برگزاري جام جهاني در عربستان سعودي با وجود همه ابهام‌هايي كه در اين سال‌ها مورد بحث قرار گرفته‌اند، قطعي شده اما اين باعث نشده كه منتقدان سكوت كنند و در اين رابطه بي‌خيال به چالش كشيدن فيفا و شخص اينفانتينو شوند. نشريه گاردين اخيرا در گزارشي به اين موضوع پرداخته است كه در ادامه مي‌خوانيد.
به گزارش «اعتماد» و به نقل از گاردين، جام‌جهاني هرگز اين همه دور از ايده‌آل‌هاي بنيانگذار خود به نظر نمي‌رسيد كه اكنون با تاييد ميزبانان 2034 به نظر مي‌رسد.
عربستان سعودي روز چهارشنبه حق ميزباني جام جهاني 2034 را دريافت خواهد كرد. حتي ممكن است راي‌گيري هم نباشد و فقط تشويق تحسين برانگيز حضار را شاهد باشيم. ليز كلاونس، رييس فدراسيون فوتبال نروژ، به طور تحسين‌برانگيزي منتقد جياني اينفانتينو بوده است و ماه گذشته سوالاتي را در مورد روند مناقصه اعطاي ميزباني جام جهاني 2034 مطرح كرد، اما به نظر مي‌رسد كه او هم كاري از پيش نخواهد برد. به نظر مي‌رسد ساير فدراسيون‌هاي منطقه اسكانديناوي، تنها كانون مبهم مقاومت، از قبل اجتناب‌ناپذير بودن انتخاب عربستان را پذيرفته‌اند. وقتي فقط يك گزينه در دسترس است؛ چه كار ديگري مي‌توان انجام داد؟ اما بايد اين مساله مورد توجه قرار بگيرد كه چرا تنها يك گزينه وجود دارد؟ مقررات فيفا - كه كاملا هم منطقي است - بيان مي‌كند پس از ميزباني جام‌جهاني در يك كنفدراسيون، كشورهاي عضور آن كنفدراسيون نمي‌توانند ميزبان جام جهاني باشند. جام جهاني 2026 به ميزباني مشترك ايالات متحده امريكا، كانادا و مكزيك برگزار و كونكاكاف از دور رقابت‌ها خارج مي‌شود. جام جهاني 2030 با ميزباني مشترك اسپانيا، پرتغال و مراكش برگزار خواهد شد و سه بازي نمادين در اروگوئه، آرژانتين و پاراگوئه به منظور قدرداني از صدمين سالگرد اولين جام جهاني كه در اروگوئه برگزار شد، برگزار خواهد شد. به اين ترتيب يوفا، كنفدراسيون فوتبال آفريقا و كنفدراسيون فوتبال امريكاي جنوبي را حذف كرد. يعني جام جهاني سال 2034 بايد به آسيا يا اقيانوسيه برود.
در 6 اكتبر سال گذشته، فيفا بدون اعلام قبلي، روند مناقصه را آغاز كرد و به ميزبانان احتمالي 25 روز فرصت داد تا پيشنهادهای خود را ارسال كنند. اين در حالي است كه جمع‌آوري پيشنهاد ماه‌ها طول مي‌كشد. در ابتدايي‌ترين سطح، استاديوم‌ها بايد انتخاب شوند، تداركات در نظر گرفته شود، بودجه ساخت و ساز تامين شود، مجوز برنامه‌ريزي تضمين شود و... اين پروسه بيشتر از 25 روز طول مي‌كشد. با اين حال خوشبختانه (براي فيفا) عربستان سعودي اسناد مربوط به درخواست حضور در مناقصه را آماده كرده بود. استراليا كه ممكن بود به ميزباني علاقه داشته باشد، ديد كه باد به كدام سمت مي‌وزد و براي شركت در مسابقه‌اي كه هيچ شانسي براي برنده شدن نداشت، به خود زحمت نداد.
با اين حال، هنوز فرآيند بررسي دقيق فيفا براي مذاكره با سعودي‌ها در پروسيه اعطاي ميزباني وجود داشت. با AS&H Clifford Chance كه در رياض مستقر است، براي تنظيم «ارزيابي مستقل مساله حقوق بشر» قرارداد بسته شد. عفو بين‌الملل اين گزارش را «سفيدشويي» توصيف كرد كه به صورت گزينشي از تحقيقات سازمان ملل استفاده كرده بود. گزارش‌هاي سازمان ملل بر شكنجه گسترده در زندان‌ها، زنان و دختراني كه ادعا مي‌كنند مورد سوءاستفاده جنسي قرار گرفته‌اند، اتهامات جنايي در مورد كارگران تاكيد مي‌كرد، اما گزارش شركت مذكور برخي مسائل خاص را ناديده گرفته بود.
اين نكته آخر به ويژه با توجه به گزارش كميته فرعي فيفا در مورد حقوق بشر و مسووليت اجتماعي كه هفته گذشته منتشر شد، براي ادامه بحث جالب توجه به نظر مي‌رسد. اگر چه در اين گزارش نتيجه‌گيري شده كه فيفا مسووليت جبران خسارت‌هايي است كه كارگران در نتيجه اشتغال در پروژه‌هاي ساخت و ساز جام جهاني متحمل شده‌اند، اين نهاد از پرداخت غرامت خودداري كرده است.
