امريكا در زندان ترامپ
واكنش‌هاي مدني گسترده‌اي در جهان درپاسخ ممنوعيت‌هاي مهاجرتي به راه افتاده است
سارا معصومي
عده‌اي حركاتش را نمادين و موقتي مي‌خوانند، برخي او را رييس‌جمهوري مي‌دانند كه بلافاصله عمل به وعده‌هاي انتخاباتي‌اش را آغاز كرده است. عصر جمعه به وقت ايالات متحده، قلم دونالد ترامپ در همان مسيري چرخيد كه شهروندان هفت كشور مسلمان نگران آن بودند: امضاي دستوري براي حفاظت از امريكا در مقابل حملات تروريستي. بر اساس اين دستور، ورود پناهجويان به امريكا به مدت ۴ ماه معلق شد و بازديد شهروندان هفت كشور با اكثريت مسلمان از جمله ايرانيان به امريكا نيز به شكل موقت ممنوع شد.
پايان سرزمين مهاجران؟
مهم‌ترين بندهاي موجود در متن اين دستور به شرح زير است:
1- تعليق برنامه اجازه ورود پناهندگان به امريكا براي ۱۲۰ روز
2- ممنوعيت ورود پناهندگان سوري تا زمان اعمال «تغييرات جدي» كه «با منافع ملي سازگار است.»
3- تعليق ۹۰ روزه ورود از عراق، سوريه و كشورهايي كه «موضوع نگراني» هستند. در اين دستور مستقيما از ايران نام برده نشده اما به قوانيني اشاره مي‌كند كه احتمالا شامل حال ايراني‌ها هم خواهد شد.
4- اولويت‌بندي ادعاهاي پناهندگي در آينده «براساس سركوب مذهبي» اگر شخص بخشي از يك اقليت مذهبي در كشورش باشد.
5- تعليق فوري برنامه‌اي كه به مهاجران اجازه مي‌داد ويزاي خود را بدون حضور در مصاحبه تمديد كنند. در حالي كه تصور اوليه از تعداد روزهاي اعمال محدوديت 50 روز بود اما اكنون اين زمان به 90 روز افزايش پيدا كرده است و گفته مي‌شود كه احتمال قوي براي تمديد آن نيز وجود دارد. 7 كشوري كه با استناد به قانون درج شده در اين دستور شامل محدوديت‌ها مي‌شوند همگي كشورهاي مسلمان هستند: ايران، عراق، ليبي، سومالي، سودان، سوريه و يمن. شان اسپايسر، سخنگوي كاخ سفيد تدابير تازه را «بررسي سختگيرانه» سابقه افراد توصيف مي‌كند اما صداي اعتراض گروه‌هاي حقوق بشري كه اين دستور را تبعيض‌آميز مي‌خوانند بلند شده است. انتقادها تنها به چهره‌هاي سياسي محدود نشده است و بنيانگذار فيسبوك و شماري از برندگان نوبل و دانشگاهيان برجسته در امريكا نيز به اين روند اعتراض كرده‌اند. رييس‌جمهور تازه نفس امريكا كه پيش از اين نيز تمايل خود به سياست‌هاي ضداسلامي و ضدمسلمانان را نشان داده بود پس از امضاي اين دستور كه بلافاصله هم اجرايي شد، اعلام كرد كه از اين پس به مسيحيان سوريه كه خواستار پناهندگي باشند اولويت داده خواهد شد. ترامپ در توجيه چرايي امضاي اين دستور به خبرنگاران گفت: من درحال اعمال تدابير تازه بررسي (سابقه) افراد هستم تا جلوي ورود تروريست‌هاي راديكال اسلامگرا به ايالات متحده گرفته شود. فقط بايد كساني را به