جديدترين گزارش پژوهشكده پولي و بانكي حاكي از آن است كه رشد اقتصادي سه ماهه منتهي به آذرماه امسال به مانند آبان نزولي بوده است. به طوري كه رشد اقتصادي در آذرماه 0.6 واحد درصد نسبت به آبان كاهش يافته است.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد در آذرماه رشد تمام بخش‌هاي اقتصادي به غير از خدمات نسبت به آبان پايين‌تر آمده درحالي كه رشد بخش خدمات در اين مدت تغييري نداشته است. در ميان بخش‌هاي اقتصادي رشد بخش صنايع و معادن كه در سه ماهه منتهي به آبان سال جاري منفي برآورد شده بود در سه ماهه منتهي به آذرماه نيز منفي محاسبه شده و حتي در مقايسه با آبان كاهش بيشتري را تجربه كرده است. بايد گفت وقتي از رشد اقتصادي ماهانه صحبت مي‌شود منظور اين است كه پژوهشكده پولي و بانكي حجم اقتصاد سه ماهه منتهي به آذر را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته تخمين زده است. پژوهشكده پولي و بانكي در رويكردي جديد با استفاده از روش‌هاي يادگيري عميق و داده‌هاي مختلف اقدام به برآورد رشد اقتصادي بخش‌هاي مختلف مي‌كند. اين بخش‌ها شامل نفت، كشاورزي، خدمات و صنايع و معادن مي‌شود. حجم اقتصاد كشور در سه ماهه منتهي به آذر امسال 1.3 درصد در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته بزرگ‌تر شده است. اين در حالي است كه در سه ماهه منتهي به آبان نرخ رشد اقتصادي كل كشور 1.9 درصد تخمين زده شده بود. همچنين در مدت مشابه منتهي به مهرماه رشد اقتصادي برابر با 2.5 درصد محاسبه شده است. همان‌طور كه مشاهده مي‌شود در هر سه ماه فصل پاييز رشد اقتصادي نزولي بوده است. در ميان بخش‌هاي اقتصادي رشد بخش نفت بالاتر از ساير بخش‌ها و رشد صنايع و معادن پايين‌تر از ديگر گروه‌ها برآورد شده است. با اين وجود در مقام مقايسه نرخ رشد اقتصادي تمام گروه‌ها به غير از خدمات در سه ماهه منتهي به آذر نسبت به آبان كاهش يافته است.
شرايط براي رشد بخش كشاورزي فراهم است
به زبان اعداد رشد اقتصادي بخش كشاورزي در سه ماهه منتهي به آذر 2.2 درصد محاسبه شده كه نسبت به آبان ماه 0.2 واحد درصد كاهش يافته است. رشد بخش كشاورزي در سه ماهه تابستان بر اساس حساب‌هاي ملي بانك مركزي ۲٫8 درصد گزارش شده كه نسبت به رشد بهار روند صعودي داشته است. علاوه بر اينكه اختلاف رشد برآوردي و رشد رسمي منطقي بوده، روند صعودي رشد تابستان در اين بخش نيز به درستي برآورد شده است. بررسي آمار بخش كشاورزي از مهيا بودن شرايط براي رشد مثبت در ۱۴۰۳ حكايت دارد. ميزان بارندگي در كشور در سال آبي منتهي به شهريور نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۹ درصد افزايش داشته است. همچنين، آمار گمرك نشان‌دهنده رشد بالاي ۳۰ درصدي صادرات محصولات كشاورزي در سه ماهه منتهي به آبان نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
كاهش توليد نفت ايران
نفت در اين مدت رشدي معادل 3.8 درصد داشته به اين معنا كه حجم اين بخش در سه ماهه منتهي به آذر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 3.8 درصد بزرگ‌تر شده است. اينها در حالي است كه در آبان رشد اين بخش 7.9 درصد اعلام شده است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژي امريكا، رشد توليد نفت خام ايران در سه ماهه انتهايي ۲۰۲۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۶٫7 درصد برآورد مي‌شود. اين عدد در 9 ماهه ابتدايي ۲۰۲۴ حدود ۱8٫8 درصد بوده است كه نشان از كاهش رشد اين بخش دارد.
