به یاد شُرطه‌های سعودی
عباس عبدي
متنی که یکی از مقامات بالا و اصلی نهاد امر به معروف و نهی از منکر و مخترع کلینیک ترک بی‌حجابی و طرفدار کودک همسری علیه رییس‌جمهور منتشر کرد، فصل‌الخطاب همه پرسش‌ها درباره مصوبه پوشش زنان بود. ماجرا از آنجا آغاز شد که اعلام کردند، برای افراد بی‌حجاب کلینیک راه‌اندازی می‌کنند بلکه از این طریق درمان شوند. بعد هم معلوم شد ۲۵۵ میلیارد تومان بودجه ناقابل برای ستادی دارند که شاید این طرح، بدیع‌ترین و خلاقانه‌ترین ایده آنان برای حل معضل بی‌حجابی است. این خانم هم مبدع این ایده و حامی و احتمالا مجری آن است. وی که در زمان اولین وزیر کار دولت آقای رییسی پستی مهم گرفته بود با تغییر وزیر کار در آن دولت، راهی ستاد امر به معروف و نهی از منکر شد. خوبی تندرو بودن این است که اگر از پست دولتی بیفتند فوری پست مناسب دیگری با بودجه کافی هست که در آنجا مشغول شوند. او از نزدیکان به گروه پایداری است. خبر زیادی از او نبود تا تاسیس کلینیک ترک بی‌حجابی را اعلام کرد. خب باید دیپلماسی عمومی را تقویت کرد و همیشه در سرخط خبرها بود. موضوع خبر هم مهم نیست چه خوشنام کند و چه بدنام. ظاهرا این آغاز برنامه‌ای بود که به اعلام قصد رییس مجلس برای ابلاغ مصوبه پوشش زنان منجر شد. مصوبه‌ای که تا چند روز پیش مردم از مفادش بی‌خبر بودند. البته دولت اطلاع داشت؛ به همین دلیل رییس‌جمهور اعلام کرده بود که غیرقابل اجراست. هم از جهت موارد جزایی آن و هم موارد غیرجزایی که بودجه‌های کلانی را می‌طلبد تا بدهند به عده‌ای تا کارسازی هزینه‌های بی ثمر کنند. ولی معلوم نشد که چه اتفاقی افتاد که یک باره تندروها دست بالا پیدا کردند و رییس مجلس را هم دنبال خود کشاندند؟ آنان برداشت نادرستی از شعار وفاق آقای پزشکیان کردند و گمان نمودند که هر کاری کنند او می‌پذیرد لذا انتظار نداشتند که او در گفت‌وگوی تلویزیونی خود پاسخ صریحی به غیرقابل اجرایی بودن این مصوبه بدهد. در نتیجه عصبانی شدند. اولین کسی که ذات خود را آشکار کرد همین خانم بود که ۱۲ صفت زشت را نثار کرد بدون این که شجاعت این را داشته باشد که صریح از فرد مورد نظر خود نام ببرد..
ولی به‌جای صراحت زیر آن ۱۲ ناسزا نوشت: «دقیقا صفاتی است که یک رییس جمهور نباید داشته باشد تا عزت ملی حفظ شود ... البته هیچ ربطی به ما ندارد. برسد به دست رای دهندگان مریخ.» در ادامه شجاعت خود را نشان داد و نوشت؛ «متنی که مخاطب خاص نداشت ولی مرحبا به این سطح از احترام و آزادی بیان در دولت وفاق ملی!» گرچه معتقدم چنین افرادی مناسب همان ستاد هستند و باید آنجا بمانند و جز این حرف‌ها را هم نمی‌گویند ولی ظاهرا دستور از جای مهمی بوده و او هم کنار نرفته بلکه ستاد مزبور ضمن عذرخواهی و اعلام اخراج، از او برائت جسته و پذیرفته که رفتار او ناشی از تعلقات سیاسی است.
هدف من از این یادداشت طرح نکته مهم دیگری است. آنان که قدری با فرهنگ دینی آشنایی دارند، می‌دانند که غیرممکن است یک خانم متشرع حتی در خلوت و خصوصی نیز چنین الفاظی را به‌کار ببرد چه برسد به این که آن را در فضای مجازی منتشر کند و علیه شخصی مثل آقای پزشکیان باشد. محال است که او منتزع از فضای فکری همفکرانش چنین حرف‌هایی را بزند. طبعا باید پذیرفت که مجموعه آنان با این فرهنگ و ادبیات و رویکرد، سازگار و همدل هستند. وجود فردی با چنین ادبیاتی در میان مقامات بالای ستاد امر به معروف و نهی از منکر را نمی‌توان با اخراج او حل کرد، چون این جملات نمی‌تواند یک‌باره و بر حسب تصادف و بدون پیش‌زمینه محیطی و اداری نوشته شده باشد. هر یک از ما، لحظه‌ای فکر کنیم که همکار و دوست همفکر ما چنین متنی را بنویسد. اگر پیش‌تر هیچکدام از این تعابیر را از او نشنیده و تایید نکرده بودیم قطعا تعجب خواهیم کرد. ولی اگر شنیده باشیم، فقط از فهم او تعجب می‌کنیم که چرا انتشار عمومی داده است. پس این ادبیات و این گفتار بازتاب دهنده فضای عمومی آن ستاد است. هنگامی که این افراد نسبت به منتخب مردم و شخصی چون پزشکیان تا این حد کینه‌ورزانه و با نفرت حرف می‌زنند انتظار دارید که نگاه‌شان به دختران و زنان و دیگرانی که رفتار و پوشش متفاوتی دارند چگونه باشد.
آنان که چند دهه پیش به حج رفته‌اند شرطه‌های امر به معروف و نهی از منکر سعودی را به یاد دارند که با چهره‌های خشن و برخی کریه؛ چوب دستی را بر سر و روی دیگران فرود می‌آوردند. دیگرانی که حجاب نداشتند یا کاری بر خلاف فقه آنان انجام می‌دادند. البته آنان قطعا متمدن شده‌اند و نتایج منفی اعمال خود را دیده‌اند، ولی در اینجا ترقی معکوس و رو به عقب را شاهدیم. هنگامی که آمران به معروف و ناهیان از منکر جامعه چنین خشن و وحشتناک باشند پایان کار بسیار روشن و همان جمله مشهور امام حسین(ع) است. «و علی الاسلام السلام.» فاتحه اسلام خوانده می‌شود.
نکته پایانی این که موافق برخورد قضایی با افرادی که علیه مقامات سیاسی در این اندازه توهین کنند، نیستم. باید راه باز شود و مصونیت سیاستمداران در این مورد لغو شود ضمن این که این توهین‌ها هم چیزی از رییس‌جمهور کم نمی‌کند همچنان که مجیزهای رسمی هم چیزی به کسی اضافه نمی‌کند، ولی فرض کنید چنین توهین‌هایی به رییس‌جمهور قبلی می‌شد. فکر می‌کنید واکنش انواع رسانه‌ها و نهادهای رسمی چه بود؟ تصورش موجب وحشت است. حالا فکر می‌کنید کدام فرد در دل مردم می‌ماند؟ پاسخ این نیز روشن است.