تامين اجتماعي چگونه ديجيتالي شد؟

گروه اقتصادي

روز گذشته چهارمين جلسه از سلسله نشست‌هاي روياي تامين اجتماعي فراگير با موضوع تامين اجتماعي ديجيتال با طرح ۳۰۷۰ با حضور مصطفي سالاري، مديرعامل سازمان تامين اجتماعي و نصراله جهانگرد، نماينده ويژه رياست‌جمهوري در امور دولت الكترونيك برگزار شد. براساس توضيحات اين سازمان مبناي عدد 3070، الكترونيكي كردن 30 خدمت پرطرفدار سازمان تامين اجتماعي است كه باعث كاهش 70 ميليون بار مراجعه به شعب اين سازمان مي‌شود. در ابتداي اين نشست به بررسي وضعيت سازمان تامين اجتماعي پيش و پس از غيرحضوري كردن اين 30 خدمت پرداخته شد و كارشناسان كه عمدتا صاحب‌نظران دانشگاهي و شركاي سازمان تامين اجتماعي مانند اتحاديه كارگري و كارفرمايي هستند، به بيان نظرات، پيشنهادات و انتقادات خود پرداختند. براساس گفته‌هاي سالاري قرار است تا پيش از پايان عمر دولت، شعار 4090 محقق شود تا از اين طريق بتوان گام بزرگي براي شعار دولت الكترونيك برداشت.

خدمات كاملا الكترونيكي مي‌شود
ابتداي برنامه گزارش جامعي از آنچه در دو سال اخير در اين سازمان گذشته، به حضار نمايش داده شد. با توجه به اينكه سازمان تامين اجتماعي با حجم عظيمي از كارگران، كارفرمايان، مستمري‌بگيران و... سروكار دارد، لازم است علاوه بر تنوع خدمات، سهولت در دريافت آنان را نيز در دستور كار خود قرار دهد، چراكه برخي افراد تحت پوشش اين سازمان، از تعدد مراجعه براي به سرانجام رسيدن يك خدمت گلايه‌مند بودند. البته كه با توجه به گفته‌هاي مهرداد قريب، معاون بيمه‌اي سازمان تامين اجتماعي تنوع‌سازي خدمات در گرو طرح 3070 محقق مي‌شود هر چند الزاماتي نيز دارد. براساس صحبت‌هاي قريب تحقق دولت الكترونيك، زيرساخت‌هاي نرم‌افزار و سخت‌افزار، اتصال به پايگاه داده‌هاي ساير سازمان و ارگان‌ها و... از پيش‌نيازها و الزامات طرح‌هاي اينچنيني است. او در بخشي از سخنان خود ويژگي‌ها و مشخصه‌هاي سرويس 3070 را اين‌گونه برشمرد: «تغيير رويكرد از فرآيندمحوري به سرويس‌محوري، اخذ برخط داده‌هاي موردنياز پايگاه‌ها و سامانه‌هاي اطلاعاتي دستگاه‌ها، رعايت الزامات و چارچوب‌هاي قانوني و تاييد حوزه حقوقي سازمان تامين اجتماعي، مهندسي مجدد فرآيند‌ها، حذف محدوديت زمان و مكان، ديجيتالي شدن پروسه ارايه خدمات و حذف مداخلات غيرالكترونيكي در فرآيند ارايه خدمات مي‌شود.» او در بخش ديگري به اهداف اين سازمان در طرح 3070 نيز اشاره كرد و گفت: « در اين طرح اهدافي مانند كاهش حجم مراجعات، ارتقاي سطح رضايتمندي، صحت‌سنجي اطلاعات با پايگاه‌هاي داده‌هاي ذي‌ربط، استفاده بهينه از نيروي انساني و... است.» معاون بيمه‌اي سازمان تامين اجتماعي با اشاره به اينكه طرح ۳۰۷۰ از نيمه دوم سال ۹۹ اجرا شد، گفت: «اين طرح، طرحي ملي و عظيم است كه قرار است در آن خدمات اصلي اين سازمان به صورت كاملا الكترونيكي و از طريق سامانه خدمات غيرحضوري تامين اجتماعي به بيمه‌شدگان، كارفرمايان، بازنشستگان و مستمري‌بگيران ارايه شود.» قريب در قسمتي از سخنان خود از زحماتي كه دكتر ستاريفر، در سال‌هاي 80-79 براي الكترونيكي كردن خدمات كشيد نيز تشكر و عنوان كرد كه اگر ايشان در آن زمان خدمات ارايه شده توسط اين سازمان را به سمت الكترونيكي شدن پيش نمي‌بردند، شايد براي رسيدن به جايگاه فعلي بايد بيشتر منتظر مي‌مانديم. 

