حاكميت غيرقابل خدشه ايران بر جزاير سه‌گانه
علي بيگدلي
اعتراضات عمومي مردم ايران درباره رفتار اخير روسيه در ماجراي تماميت ارضي كشور همچنان ادامه دارد. هر چند مقامات دولتي ترجيح داده‌اند، واكنش‌هاي ملويي نسبت به رفتار غيرمتعارف روس‌ها داشته باشند و سخنگوي دولت و وزير امور خارجه ايران، بدون نام بردن از روسيه اعلام كرده‌اند از منافع ملي ايران حفاظت مي‌كنند، اما مردم و افكار عمومي ايران خواستار برخورد جدي ديپلماتيك با طرف روسي هستند.
1) بر اساس اسناد رسمي تاريخي، مالكيت ايران بر جزاير سه‌گانه خليج فارس مسلم و غيرقابل خدشه است. در دوران معاصر هم پس از خروج انگليس از خليج فارس، اين حاكميت با قدرت بيشتر برقرار شده است. در سال‌هاي ابتدايي دهه 50 خورشيدي من روزنامه‌نگار بودم و خاطرم است در سال 1971 كه آرم اخبار ساعت 14 زده شد، اميرعباس هويدا نخست‌وزير وقت ايران رسما اعلام كرد كه ايران حاكميت خود را بر 3 جزيره تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسي تثبيت كرده است. در آن مقطع كل جمعيت جزاير سه‌گانه ايراني حدود 150نفر بود و ايران پس از اعمال حاكميت خود، برخي اقدامات رفاهي و بهداشتي را براي آسايش بيشتر شهروندان اين منطقه آغاز كرد. در سال‌هاي بعد اما مشخص شد اين جزاير از يك موقعيت منحصر‌به‌فرد ژئواستراتژيك و ژئوپليتيك برخوردار هستند. اين جزاير در دهانه تنگه هرمز قرار دارند و تسلط بر آنها موقعيت مناسبي را براي تسلط كامل بر خليج فارس ايجاد مي‌كند. از سال 1970 انگليسي‌ها تصميم گرفتند نيروهاي نظامي خود را از شرق كانال سوئز خارج كنند و اين كار را اجرايي كردند. در ادامه عقب‌نشيني به سمت شرق، انگليسي‌ها با معادله بحرين مواجه شدند. انگليسي‌ها موضوع بحرين را به شوراي امنيت برده و شوراي امنيت پيشنهاد برگزاري رفراندوم را داد. نتيجه رفراندوم در آن برهه به‌‌رغم شيعه بودن اكثريت جمعيت اين منطقه منجر به استقلال بحرين شد. در اين ميان با خروج انگليس از خليج فارس، محمدرضا شاه بلافاصله تصميم گرفت حاكميت ايران بر جزاير سه‌گانه را تثبيت سازد.
2) از زمان قاجار و سال 1819 ميلادي كه مصادف با پايان جنگ‌هاي ايران و روس بود، انگليس از ضعف ايران در دوره قاجار استفاده و جزاير ايران در خليج فارس را اشغال كرد. در زمان محمدشاه قاجار، ميرزا آغاسي بيانيه‌اي را در خصوص اين جزاير خطاب به وزارت خارجه انگليس و سفير انگليس در ايران صادر مي‌كند. ميرزا آغاسي بر حاكميت ايران بر اين جزاير تاكيد كرده و از انگليسي‌ها مي‌خواهد كه اين جزاير را ترك كنند. اين بيانيه در آن زمان مورد توجه قرار نگرفت تا اينكه در دهه 70 قرن بيستم ميلادي، ايران توانست اين جزاير را به مام وطن بازگرداند. در زمان وزارت خارجه عباسعلي خلعتبري در دهه 50 خورشيدي دو كار مهم انجام شد؛ يكي قرارداد 1975 مرتبط با اروندرود بود و دومين موضوع هم ماجراي تثبيت حاكميت ايران بر جزاير سه‌گانه بود. در آن زمان انگليس و امارات متحده عربي پيشنهاد كردند كه موضوع به ديوان بين‌المللي دادگستري برود؛ اما ايران اين پيشنهاد را قبول نكرد و حاكميت ايران بر اين جزاير را قطعي دانست. حق حاكميت ايران بر اين جزاير از نظر حقوق بين‌الملل قطعي است و بر اساس حقوق بين‌الملل اگر كشوري استدلال و اسنادي متقن درباره حاكميت خود بر قلمرويي خاص دارد، مي‌تواند به ديوان بين‌المللي لاهه مراجعه نكند.
3) پس از انقلاب هم برخي ادعاها در خصوص اين جزاير مطرح شد و ايران به شدت و با قدرت بر حاكميت خود تاكيد كرد و آن را غير قابل گفت‌وگو و مذاكره دانست. اساسا موضوع تماميت ارضي كشور در زمره مواردي است كه همه ظرفيت‌هاي كشور بايد براي حفاظت از آن بسيج شوند. اينكه روسيه به دليل منافعي كه در امارات دارد، چنين خبط و خطايي را انجام داده، موضوع كوچكي نيست و دولتمردان ايراني بايد بدون اغماض و گذشت نسبت به اين رفتار غيرمتعارف طرف روسي واكنش نشان دهند تا ديگر شاهد تكرار چنين ادعاهايي از جانب طرف روسي و چيني و... نباشيم.