ديدار استراتژيك با پوتين
برخي منابع از موافقت مسكو با خواست تل آويو براي ممنوعيت فروش موشك‌هاي اسكندر به خاورميانه خبر دادند
سارا معصومي
بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم صهيونيستي رفيق جديدي براي خود در منطقه دست و پا كرده است. باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده تا چند ماه ديگر كاخ سفيد را ترك خواهد كرد و البته كه بي‌بي و باراك از همان ابتداي حضور اوباما در كاخ سفيد هم رابطه بساماني با هم نداشتند. نتانياهو در يك سال گذشته سه بار به مسكو سفر كرده و ديگر به مهماني مي‌ماند كه براي حضور در كرملين و خوش و بش با رييس‌جمهور روسيه به دعوت هم نيازي ندارد. از لنز نتانياهو، روسيه قدرت جديدي در خاورميانه است. اسراييل و هرآنچه به اين رژيم مربوط است حرف نخست را در سياست خارجي ايالات متحده مي‌زند و به نظر نمي‌رسد كه نه نتانياهو و نه هيچ مقام اسراييلي ديگري به دنبال جايگزين كردن امريكا با كشور ديگري باشد اما حقيقت پيش چشم اسراييلي‌ها اين است كه با توجه به بحران در سوريه و همچنين پرونده‌هاي ريز و درشت سياسي و امنيتي در خاورميانه، اين روس‌ها هستند كه همزمان با كم‌رنگ شدن جا‌پاي امريكايي‌ها در اين منطقه بر قدرت و نفوذ خود مي‌افزايند. زماني كه نتانياهو براي سومين بار و اين‌بار اقامتي اندك طولاني‌تر از چند ساعت و دو روزه راهي مسكو شد، سفير سابق اسراييل در سوريه در گفت‌وگو با رويترز در اين خصوص گفت: نتانياهو در رابطه با امريكا كم نياورده است اما مي‌توان اين گام‌هاي جديد وي را مانورهايي در مسير استقلال بيشتر و تامين منافع اسراييل دانست. نتانياهو گمان مي‌كند با توجه به منفعت يكسان حزب‌الله لبنان، ايران و دولت بشار اسد در سوريه، پوتين مي‌تواند ضمانت‌هاي امنيتي لازم در اين خصوص را به اسراييل بدهد. از پيش از ديدار پوتين و نتانياهو هم در رسانه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي، سوريه اصلي‌ترين سوژه اين ديدار اعلام شده بود. برخي از منابع خبري مانند رويترز در تحليل چرايي اين سفر و اهميت آن مي‌نويسند كه نتانياهو از روسيه مي‌خواهد كه منافع تل آويو در دمشق را در نظر بگيرد و همچنين نقش پوياتري را در مذاكرات صلح خاورميانه ميان اسراييل و فلسطين بازي كند. مذاكراتي كه در چند سال گذشته همواره حالت سه جانبه داشته و امريكا علاوه بر فلسطين و اسراييل در آن حضور داشته است. نتانياهو همچنين از ناحيه انتقادهاي جهاني به سياست‌هاي شهرك‌سازي‌هاي خود در كرانه باختري احساس خطر بسياري مي‌كند و با توجه به احتمال حمايت فرانسه و امريكا از قطعنامه‌اي در اين خصوص عليه تل آويو، بي‌بي فكر مي‌كند مي‌تواند پوتين را تشويق به استفاده از راي وتوي روسيه در شوراي امنيت به نفع اسراييل كند. رويترز در اين خصوص مي‌نويسد: ليست مهمان‌هاي كرملين نشان مي‌دهد روسيه روند فعال شدن در پرونده صلح را آغاز كرده است. نتانياهو در ماه آوريل سه روز پس از ديدار محمود عباس، رهبر تشكيلات خودگردان فلسطين از كرملين به مسكو رسيده بود. روز گذشته نيز زماني كه نتانياهو مسكو را ترك كرد، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه ميزبان همتاي فلسطيني خود خواهد بود. ديدگاه‌ها نسبت به رابطه اسراييل و روسيه متفاوت است. در مقابل عده‌اي كه اين رابطه را در حال عمق گرفتن بيشتر مي‌دانند چهره‌هايي مانند مشاور امنيت ملي سابق نتانياهو هم هستند كه مي‌گويند رابطه ميان اسراييل و فلسطين چندان رابطه مستحكمي نيست. وي اعتقاد دارد كه دو طرف صرفا در خصوص مديريت حملات روس‌ها و اينكه يكي از طرف‌ها به اشتباه يا در اثر تصادف حمله‌اي به اسراييل نداشته باشد، با هم هماهنگي‌هايي انجام مي‌دهند. رابطه شخصي پوتين و نتانياهو بيشتر از عمق سياسي اين رابطه است.
