پرل‌هاربر؛ ژاپني‌ها و امريكايي‌ها
مرتضي ميرحسيني
ژاپني‌ها آن عمليات هوايي و دريايي را بدون اخطار قبلي، بدون هشدار و حتي بدون اعلام جنگ شروع كردند. به نظرشان اصلا نيازي به چنين تشريفاتي نبود و امريكايي‌ها قبل‌تر با تحميل تحريم سنگين تجاري به ژاپن و پشتيباني كامل و آشكارا از انگليسي‌ها اين جنگ را شروع كرده بودند. پس دليلي براي خويشتنداري نمي‌ديدند. به‌ويژه آنكه به قدرت نظامي خودشان در دريا و اقيانوس مطمئن بودند و طبق محاسبات‌شان مي‌توانستند همزمان امريكايي‌ها و انگليسي‌ها را روي آب
مغلوب كنند.
امريكايي‌ها نيز درگيري با ژاپني‌ها را پيش‌بيني مي‌كردند و در سنگاپور و فيليپين انتظارشان را مي‌كشيدند. مثل تقريبا همه جنگ‌هاي پيش و پس از آن، هر دو طرف درگير در ماجرا اشتباه مي‌كردند. ژاپني‌ها قدرت دريايي خودشان را بيشتر از چيزي كه واقعا بود، مي‌ديدند و امريكايي‌ها هم آماده مواجهه با ژاپني‌ها در قلمروی خودشان، در پرل‌هاربر - كه فكر مي‌كردند دست ژاپني‌ها به آن نمي‌رسد - نبودند. نيز مانند همه جنگ‌هاي پيش و پس از آن، آنچه جريان حوادث بعدي را شكل داد، بزرگي اشتباه يكي از دو طرف نسبت به اشتباه ديگري بود. آلن تيلور مي‌نويسد: «تهاجم ژاپني‌ها اندكي پيش از 8 بامداد آغاز شد و كمتر از دو ساعت به درازا كشيد. ژاپني‌ها از 6 ناو هواپيمابر كه دو كشتي جنگي و يك ناوگان آنها را پشتيباني مي‌كردند دست به عمليات زدند. آنها 360 هواپيما وارد عمليات كردند كه از اين تنها 29 هواپيما از ميان رفت. 4 كشتي جنگي امريكايي غرق شد كه از آن ميان نابودي تنها يك كشتي جنگي خسارت بزرگي بود؛ چهار كشتي جنگي ديگر سخت صدمه ديدند. 10 كشتي جنگي ديگر غرق شد يا از كار افتاد؛ 349 هواپيماي امريكايي نابود شد يا خسارت ديد؛ 3581 سرباز امريكايي و 103 غيرنظامي كشته يا مجروح شدند. در ساعت 10 بامداد كه ژاپني‌ها دست از حمله كشيدند، از ناوگان امريكا در اقيانوس آرام تقريبا چيزي باقي نمانده بود. عمليات ژاپني‌ها در پرل‌هاربر، هر چند از بي‌توجهي به اصول اخلاقي سرچشمه مي‌گرفت، بارقه‌اي از نبوغ نظامي بود. در جنگ جهاني دوم تنها رخنه آلماني‌ها در خطوط سدان را مي‌توان با آن سنجيد. يك مورخ انگليسي به نام گاي وينت چنين نوشته است: «يك روز به پيروزي ژاپني‌ها در پرل‌هاربر از ديدگاهي نظر خواهد شد كه با ديدگاه امريكايي‌ها در آن زمان متفاوت خواهد بود؛ خاطره خيانت رنگ خواهد باخت و اين ماجرا به عنوان به ياد ماندني‌ترين عمليات نظامي، بارز و برجسته خواهد شد.» نه مي‌شود نبوغ نظامي ژاپني‌ها را ناديده گرفت و نه پيروزي آنان در پرل هاربر را كوچك شمرد. اما ضربه‌اي كه زدند به آن سنگيني كه خودشان فكر مي‌كردند - يا اميد داشتند - نبود. در آن عمليات نه پايگاه اشغال شد، نه مخازن نفتي ايالات متحده در هاوايي خسارت خورد و نه حتي يكي از چهار ناو بزرگ هواپيمابر آسيب ديد (سه ناو در گوشه ديگري از دريا بودند و چهارمي در كاليفرنيا تعمير مي‌شد). امريكايي‌ها در آن روز از ماه دسامبر شكست بزرگي خوردند. خسارت هنگفتي ديدند و تلفات سنگيني هم دادند. اما - متفاوت با پيش‌بيني ژاپني‌ها - فلج نشدند. بعد رسما با اعلام جنگ به ژاپن به عنوان يكي از طرف‌هاي درگير قدم به درگيري‌ها گذاشتند و از ادعاي بي‌طرفي و پرهيز از مداخله دست كشيدند. از آنچه در پرل‌هاربر روي داده بود نيز در تبليغات جنگي بهره بردند و افكار عمومي - عمدتا مخالف جنگ - را با سياست رسمي خود همراه كردند.