ثبت قرارداد حتي در روزهاي تعطيل
معاون بيمه‌اي سازمان تامين اجتماعي به خدمات الكترونيكي كه به كارفرمايان و بيكاران داده مي‌شود نيز اشاره كرد؛ پيش‌تر براي دريافت بيمه بيكاري نيازمند 15 تا 20 بار حضور در شعب تامين اجتماعي و ارتباط با كارشناسان مربوط بود كه در حال حاضر براي دريافت اين نوع بيمه نيازي به حضور در مراكز نيست و افراد به صورت الكترونيكي درخواست خود را ثبت مي‌كنند. 
براساس گفته‌هاي قريب در سال 98، 110 هزار قرار‌داد براي كار و بيمه به ثبت رسيد در حالي كه طي 7-6 ماهه اخير بيش از 217 هزار قرارداد فقط براي مشاغل آزاد در سامانه ثبت شده است. از اين ميزان قرارداد، 19 هزار و 214 يا 5درصد كل قرارداد فقط در روزهاي تعطيل بدون مراجعه به شعب سازمان به ثبت رسيده است. او در پايان صحبت‌هاي خود ضمن اشاره به اين موضوع كه از آبان تا خرداد سال جاري خدمات الكترونيك رشد چشمگيري داشته، از ادامه‌دار بودن تلاش‌ها براي افزايش اين رشد خبر داد. پس از معاون بيمه‌اي سازمان تامين اجتماعي، ربيع‌زاده به بيان ويژگي‌هاي IT اين طرح پرداخت. با استناد به گفته‌هاي او مخاطب سرويس‌هاي اين سازمان توانسته با سرويس‌ها ارتباط منطقي برقرار كند و به همين دليل مي‌توان ادعا كرد هدف سرويس نيز محقق شده است. او در ادامه سخنان خود ضمن تاكيد به اينكه قرار است خدمات جامع‌الابعادي را برقرار كنيم، از سو‌گيري راحت‌تر مخاطب به سمت آنها خبر داد. پس از صحبت‌هاي مسوولان سازمان تامين اجتماعي، نوبت به شركاي اين سازمان رسيد كه به بيان نظرات خود بپردازند. حسن صادقي، رييس اتحاديه پيشكسوتان جامعه كارگري ضمن اشاره به اين موضوع كه براي ايجاد رضايتمندي در يك طرحي بايد آموزش و اطلاع‌رساني آن نيز در دستور كار قرار گيرد، گفت: «براي طرح 3070 آموزشي صورت نگرفته است. بايد به اين نكته واقف بود كه جامعه هدف ما با تكنولوژي روز آشنا نيست. در حوزه مديريتي اين آموزش‌ها را ارايه كرده‌ايم، اما بازنشستگان و كارگران ما كه عمدتا اطلاعات كافي را ندارند با اين دانش و استفاده از طرح ۳۰۷۰ آشنا نيستند. رييس اتحاديه پيشكسوتان جامعه كارگري با انتقاد از سازمان تامين اجتماعي گفت: «به عنوان مثال كارگري كه براي اخذ حكم خود به يكي از دفاتر الكترونيكي بيروني مراجعه كرده بود براي دريافت حكم خود مبلغ ۷ ميليون تومان پرداخت كرده بود و به همين دليل بايد ابتدا آگاهي و آموزش‌هاي لازم به جامعه هدف سازمان تامين اجتماعي ارايه شود.
