دفتر خاطرات
مريم اللقيس
سيد عطاءالله مهاجراني
از بركات سفرم به لبنان آشنايي با نويسنده جوان و متفكر بشار اللقيس (متولد ۱۹۸۴) بود. سي سال جوان‌تر از من! بشار از خانواده‌اي سرشناس از بعبلك لبنان است. پاتوق او شب‌ها در قهوه‌خانه تيستي بود. چند شبي كه به قهوه‌خانه تيستي كه گويي فلكي گردان بود، مي‌رفتم با بشار از هر دري سخن مي‌گفتيم. به قول لبناني‌ها دردشه! او همسن فرزندان من است و من مثل جوان نوآموزي به سخنان او درباره لبنان و سوريه گوش مي‌دادم. خط روشني از تفسير عميق حوادث و تاريخ منطقه در سخنانش بود. به قول دكتر اسلامي ندوشن گِل‌مان با هم گرفت! از وقتي از بيروت آمده‌ام با بشار در تماسم. ديروز به من اطلاع داد. دختر دوازده ساله‌اش مريم در خانه مادر بزرگش در جنوب لبنان در نبطيه، در حي الرووس بوده است. اسراييل خانه را سپيده‌دم روز دوشنبه ۷ آبان ماه با موشك زده. مريم در خانه نبوده اما دفتر خاطراتش در اين حمله سوخته و از ميان رفته است. بشار مقاله‌اي در روز سه‌شنبه ۸ آبان/ ۲۸ اكتبر براي روزنامه الاخبار نوشته است. عنوان مقاله: «نامه‌اي به مريم» است. براي دخترش نوشته: «مريم، اسراييل دشمن خاطره و معناست.» اين جمله پشتوانه‌اي تاريخي از رنج و درد و حسرت و اندوه دارد. از آغاز تاسيس دولت جعلي اسراييل در فلسطين. گمان مي‌كردند مي‌توانند فلسطين را به عنوان سرزمين و ملت و تاريخ و فرهنگ حذف كنند. چنان‌كه تا به حال نديده‌ام كه اسراييلي‌ها سخني از «فلسطين» و «فلسطيني‌ها» بگويند. سخن از اسراييل و اعراب ساكن اسراييل است.
بن گوريون نخستين نخست‌وزير و موسس اسراييل گفته است: «پيرمردان و پيرزنان مي‌ميرند و كودكان و جوانان هم فلسطين را فراموش مي‌كنند.» چنين نشد. اين خواب خوش و خيال خام تعبير نشد. هنگامي كه در سال ۱۹۷۳ بن گوريون مرد؛ يحيي السنوار و اسماعيل هنيه ۱۱ ساله، محمد ضيف ۸ ساله بودند. ابوعبيده سخنگوي گردان‌هاي قسام ۱۳ سال بعد از مرگ بن گوريون به دنيا آمده است! فلسطين به عنوان يك سرزمين نابود شدني نيست. ملت فلسطين نابود نمي‌شود. همزمان با قتل هر فلسطيني در غزه كودكي غزاوي متولد مي‌شود. خاطره‌ها در بوته رنج و مرارت و حسرت فلسطيني‌ها براي هميشه در آينه ذهن كودكان و نوجوانان نقش مي‌بندد و مي‌بالد. از ميان همين كودكان و نوجوانان در آينده‌اي نزديك صدها يحيي السنوار و اسماعيل هنيه و محمد الضيف آفريده مي‌شود. به بشار اللقيس گفتم دخترش مريم خاطراتش را بنويسد! اسراييل دشمن خاطره است. با خاطره بايد به جنگ چنين دشمني رفت. اين روزها كتاب خاطرات فلسطيني‌ها در زندان‌هاي اسراييل تازه تاسيس شده يعني سال‌هاي ۱۹۴۸ و ۱۹۴۹ را مي‌خوانم. الياس خوري درباره اين كتاب مي‌گويد: «اسري بلا حرب» كه توسط مصطفي كيها و وديع عواده نوشته شده است. مي‌گويد: «الكلام الذي لم يقل و لا يقال!» سخني كه روايت نشده و روايت نخواهد شد! چنين است. سخناني است كه «ياد» را زنده نگه مي‌دارد. در اين باره در يادداشت‌هاي سفر به لبنان بيشتر خواهم نوشت.