پوتين از هم‌پيماني با تل آويو سخن گفت
بنيامين نتانياهو پس از ديدار با رييس‌جمهور روسيه در كرملين در كنفرانس خبري مشترك با وي حاضر شد. كنفرانس خبري كه محتواي آن بيانگر آغاز فصل جديدي از همكاري‌هاي امنيتي و سياسي تل آويو و مسكو بود. پوتين در اين نشست خبري اعلام كرد كه مسكو آماده همكاري و مشاركت در مذاكرات صلح خاورميانه است. پرونده‌هاي فعلي خاورميانه و به‌خصوص سوريه مسائلي بودند كه پوتين از آنها با عنوان اصلي‌ترين محورهاي مورد بحث در ديدار با بي‌بي نام برد. همكاري در مبارزه با تروريسم، به نظر اصلي‌ترين سوژه‌اي بوده است كه بي‌بي و ولاديمير در خصوص آن با يكديگر به توافق رسيده‌اند. پوتين در اين خصوص گفت: «مذاكرات با نتانياهو سازنده و باز بود. مسكو تصميم دارد با اسراييل در زمينه مبارزه با تروريسم همكاري كند و و اسراييل به خوبي تروريسم را مي‌شناسد نه اينكه تنها درباره آن شنيده باشد.» رييس‌جمهور روسيه در ادامه سخنانش اسراييل و روسيه در زمينه مبارزه با تروريسم را دو هم‌پيمان دانست.
تشويق تركيه و اسراييل به مذاكره
در شرايطي كه روسيه و تركيه روزهاي تنش در رابطه سياسي را طي مي‌كنند و هر روز يكي از مقام‌هاي اين دو كشور مي‌گويند كه طرف مقابل بايد عذرخواهي كند، پوتين در ديدار با نتانياهو از مذاكرات تل آويو و آنكارا براي احياي رابطه استقبال كرد. پوتين در اين خصوص گفت: روسيه كنار موضع مثبت مذاكرات كنوني ميان تركيه و اسراييل مي‌ايستد و مسكو هر گامي از سوي كشورها و ملت‌ها را كه تاثير مثبتي بر اوضاع جهان بگذارد، تاييد مي‌كند. هر‌چه مشكلات كمتري ميان دولت‌ها وجود داشته باشد بهتر است.
پيشنهاد ايجاد منطقه آزاد
نتانياهو در آستانه 25 سالگي رابطه ديپلماتيك اسراييل با روسيه به مسكو سفر كرد و همين مساله منجر به اشاره رييس‌جمهور روسيه به اين رابطه نيز شد. پوتين در اين خصوص گفت: «روابط روسيه و اسراييل در زمينه‌هاي اقتصادي، تجاري، فني و گردشگري در سطح عالي است. ما در روسيه اهميت زيادي براي روابط با اسراييل قايل هستيم نه فقط به خاطر اينكه اسراييل دولت محوري در خاورميانه است بلكه به خاطر اينكه روابط تاريخي ميان دو طرف است. سفر نتانياهو به روسيه مثمرثمر بود و به نفع روابط دو طرف خواهد بود. شهروندان اسراييلي كه از اسراييل به روسيه مي‌آيند عامل اصلي اين تقويت روابط هستند و ما به ارتباط ميان رهبران دو طرف ادامه خواهيم داد.» پوتين در ادامه سخنانش پيشنهاد ايجاد منطقه تجارت آزاد را ميان اتحاديه اقتصادي اوراسيا و اسراييل مطرح كرد.