كشورمان راه دهيم كه از كشور ما حمايت مي‌كنند و عميقا به مردم ما عشق مي‌ورزند. سياست‌هاي ترامپ پيش از اين نيز موجي از اعتراض‌ها را در امريكا به راه انداخته بود، با اين دستور بار ديگر گروه‌هاي مدني طرفدار مهاجران و پناهندگان به هياهو افتاده‌اند و مي‌گويند كه در حال بررسي جزييات دستورالعمل‌هاي جديد ترامپ هستند و در برابر مواردي كه خلاف قانون اساسي باشد به آن اعتراض خواهند كرد. صدور اين دستور در روز يادبود هولوكاست، موجي از واكنش‌هاي منفي به اين تصميم توفاني ترامپ را به دنبال داشت. يك سناتور دموكرات در اين‌باره نوشت: اشتباه نكنيد اين دستوري براي منع كردن ورود مسلمانان است. روساي جمهوري امريكا از هر دو حزب براي چندين دهه درهاي كشور را به روي كساني كه از خشونت و سركوب مي‌گريزند، باز كرده بودند. در جريان هولوكاست، ما از دادن اجازه ورود به پناهجوياني مثل ان‌فرانك به كشورمان ناكام مانديم. نبايد بگذاريم تاريخ دوباره تكرار شود. ملاله يوسف‌‌ز‌ي، برنده جايزه صلح نوبل كه در كشورش به دليل تشويق كودكان به تحصيل هدف حملات طالبان قرار گرفته بود نيز با اعتراض به اين تصميم اعلام كرد كه از آن دلشكسته است: امروز رييس‌جمهور امريكا درحال بستن درها به روي كودكان، مادران و پدراني است كه از خشونت و جنگ مي‌گريزند. امريكا به تاريخي غرورآميز براي استقبال از پناهندگان و مهاجران پشت مي‌كند، كساني كه به ساختن امريكا كمك كردند و آماده سختكوشي در مقابل فرصتي عادلانه براي شروع يك زندگي تازه بودند. مارك زاكربرگ، بنيانگذار فيسبوك هم در يادداشتي نوشت: من مثل خيلي ديگر از امريكايي‌ها از نسل مهاجران هستم. اين مسائل براي من حتي وراي خانواده‌ام جنبه شخصي دارد. چند سال پيش، من در كلاسي در يك مدرسه راهنمايي درس مي‌دادم و بعضي از بهترين دانش‌آموزان من مدارك اقامت نداشتند. اينها هم آينده ما هستند. دونالد ترامپ در روزهاي مبارزات انتخاباتي خود وعده داده بود كه ويزاي ورود به امريكا را از كشورهايي كه با تروريسم در ارتباط هستند به حال تعليق درآورد و براي كساني كه براي ورود به امريكا درخواست مي‌دهند امتحان عقيدتي بگذارد. در آن زمان گفته شد كه در اين امتحان از شركت‌كنندگان درباره ارزش‌هاي امريكايي مثل آزادي مذهب، برابري جنسيتي و حقوق همجنس‌گرايان سوال خواهد شد. به گزارش سي‌ان‌ان، اين رفتار با مهاجران و پناهندگان در تاريخ امريكا سابقه ندارد و جورج بوش، رييس‌جمهور امريكا پس از حادثه يازده سپتامبر 2001 به مدت 3 ماه طرح پذيرش مهاجران را به حالت تعليق درآورده بود. البته در آن زمان كل طرح و پذيرش از تمام كشورها به حالت تعليق درآمد و مانند اين‌بار نبود كه شهروندان صرفا 7 كشور مسلمان از ورود منع شوند.
