نگاهي به كتاب ناخوشي ما
فيلسوف در بيمارستان
كاوه رهنما
نمي‌شود حكم قطعي داد كه بستري شدن يك متفكر دست به قلم و مشهور در يك بيمارستان يا درمانگاه، به نفع آنجاست يا به ضررش. نتيجه به شرايط بستگي دارد كه براي او پديد مي‌آيد. در هر صورت متوليان آن بيمارستان يا درمانگاه خيلي بايد حواس‌شان جمع باشد تا به اين قسم بيمار سخت نگذرد، يا دست‌كم كاري كنند كه او ديگر نتواند بنويسد! البته اين را كه به اين منظور چه مي‌توانند بكنند، صراحتا نمي‌توان گفت. خلاصه بايد كاري كنند كه نويسنده بيمار راضي باشد وگرنه نتيجه آن چيزي مي‌شود كه براي تيموتي اسنايدر، مورخ و نويسنده مشهور امريكايي رخ داد. اين استاد تاريخ دانشگاه ييل و نويسنده پانزده كتاب تحسين شده ازجمله زمين سياه و سرزمين‌هاي خونين، در روزهاي پاياني سال 2019 بيمار شد و در بيمارستاني در ايالات‌متحده امريكا بستري شد. ظاهرا برخورد بيمارستان و متوليانش با او چندان مساعد نبود و پروفسور اسنايدر از نتيجه راضي نبود. رويارويي مستقيم او با ارايه‌دهندگان خدمات سلامت و بهداشت، حقايق زيادي را براي او آشكار كرد.
ظاهر امر آن است كه هدف نهايي نظام سلامت، سلامتي مردم است. اما تجربه تلخ اسنايدر نشان داد كه هميشه اين‌طور نيست. او متوجه نابساماني‌هاي نظام سلامت ايالات‌متحده شد و كتاب ناخوشي ما، حاصل اين تجربه است. اين كتاب كه در ماه‌هاي ابتدايي همه‌گيري جهانگير كرونا و در آخرين ماه‌هاي ايالات‌متحده نوشته و منتشر شده، به نوشته علي كاظميان، مترجمش، كتابي صريح در شرح و تحليل مشكلات نظام سلامت امريكاست. آقاي كاظميان در مقدمه‌اي كه بر اين كتاب نوشته، تاكيد مي‌كند: «در نگاه اسنايدر، يك نظام خدمات سلامت ناموفق نه تنها سلامتي را ارتقا نخواهد داد كه آزادي را نيز پاس نخواهد داشت. اسنايدر بر تامين خدمات سلامت همگاني از جانب حكومت پاي مي‌فشارد و تاكيد مي‌كند وقتي حكومت‌ها خدمات سلامت را براي همگان تامين نكنند، نابرابري و رنج را ميان مردم گسترش مي‌دهند.»
اسنايدر در اين كتاب به مقايسه نظام سلامت در امريكا با كشورهاي اروپايي و ژاپن مي‌پردازد و نشان مي‌دهد كه «در امريكا سود ذي‌نفعان محور بسياري از سياست‌ها قرار داشت. به نظر اسنايدر، اگر دونالد ترامپ در آغاز همه‌گيري حقيقت را بر قدرت اولويت مي‌داد و مردم را از اطلاعات صحيح محروم نمي‌كرد، هزاران امريكايي جان خود را از دست نمي‌دادند: سياستمداراني كه حقيقت را پاس نمي‌دارند، به دموكراسي و به مردم ضربه مي‌زنند.»
اسنايدر خود در مقدمه كتاب مي‌نويسد: «وقتي در پايان سال گذشته بيمار شدم، دلواپس آزادي بودم. من به عنوان مورخ، بيست سال صرف نوشتن درباره فجايع قرن بيستم، مثل پاكسازي قومي، هولوكاست نازي‌ها و وحشت‌افكني شوروي كرده بودم. اخيرا درباره اين موضوع تامل و صحبت كرده‌ام كه چگونه تاريخ در زمان حال، در مقابل جباريت مي‌ايستد و از آزادي براي آينده محافظت مي‌كند. آخرين باري كه توانستم در مقابل مخاطبان بايستم، درباره اين سخنراني كردم كه امريكا چطور مي‌تواند يك كشور آزاد باشد. آن روز عصر درد داشتم، اما كارم را به پايان رساندم و بعد به بيمارستان رفتم. رويدادهاي بعدي كمكم كرده است كه درباره آزادي و امريكا عميق‌تر بينديشم.»
كتاب ناخوشي ما: درس‌هايي در باب آزادي و همبستگي كه انتشارات سروش مولانا آن را منتشر كرده، بعد از مقدمه مترجم، پيشگفتار و مقدمه نويسنده، از چهار فصل و يك نتيجه‌گيري و يك بخش با عنوان سخن آخر: خشم و همدلي تشكيل شده است. عناوين فصول كتاب كه به صورت درس‌هايي مرتب شده‌اند، گوياست: درس 1: خدمات سلامت يك حق انساني است؛ 2. درس 2: بازآفريني از كودكان آغاز مي‌شود؛ 3. درس 3: حقيقت ما را آزاد خواهد كرد؛ 3. درس 4: پزشكان بايد مسوول باشند. كتاب به شكل روايت تجربه‌هاي اسنايدر از فرآيند بيمار شدن و بستري شدن در بيمارستان و مراقبت‌هاي پزشكي و... نوشته شده است، با اين همه نويسنده از خلال بازگو كردن تجربيات خود و مواجهاتش با ساير بيماران و پزشكان و پرستاران و نظام اداري، به انتقادهاي تند و تيز به كليت نظام سياسي و اجتماعي و اقتصادي امريكا و به‌طور اخص سيستم درماني و بهداشتي آن مي‌پردازد. او در پايان كتاب مي‌نويسد: «هر جاي اين كشور كه زندگي كنيم، ممكن است بيمار شويم؛ ما شيء نيستيم، ما انسانيم و وقتي با ما انساني رفتار شود، كامياب مي‌شويم. هر كدام از ما مشعلي داريم كه در برابر مرگ زبانه مي‌كشد و هر يك از ما تخته‌اي از يك كلك هستيم كه در زندگي همراه با ديگران شناور است. سلامتي آسيب‌پذيري مشترك ماست و شانس مشترك ما براي رشد آزادترمان همراه با هم. بهبودي از ناخوشي‌مان زندگي را غني مي‌كند، آزادي را مي‌گستراند و به ما امكان مي‌دهد كه تنها و همراه با هم، در تنهايي و همبستگي، شادكامي را دنبال كنيم. ما براي آزاد بودن به سلامتي نياز داريم و براي سلامتي به يكديگر.»