همه چالش‌هاي بنيامين نتانياهو
منصور براتي
جنگ ميان اسراييل و گروه‌هاي مقاومت در نوار غزه درحال ورود به هشتمين ماه پياپي است. سخي هنگبي، مشاور امنيت ملي نخست‌وزير اسراييل اخيرا اعلام كرده جنگ تا پايان سال 2024 ادامه پيدا خواهد كرد و چشم‌اندازي براي پايان يافتن آن در كوتاه‌مدت وجود ندارد. با اعلام عمومي اين موضوع، مخالفان نتانياهو دريافتند كه بي‌بي تا هر زمان كه در نظرسنجي‌ها وضعيت بغرنجي داشته باشد جنگ را كش خواهد داد.
از سوي ديگر بني گانتس نيز كه در هفته نخست جنگ به كابينه جنگي پيوست به دليل عميق شدن شكاف مواضع خود با نتانياهو، اخيرا تداوم حضور خود در كابينه جنگي را مشروط به گرفتن چند تصميم قاطع درباره طرح اسراييل براي غزه پساجنگ، سربازي رفتن مذهبي‌ها، آزاد كردن ربوده‌شدگان اسراييلي، بازگرداندن ساكنان نوار مرزي شمالي و نهايتا عادي‌سازي با عربستان سعودي كرد. پس از اينكه نتانياهو اين شرايط را رد كرد، ديروز پنينا تمانو شطح، عضو ائتلاف وحدت ملي به رياست گانتس، لايحه انحلال كنست و برگزاري انتخابات زودهنگام را تقديم كنست كرد.
اگرچه گانتس توانسته بود شروط خود را براي تشكيل كابينه محدود جنگي و گرفتن كليه تصميمات جنگي در اين كابينه به كرسي بنشاند، اما در اين وضعيت در بلندمدت به نفع نتانياهو هم شده است؛ اولا حضور گانتس در اين كابينه باعث شد نتانياهو كه در ماه‌هاي آغازين جنگ به‌شدت در جامعه اسراييل منفور شده بود، با اتكا به محبوبيت گانتس از اين بحران تا حدي عبور كرده و جايگاه خود را عادي‌سازي كند.
از سوي ديگر وجود كابينه جنگي و برعهده گرفتن مسووليت جنگ در 7 ماه گذشته باعث به حاشيه رفتن سياستمداران تندرو نظير بن‌گوير و اسموطريچ شده كه اگر مسوول مديريت جنگ بودند مطمئنا نارضايتي زيادتري در جامعه اسراييل نسبت به ائتلاف حاكم ايجاد مي‌شد. همچنين طولاني شدن جنگ و روند كند پيشرفت اهداف نظامي اسراييل و نيز ناتواني ارتش اسراييل در آزادسازي اسيران و يافتن ردي از رهبران اصلي حماس نيز به جاي آنكه به پاي ائتلاف نتانياهو نوشته شود به پاي كابينه جنگي نوشته شده است.
در اين شرايط به نظر مي‌رسد تداوم حضور گانتس در كابينه جنگي تنها به نفع نتانياهو تمام خواهد شد و گانتس بايد خيلي زودتر از اينها (از هنگامي كه اسراييل موفق به دفع تهديد موجوديتي شد) به حضور خود در اين كابينه خاتمه مي‌داد.
همزمان با اين روند ديگر احزاب اپوزيسيون نيز با ابتكار يايير لاپيد، رهبر اپوزيسيون درصدد تشكيل يك جبهه جديد براي به زير كشيدن ائتلاف نتانياهو برآمده‌اند. لاپيد، آويگدور ليبرمن، رهبر حزب اسراييل خانه ما و گيدعون صعر، رهبر حزب اميد جديد را براي تشكيل اين جبهه فراخواند.
رهبران اين سه حزب كه مجموعا 34 كرسي از كنست را در اختيار دارند، اعلام كرده‌اند كه مشتركا تلاش براي انحلال كابينه نتانياهو را آغاز خواهند كرد. آنها همچنين از گانتس خواسته‌اند از كابينه جنگي خارج شده و به اين جبهه بپيوندد. اكنون با تقديم لايحه انحلال كنست و برگزاري انتخابات زودهنگام، به نظر مي‌رسد، گانتس نيز گام نخست را براي همكاري با اين مجموعه برداشته، اما اين ابتكار راهي براي موفقيت در سطح سياسي ندارد.
مجموعه احزاب مخالف نتانياهو با اضافه شدن احزاب عربي 56 كرسي در اختيار دارند ولي جناح حامي نتانياهو 64 نماينده دارد. در واقع بايد دست‌كم 5 نماينده از ائتلاف حامي نتانياهو همسو با مخالفان راي دهد تا اين لايحه تصويب شود كه اساسا چنين گزينه‌اي در دسترس اپوزيسيون نيست. حالت دومي كه مي‌تواند به تصويب اين لايحه منجر شود، اين است كه 9 نماينده حامي ائتلاف در راي‌گيري غيبت كنند تا شمار مخالفان اين لايحه به كمتر از 56 نفر تنزل كند. پر واضح است كه دستيابي به اين گزينه از گزينه نخست نيز دشوارتر است.
اما در عين حال ابتكار مخالفان نتانياهو بي‌تاثير هم نخواهد بود. اجرايي شدن ابتكار مخالفان و پيوستن گانتس به آنها اين پيام را به جامعه اسراييل خواهد داد كه موسم اعتراضات فراگير عليه نتانياهو فرا رسيده است. انتظار مي‌رود خروج گانتس از كابينه به تشديد اعتراضات منجر شود و از سوي ديگر اگر اختلاف نظر گالانت، وزير دفاع با نتانياهو بر سر اصلاحيه قانون سربازي مذهبي‌ها ادامه يابد، زمينه براي تشديد دو‌قطبي و تكرار رويدادهاي 27مارس 2023 آماده خواهد شد.
در اواخر مارس 2023، نتانياهو به دليل مخالفت گالانت با لايحه اصلاحات قضايي، او را بركنار كرد، اما ظرف يك روز بيش از 700 هزار صهيونيست در خيابان‌ها به اعتراض پرداختند و هيستادروث (اتحاديه كارگري) نيز از شروع اعتصاب خود خبر داد. در نتيجه اين اقدامات نتانياهو از اخراج گالانت صرف‌نظر كرد و تصويب لايحه مذكور را براي سه ماه به تعويق انداخت.
اخيرا آرنون بار- ديويد، رييس اين اتحاديه اعلام كرده اگر نتانياهو پس از جنگ، حاضر به كناره‌گيري از قدرت و برگزاري انتخابات زودهنگام نشود، اين اتحاديه ديگر بار اعلام اعتصاب خواهد كرد.
به نظر مي‌رسد هفته‌هاي آتي شاهد تشديد اختلافات ميان كابينه نتانياهو ومخالفان در نتيجه ناآرامي شديد در خيابان‌هاي شهرهاي مختلف سرزمين‌هاي اشغالي خواهيم بود.
پژوهشگر مسائل اسراييل