صنعت و معدن همچنان منفي است
بر اساس آمارهاي پژوهشكده پولي و بانكي، رشد گروه صنايع و معادن در سه ماهه منتهي به آبان امسال برابر با منفي 1.2 درصد تخمين زده شده بود. در واقع حجم اين بخش در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته كوچك‌تر شده بود. همچنين در سه ماهه منتهي به آذر ماه مانند آبان اين بخش در مقايسه با همين مدت در سال گذشته كوچك‌تر شده و رشدي معادل منفي 1.7 درصد داشته و بنابراين كاهش بيشتري را نسبت به آبان تجربه كرده است. احتمالا علت رشدهاي منفي پي در پي در بخش صنايع كشور به علت وضعيت نامطلوب در فضاي توليدي كشور مانند قطعي‌هاي مكرر برق در نتيجه ناترازي و ريسك‌هاي ديگر مانند تحريم‌ها است.
فعاليت‌هاي خدماتي بالا گرفت
با توجه به داده‌هاي بانك مركزي، بخش خدمات بزرگ‌ترين بخش اقتصاد ايران است. اين بخش در سه ماهه منتهي به آذر امسال رشدي برابر با 2.1 درصد را ثبت كرده كه نسبت به آبان‌ماه تغييري در رشد اين بخش ايجاد نشده است.
بر اساس آمار شاپرك، ارزش اسمي تراكنش‌هاي شاپرك در سه ماهه پاييز نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۴۰ درصد رشد داشته است كه با توجه به پايين تربودن رشد سطح عمومي قيمت‌ها، نشان‌دهنده افزايش فعاليت در بخش‌هاي خدماتي است. همچنين تعداد تراكنش‌ها نيز در اين دوره ۴ درصد رشد داشته است. بررسي آمار زيربخش‌هاي مهم بخش خدمات مي‌تواند ديد بهتري از نوسانات اين بخش ارائه بدهد:
بخش خرده فروشي و عمده فروشي
ارزش اسمي تراكنش‌هاي بخش خرده فروشي و عمده فروشي در سه ماهه پاييز امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۳٫۵ درصد رشد داشته است كه با توجه به تورم، مي‌توان گفت ارزش حقيقي تراكنش‌ها تقريبا رشدي نداشته و ارزش اسمي به ميزان تورم رشد كرده است.
بخش حمل و نقل
ارزش تراكنش‌هاي بخش حمل ونقل در سه ماهه پاييز 17.2 درصد نسبت به مدت مشابه قبل رشد داشته است كه نشان‌دهنده كاهش فعاليت‌ها در اين زيربخش است. به علاوه، رشد تعداد تردد ماشين‌هاي سنگين در جاده‌هاي كشور كه در سه ماه ابتدايي سال (نسبت به مدت مشابه سال قبل) حدود ۱٫8 درصد بود، در سه ماهه تابستان به ۴٫۴ درصد و در پاييز به منفي 3.2 درصد رسيده است كه مويد كاهش فعاليت‌ها در اين زيربخش است.
فعاليت‌هاي املاك و مستغلات
ارزش اسمي تراكنش‌هاي آژانس‌هاي فروش، مديريت و اجاره املاك كه در سه ماهه ابتدايي سال (نسبت به مدت مشابه سال قبل) تنها ۶ درصد رشد كرده بود، در سه ماهه تابستان ۱۴۰۳ بيش از ۶۲ درصد رشد داشته است. همچنين، رشد پاييز ۵۵ درصد بوده است. بنابراين با توجه به تورم حدود ۴۰ درصدي بخش مسكن آن گونه كه مركز آمار گزارش داده، مي‌توان گفت كه رشد اين بخش اثر محسوسي در مثبت شدن بخش خدمات داشته است.