صرفه‌جويي در وقت و همچنين ارايه خدمات در طرح ۳۰۷۰ بايد مدنظر قرار گيرد همچنين مكانيسمي تعريف شود كه دانش و آگاهي گروه هدف ارتقا يابد.اگرما به عنوان شركاي اجتماعي در طرح اشاره شده نظارت نداشته باشيم اين طرح همانند ساير طرح‌هاي سازمان متوقف خواهد شد و به همين دليل بايد نظارت و كنترل داشته باشيم تا طرح استمرار داشته باشد.» به بيان او اين طرح قدم مثبتي براي غيرحضوري شدن امور است كه باعث مي‌شود درآمد سازمان نيز افزايش يابد. علي خدايي، رييس شوراي اسلامي كار نيز از ديگر حاضرين در اين جلسه بود كه گفت: «براساس نظرسنجي انجام شده در تهران ۷۰درصد از جامعه هدف كه تحصيلات دانشگاهي داشتند از طرح ۳۰۷۰ ابراز رضايت داشتند. بايد نظرسنجي براي ساير استان‌ها و مناطق محروم انجام شود. همچنين آموزش و اطلاع‌رساني براي جامعه هدف سازمان افزايش يابد.با اجراي طرح ۳۰۷۰ مراجعات به شعب كاهش پيدا كرده و رضايتمندي را در بر داشته است.»

بدون خدمات برخط دچار مشكل مي‌شويم
نصراله جهانگرد، نماينده ويژه رياست‌جمهوري در امور دولت الكترونيك نيز در اين نشست حضور داشت كه در ابتداي سخنان خود سازمان تامين اجتماعي را يكي از موفق‌ترين سازمان‌هاي وزارت كار و تعاون معرفي كرد كه كارآمدي و توانمندي خوبي داشته و اغلب ارزيابي‌ها درخصوص دولت الكترونيك نيز اين مهم را نشان مي‌دهد. به باور جهانگرد هر قدر بتوان در چالاكي فعاليت‌هاي اين سازمان اقدام انجام داد، به نفع همه ملت است. جهانگرد بر اين باور است كه بدون بهره‌برداري از خدمات برخط و حذف ديوان‌سالاري نمي‌توان راه به جايي برد. مثال آن نيز بهبود شرايط و زيرساخت‌ها براي استفاده از اين خدمات است؛ در سال 92 توان شبكه‌هاي ارتباطي كشور در حد خواندن چند خط بود كه در سال جاري به ديدن فيلم‌هاي آنلاين رسيده است. او در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به اين موضوع كه اگر اقدامات در شبكه ديتا و... نبود نمي‌توانستيم در دوران كرونا كشور را مديريت كرد، گفت: «ساماندهي بخش‌ها فشار كار را كاهش داد.» جهانگرد در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به اين موضوع كه شاهد تحولات خوبي در سازمان تامين اجتماعي درخصوص دولت الكترونيك هستيم، گفت: «نقطه شتاب‌دهنده تفكر، عزم و اراده مجموعه، سازمان تامين اجتماعي است كه از مديريت تا بدنه آن براي بهبود شرايط تلاش كردند.» او در ادامه افزود: «در بخش به‌كار‌گيري سيستم‌هاي هوشمند براي ارايه خدمات در آغاز راه هستيم. در بخش بيمه‌شدگان نيز نيازمند سهولت در دسترسي به خدمات هستيم به گونه‌اي كه با كمترين آگاهي بتوانند خدمت موردنيازشان را انتخاب و دريافت كنند.» به باور او انتظار است كه طرح 3070 خدمات را ارزان‌تر، كوتاه‌تر، متنوع كند و سهولت در دسترسي به آنها را نيز افزايش دهد. 