گزارش‌هايي كه پيش‌بيني مي‌كنند با توجه به مقياس ساخت‌وساز، وضعيت كارگران در عربستان سعودي حتي بدتر هم خواهد شد، ظاهرا ناديده گرفته شده‌اند. حدود 21 هزار كارگر هندي، بنگلادشي و نپالي از سال 2016 در عربستان سعودي جان خود را از دست داده‌اند. حتي سيستم حمايت از كارگران كه در نهايت در قطر لغو شد ولي حداقل در قانون آمده بود در اينجا اصلا وجود ندارد. در عربستان اتحاديه‌هاي كارگري ممنوع هستند و قوانين كار به ندرت اجرا مي‌شوند كه اين منجر به استثمار گسترده كارگران مهاجر مي‌شود.
گزارش خود فيفا در مورد پيشنهاد عربستان سعودي، خطر حقوق بشر را «متوسط» ارزيابي كرده است كه باعث مي‌شود شما متعجب شويد كه اگر اين متوسط است پس «خطر زياد» چگونه است؟ در سمت مقابل عفو بين‌الملل وضعيت را «وخيم» توصيف مي‌كند و در دوران محمد بن سلمان كه به عنوان وليعهد فعاليت مي‌كند، به مواردي نظير «صدور دستور تعداد فزاينده‌اي از اعدام‌هاي دسته‌جمعي، شكنجه، ناپديد شدن اجباري، محدوديت‌هاي شديد در آزادي بيان، سركوب حقوق زنان» اشاره مي‌كند.
فيفا در نهايت به عربستان سعودي امتياز 419.8 از 500 را داده كه احتمالا بيشترين نمره‌اي است كه توسط يك نهاد رسمي صادر شده است. از زماني كه كمونيست‌هاي انور خوجه 1627959 راي از 1627968 راي در انتخابات 1982 آلباني را به نام خود زدند. استاديوم‌هاي عربستان مانند ورزشگاه‌هاي سال 2026 رتبه‌بندي شدند و اين يك دستاورد قابل توجه است مخصوصا اگر بدانيم كه 11 استاديوم از اين مجموعه استاديوم‌ها در عربستان سعودي هنوز وجود ندارند!
همه اينها اين سوال واضح را ايجاد مي‌كند كه چرا سعودي‌ها ميزبانی جام جهاني را به عنوان بخشي از سرمايه‌گذاري عمومي با هداف افزايش قدرت نرم در ورزش مي‌بينند، اما فيفا در ازاي آن چه چيزي دريافت مي‌كند؟ هفته گذشته اينفانتينو اعلام كرد كه حقوق پخش براي جام جهاني باشگاه‌ها تابستان آينده، پروژه شخصي او كه براي از بين بردن كنترل بازي‌هاي باشگاهي و منابع آن توسط يوفا طراحي شده ، توسط Dazn به قيمت یک ميليارد دلار خريداري شده است؛ آن هم براي پخش زنده و رايگان! اين رقمي است كه متخصصان اين صنعت مي‌گويند به طور قابل توجهي بالاتر از نرخ بازار است (فاكس تنها 10 ميليون دلار براي حق پخش در ايالات متحده ارائه كرده است).
Dazn از سال 2019 هر سال حداقل یک ميليارد پوند ضرر كرده است ،اما گزارش‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه صندوق سرمايه‌گذاري عمومي عربستان در حال آماده‌سازي پيشنهادي یک ميليارد دلاري براي خريد 10 درصد از اين شركت است. بنابراين Dazn به پلتفرمي براي ترويج سرمايه‌گذاري عربستان در ورزش تبديل خواهد شد و در عين حال جام جهاني باشگاه‌ها كه به شدت به تزريق پول نقد نياز داشت را نجات مي‌دهد. اما با پيروزي اينفانتينو و عربستان، فوتبال و نجابت انساني از دست مي‌رود.
جام جهاني توسط ژول ريمه، يك فرد رمانتيك كه در پاسخ به پيشنهاد پاپ مبني بر استفاده از ورزش براي كاهش «بدبختي و تبعيض» اين اقدام را انجام داد، تاسيس شد. او معتقد بود: «ورزش مي‌تواند جهان را متحد كند.» اما تنها چهار سال طول كشيد تا همه بفهمند اين ايده چقدر ساده‌لوحانه است. مداخله ديكتاتور ايتاليا، بنيتو موسوليني اين را نشان داد. اما جام جهاني هرگز اينقدر دور از ايده‌آل‌هاي ريمه به نظر نمي‌رسيد كه امروز به نظر مي‌رسد. امروز و همزمان با بزرگ‌ترين فستيوال ورزشي روي كره زمين كه توسط يك ماشين تجاري بي‌حساب كه با هزينه‌هاي انساني و زيست‌محيطي هنگفت به نفع شكنجه‌گران، قاتلان، استثمارگران و مردم كار مي‌كند، اين مساله واضح‌تر شده است.