شوكه نشديم اما نااميديم
شهروندان كشورهايي كه بر اساس قوانين امريكا شامل محدوديت‌هاي جديد ورود به اين كشور شده‌اند، مي‌گويند از تصميم ترامپ شوكه نشده‌اند اما نااميد هستند. پس بي‌اس در گزارشي كه دراين باره تهيه كرده است به بررسي واكنش‌ها دراين باره پرداخته و نوشته است: ساكن جديد كاخ سفيد پيش از اين هم در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي اعلام كرده بود كه در صورت پيروزي به هيچ‌وجه اجازه ورود مسلمانان را به خاك امريكا نخواهد داد و در سخنراني مراسم تحليف خود هم بار ديگر تاكيد كرد كه به دنبال از ميان بردن تروريسم اسلام راديكال است. عبارتي كه براي نخستين‌بار از زبان رييس‌جمهور امريكا در چندسال گذشته شنيده شد و باراك اوباما همواره از اشاره به آن سر باز زده بود. يك كاريكاتوريست اهل سودان در اين باره مي‌گويد: همه شوكه شده‌اند به خصوص كه همه ما اميدواري‌هاي بسياري به اوباما داشتيم. مساله اينجاست كه شايد ساير كشورها نيز به تبع امريكا دست به چنين حركتي بزنند. بارها امريكا پيشقدم در كاري شده است و سايرين از اين كشور تبعيت كرده‌اند. شادي 40 ساله كه ساكن دمشق است و يكي از خواهرانش در امريكا سكونت دارد در اين باره مي‌گويد: اين دستور طرحي بسيار غيرعادي و ناپخته براي محدود كردن تعداد مهاجراني است كه به امريكا مي‌روند. امريكا كشور مهاجران است و هيچ كس نمي‌تواند مهاجران را از ورود به اين كشور منع كند. ما چه گناهي كرده‌ايم كه برخي مسلمانان دست به اقدام‌هاي نادرست زده‌اند؟ آيا ما بايد تبعات اشتباه آنها را پرداخت كنيم؟ يك عضو پارلمان عراق كه از شيعيان اين كشور است نيز مي‌گويد: اين محدوديت پيام نادرستي را به عراقي‌ها مي‌دهد آن هم درست در زماني كه واشنگتن براي شكست دادن داعش به كمك عراقي‌ها نياز دارد. سربازان عراقي در حال جنگ تن به تن با نيروهاي داعش در موصل هستند. امريكا و عراق همواره تاكيد داشته‌اند كه در مسير مبارزه با داعش متحد هم هستند و اكنون وقت آن است كه ترامپ براي نجات دادن همكاري‌هاي دو كشور در اين تصميم خود تجديد نظركند. يك عضو كرد و اهل سنت پارلمان عراق اعتقاد دارد كه بغداد هم بايد محدوديت‌هاي ويزايي مشابه براي امريكايي‌ها وضع كند و از كنار اين رفتار واشنگتن ساده و در سكوت نگذرد. محمد البرادعي كه روزگاري جايزه صلح نوبل را به خود اختصاص داده بود و از سياستمداران مشهور مصري است نيز در توييتر خود نوشت: آيا ما در جهان عرب اقدام واحد و يكساني انجام خواهيم داد تا احساس كنيم كه هنوز شأن و ارزشي داريم؟شايد بيشترين آسيب از اين تصميم براي متوقف كردن ورود مهاجران را سوري‌ها پرداخت كنند. بيش از 5 ميليون سوري از سال 2001 تاكنون وادار به ترك كشور خود شده‌اند. برخي از اين مهاجران كه وابستگاني در امريكا داشته‌اند به اين كشور رفته بودند و اكنون وضعيت تمام آنها گنگ و نامشخص است. يك تاجر اهل سوريه كه ساكن دمشق است اما فرزندان و همسرش از 5 سال پيش در امريكا سكونت دارند در اين باره مي‌گويد: امريكايي‌ها با سوري‌ها تا همين امروز هم بسيار بد برخورد كرده‌اند. تدابير امنيتي كه هنگام ورود سوري‌ها به خاك امريكا لحاظ مي‌شود و رفتار با پناهندگان سوري تا پيش از اين دستور هم بسيار زننده و زشت بوده است. يك سوري ديگر در اين باره مي‌گويد: حتي پيش از اين دستور هم هربار كه به امريكا مي‌رفتم در فرودگاه مرا تحقير مي‌كردند. اگر اين وضعيت بدتر شود ترجيح مي‌دهم وسايلم را جمع كنم و به خانه خودم در وطنم بازگردم. پي بي‌اس در نقل قولي از يك شهروند ايراني نوشت: ترامپ در حالي نام ايران را در ليست ممنوعيت‌هاي ورود به خاك اين كشور قرارداده است كه در حملات يازدهم سپتامبر حتي يك ايراني هم دخالت نداشته است. يك دانشجوي ايراني نيز در اين باره به پي بي‌اس مي‌گويد: ترجيح مي‌دهم براي ادامه تحصيل به جاي امريكا به كانادا يا آلمان بروم چرا كه رهبران اين كشورها حداقل مانند نوجوانان رفتار نمي‌كنند. امريكا در سال 1984 يعني چهارسال پس از انقلاب ايران نام اين كشور را در ليست حاميان تروريسم قرار داد. امريكا ايران را به حمايت از گروه‌هايي مانند حزب‌الله لبنان و حماس متهم مي‌كند. اين اقدام در حالي صورت گرفته است كه پيش از اين رييس‌جمهور امريكا در جريان رقابت‌هاي انتخاباتي اعلام كرده بود كه با روسيه و ايران براي مبارزه با داعش همكاري خواهد كرد.