موافقت روسيه با ممنوعيت فروش موشك‌هاي اسكندر
اصلي‌ترين توافق انجام گرفته در نشست پوتين و نتانياهو به مساله ممنوعيت فروش موشك‌هاي بالستيك پيشرفته و قدرتمند اسكندر به كشورهاي خاورميانه بازمي‌گردد. ادعايي كه سايت روسيه اليوم و يك رسانه اسراييلي به نقل از نخست وزير رژيم صهيونيستي مطرح كرده‌اند. خبرگزاري ايسنا در ترجمه مطلبي از روسيه اليوم در اين خصوص نوشته است: نتانياهو فاش كرد با پوتين توافق كرده است كه موشك‌هاي بالستيك پيشرفته و قدرتمند «اسكندر» را كه روسيه به كشورهاي طالب آن در خاورميانه مي‌فروشد، ممنوع كند. نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در ادامه افزود: اين تصميم داراي ابعاد امنيتي و اقتصادي است به‌طوري‌كه چندين ميليارد‌دلار از بودجه امنيتي اسراييل باقي خواهد ماند چون ما ناگزير بوديم سامانه‌هايي را براي رويارويي با اين موشك‌ها خريداري كنيم. نتانياهو در ادامه نشست خبري با پوتين روابط اسراييل و روسيه را خوب و شاهد تغييرات قابل‌ملاحظه خواند و گفت: مذاكرات ما روي آينده اين روابط متمركز بود. اسراييل و روسيه توافقنامه‌هاي متعددي در زمينه‌هاي تضمين اجتماعي و مسائل گمركي و بخش انرژي امضا كردند. او تاكيد كرد كه به بررسي ادامه روابط نظامي ميان اسراييل و روسيه با هدف اجتناب از مشكلات و حوادث با توجه به حضور نظامي روسيه در سوريه پرداخته است.
روسيه آماده ايفاي نقش در مذاكرات
درون فلسطيني
يك روز پس از آنكه بنيامين نتانياهو با ولاديمير پوتين ديدار كرد، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه پس از ديدار با همتاي فلسطيني خود اعلام كرد كه روسيه آماده ايفاي نقش در مذاكرات صلح است. لاوروف در نشست خبري با رياض مالكي گفت: ما توجه ويژه‌اي به مساله حفظ وحدت در داخل فلسطين داريم. روسيه از پيشنهادهاي داده شده توسط قطر و همچنين پيشنهاد مصر براي ادامه نقش اين كشور در مذاكرات صلح حمايت مي‌كند. ما در گذشته هم ميزبان گروه‌هاي فلسطيني بسياري بوده‌ايم و اكنون نيز مهياي برگزاري جلساتي براي گفت‌وگوهاي درون فلسطيني هستيم.
لاوروف در ادامه اين نشست خبري با توجه به اصرارهاي اسراييل براي اصلاحاتي در طرح صلح عربي به عنوان مبناي مذاكرات گفت: مسكو فكر نمي‌كند كه نيازي به اصلاحيه در اين خصوص باشد. اگر طرح كامل باشد و مسائلي را كه اسراييل و ساير كشورهاي عربي مدنظر دارند هم پوشش بدهد نيازي به اصلاح نخواهد بود. البته فكر مي‌كنم كه اسراييل به دنبال برخي اصلاحات باشد اما اگر همه موافق باشند كه اين متن به عنوان مبناي اوليه قابل قبول است مي‌توان كار روي آن را اغاز كرد تا به جزييات بهتر رسيد.