساها محقق مي‌شوند.
كنيساها در ايران جاهاي عجيبي هستند؛ اماكني داراي خاصيتي يگانه چون ايرانيان يهودي در آن مناسك و نمازهاي خود را اجرا مي‌كنند و هويت خود را مي‌يابند و در عين اين يگانگي تا بن دندان با شهر و محله تنيده و يكي. كنيساها قرن‌هاست در قلب شهرهاي ايران زنده‌اند و به حيات آرام خود ادامه مي‌دهند. براي هر ايراني كه نزديك يكي از كنيساهاي ايرانيان يهودي زندگي كرده، ديدن منظره نمازگزاران يهودي كه با كيپا (عرقچين سنتي كه مردان يهودي هنگام عبادت بر سر مي‌گذارند) و كتاب دعا در دست براي شركت در نماز جماعت در شب‌هاي شنبه به سرعت به سمت كنيسا مي‌روند به منظره‌اي عادي بدل شده. براي ما عادي است كه در خاورميانه بحران‌زده و در ميانه كشتار غم‌انگيز در غزه و جنوب لبنان، بي‌دغدغه در كنيساهاي‌مان حاضر شويم و سال نوي عبري و يوم كيپور را گرامي بداريم. چه خوب كه كنيساهاي ما جزئي از شهرها و محله‌هاي‌مان هستند، بناهايي آشنا و خودي، نه مانند اروپا يا ايالات متحده دژهايي مستحكم كه با پيشرفته‌ترين ادوات بايد از امنيت حاضران آنها مراقبت كرد. چه خوب است كه كنيساهاي ما، مانند مكاني كه به واقع بايد در آن بر روي هر نمازگزار يهودي باز باشد، درهاي گشوده دارند و كسي از آنها كه مي‌آيند كارت شناسايي نمي‌خواهد و اگر احيانا غيريهودي بخواهد ديداري از كنيسا داشته باشد، دري را به روي خودش بسته نخواهد ديد. و چه خوب كه همسايگان مسلمان كنيساهاي ما هرگز از مزاحمتي كه ممكن است به دليل ازدحام در برخي روزهاي خاص در خيابان اتفاق افتاده باشد، ابرو در هم نكشيده‌اند.
اما چه چيز سبب اين همزيستي و همسفرگي ۲۷۰۰ ساله ما و اديان واقوام مختلف در اين سرزمين پهناور است. مگر جز فرهنگ عميق مدارا كه به خصوصيت ثانويه ما ايراني‌ها بدل شده و از اين جهت ايران را يكي از متمايزترين كشورهاي دنيا كرده، دليل ديگري مي‌توان آورد؟ تا باد چنين بادا.
عضو گروه فارغ‌‌التحصيلان يهودي ايران