بر تعداد كشورها افزوده خواهد شد
سي‌ان‌ان در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: دونالد ترامپ خودكار خود را بر روي كاغذ رقصاند و به شكل موقت 134 ميليون نفر را از ورود به ايالات متحده در حذر داشت. برخي مقام‌هاي كاخ سفيد مي‌گويند اين حركت ترامپ تازه ابتداي كار اعمال محدوديت‌هاي گسترده بر مهاجران است. هنوز مشخص نيست كه چندكشور ديگر به اين ليست اضافه خواهند شد اما مقام‌هاي نزديك به كاخ سفيد مي‌گويند كه ترامپ با سختگيري بسيار اسامي كشورهاي ديگري را هم بررسي خواهد كرد. زماني كه از يك مقام كاخ سفيد سوال شد چه كشورهاي ديگري احتمالا در ليست قرار خواهند گرفت، پاسخ داده شد: هدف ما امن كردن هر چه بيشتر امريكا است و در اين مسير دست به هركاري مي‌زنيم. هيچ ريسكي نخواهيم كرد. نام كشورهايي كه طبق اين قانون جديد شهروندان آنها اجازه ورود به امريكا را نخواهند داشت، در قانون مهاجرتي كه مصوب سال 2016 است به عنوان كشورهاي عامل نگراني ثبت شده بودند. با اين‌همه در متن دستور اجرايي جديد آمده است كه اين 7 كشور در مقدمه برنامه جديد قيد شده‌اند و به احتمال بسيار زياد بر تعداد آنها افزوده خواهد شد. در حالي كه گفته مي‌شود احتمالا به اين ليست نام كشورهاي ديگري هم اضافه خواهد شد، شهروندان افغانستان و پاكستان نخستين افرادي هستند كه نگران اعمال محدوديت‌هاي بيشتر شده‌اند. ترامپ در تازه‌ترين سخنان خود اعلام كرده بود كه شهروندان هر دو اين كشورها از اين پس با محدوديت‌هاي بيشتري براي ورود به امريكا روبه رو خواهند بود.
چرا ايران؟
ان بي‌سي در اين باره مي‌نويسد: نام كشورهايي كه در اين ليست هستند به نوعي در داخل سيستم سياسي امريكا مولود نگراني هستند: عراق درگير فعاليت‌هاي القاعده و داعش است. سوريه نيز در برخي مناطق به بهشتي براي داعش و گروه‌هاي تروريستي متفاوت بدل شده است. سومالي نيز در بسياري از خبرها به عنوان كشوري ترسناك و مامن گروه‌هاي شبه نظامي شناخته شده است. در يمن گفته مي‌شود كه القاعده فعال است، در ليبي سفير امريكا كشته شده و در سودان هم چالش‌هاي امنيتي به يك يا دو مورد محدود نمي‌شود. در مورد ايران اما تنها پيشوند آن يعني جمهوري اسلامي است كه بهانه‌اي دست ترامپ داد. كشورهايي كه نام آنها در ليست قرار نگرفته است دقيقا كشورهايي هستند كه شهروندان و اتباع آنها عليه امريكا و غرب دست به اقدام‌هايي زده‌اند. ايران در حالي در اين ليست قرار گرفته است و تعدادي از شهروندان اين كشور در نتيجه اين دستور با محدوديت‌هاي بي‌شمار روبه رو شده‌اند كه كمترين آسيب‌ها از آنها متوجه شهروندان امريكايي شده است. بر اساس آماري كه موسسه كاتو منتشر كرده است حتي يك شهروند امريكايي نيز در فاصله سال‌هاي 1975 تا 2015 توسط شهروندان اين 7 كشور كشته نشده است. با اين همه 3 هزار امريكايي در همين بازه زماني توسط شهروندان كشورهاي امارات، مصر و تركيه كشته شده‌اند؛ و البته نام اين كشورها در ليست به چشم نمي‌خورد.