افزايش خدمات غيرحضوري تامين اجتماعي
مديرعامل سازمان تامين اجتماعي با اشاره به اينكه به‌زودي خدمات غيرحضوري از ۳۰ به ۴۰ خدمت افزايش پيدا خواهد كرد، گفت: «نواقص طرح ۳۰۷۰ با استفاده از نظرات شركاي اجتماعي رفع مي‌شود.» مصطفي سالاري در اين خصوص افزود: «استفاده از نظرات شركاي اجتماعي به منظور رفع نواقص طرح ۳۰۷۰، يكي از اقداماتي است كه در سازمان تامين اجتماعي انجام شده و هدف از برگزاري اين نشست‌ها، استفاده از نظرات و همچنين ارايه گزارش به جامعه هدف كه نيمي از جمعيت كشور را شامل مي‌شود، است.آسان‌تر كردن ارايه خدمات به شيوه غيرحضوري متناسب با سطح اطلاعات افراد موضوع مهمي است كه بايد بيشتر روي آن كار شود.»
مديرعامل سازمان تامين اجتماعي با تاكيد بر اينكه تحول ديجيتالي يك ضرورت محسوب مي‌شود، گفت: « تامين اجتماعي به لحاظ اينكه با بخش عمده‌اي از جمعيت كشور در ارتباط است، بايد در جهت ديجيتالي شدن اقدامات خود گام اساسي بردارد و در آينده سرعت استفاده از آن را بيشتر كند.در ادامه مسير و مرحله اول، ايرادات ۳۰ خدمت را رفع مي‌كنيم و سپس سراغ غيرحضوري كردن خدمات ديگر مي‌رويم.» سالاري در ادامه خاطرنشان كرد: «شعب تامين اجتماعي به نسبت قبل بسيار خلوت، مراجعات مردم نيز كمتر و تعداد خدمت‌ها بيشتر شده و اگر اجراي آن آسان‌تر شود، به‌طور حتم بهره‌مندي از خدمات تامين اجتماعي بيشتر خواهد شد.» سالاري با اشاره به اينكه اين طرح بي‌ايراد نيست، گفت: «زماني مي‌توانيم بگوييم اين طرح اشكالي ندارد كه هيچ‌كس و در هيچ شرايطي براي گرفتن ۳۰ خدمت نياز به مراجعه حضوري نداشته باشد و با سرعت كافي از خدمات بهره‌مند شود.» 
مديرعامل سازمان تامين اجتماعي با تاكيد بر اينكه قصد داريم فرآيند برخورداري از خدمات تامين اجتماعي را اصلاح و كوتاه‌تر كنيم، افزود: «به صورت دايم از سامانه ۱۴۲۰ بازخورد مي‌گيريم تا ببينيم كدام سرويس‌ها نارسايي دارند يا بايد بهبود پيدا كنند. همچنين دستگاه‌هاي مختلف در زمينه اجراي طرح ۳۰۷۰ به ما كمك مي‌كنند.در گام بعدي قصد داريم اين طرح را به ۴۰۸۰ تبديل كنيم به‌طوري كه خدمات غيرحضوري به ۴۰ خدمت و ميزان كاهش مراجعات نيز به ۸۰درصد برسد. براي رسيدن به اين مهم از استارت‌آپ‌ها مي‌خواهيم كه روي پلتفرم ما سرويس ارايه خدمات غيرحضوري ارايه دهند و گروه‌هاي جوان براي كمك و آسان‌تر شدن ارايه خدمت به ما كمك كنند.» او درباره به حاشيه رفتن اين طرح گفت: زماني كه بيش از ۹۰درصد كار انجام، خدمات به صورت غيرحضوري و تمامي سندسازي‌ها نيز انجام شده باشد، احتمال اينكه طرح به حاشيه برود بسيار كم خواهد بود.