واقع‌بيني سياسي
اصغر ميرفردي
منطقه خاورميانه به لحظه دشوار و خطرناكي رسيده است. پس از جنگ روسيه- اوكراين درگيري‌ها در خاورميانه جدي‌ترين جنگ در يك دهه گذشته است. اين نوشتار در پي تحليل چرايي‌هاي چنين درگيري نيست، بلكه يادآوري خطرات اين جنگ براي منطقه و كشورهاي مرتبط با آن است. خاورميانه بيش از هر زمان ديگري در تله خطرناك رويارويي نظامي قرار گرفته است. كشور ما به دليل اختلافات سياسي، سياست‌ها و مواضع اين منطقه در دهه‌هاي گذشته، در آستانه ورود به اين درگيري است. با مرور تحولات منطقه‌اي و دشمنان بالقوه و بالفعل سرزمين‌مان (از اختلافات مذهبي تا طمع‌ورزي‌هاي قوميتي)، ضرورت دارد با واقع‌بيني تحولات انجام شده و پيش روي احتمالي را بررسي و تحليل نمود. جنگ هيچگاه فرصت و فضيلت نيست. جنگ روي ديگر سكه نابودي و ويراني اجتماعات انساني است. برخلاف باور و رفتار برخي از افراد و گروه‌ها كه ورود به جنگ را انتظار مي‌كشند، به دلايلي فضيلت و فايده‌اي در ورود كشورمان به جنگ وجود ندارد:
1- به دليل رقابت‌هاي پيدا و پنهان منطقه‌اي (تعارض منافع در موضوعات ميادين مشترك نفت و گاز و رقابت براي گسترش حوزه نفوذ سياسي و اقتصادي) برخي از كشورهاي منطقه اميد به تضعيف شدن ايران دارند.
2- در شرايط كنوني در مرز شرقي كشورمان حاكميت بدون مشروعيت جهاني و بدون رفتار پيش‌بيني‌پذير سياسي قرار دارد كه به كمترين اندازه از منافع راهبردي كشورمان توجهي ندارد.
3- حضور غيرقانوني چند ميليوني مهاجران افغانستاني در ايران همچون بمب بدون كنترل است و هر جنگ و درگيري ممكن است فرصت اقدامات ناامن را براي اين دسته از مهاجران بي‌نام و نشان فراهم سازد.
4- مشكلات اقتصادي ريشه‌دار اقتصادي كه در سه سال گذشته دامنه و ژرفاي بيشتري يافته است، كشور را با دشواري‌هاي اقتصادي روبرو ساخته و ممكن است همين وضعيت، زمينه شرايط آنوميكي را فراهم سازد. شرايط جنگي ممكن است چنين فضاي آنوميك را گسترش دهد.
5- كانون جغرافيايي كشور ما و ديگر كشورهاي منطقه، سرشار از پتانسيل مخاطرات گوناگون است. درگير شدن ايران در جنگ، ارائه فرصت بروز كشورهاي رقيب ايران و حتي فعاليت‌هاي ضدتماميت ارضي كشورمان است. بنابراين، واقع‌بيني در شناخت اين خطرات، در شرايط كنوني ضرورت حياتي است. انجام هر كنشي بايد با محاسبه پيامدهاي آن باشد.
با همه اين خطرات و ويژگي‌هاي مخاطره‌آميز، برخي از افراد و گروه‌ها، مواضع هماهنگ ناشده با مقامات رسمي دولت و در تضاد با الزامات حفظ آرامش كشور گرفته و شوق ورود كشور به جنگي دارند كه پيامد و پايان آن آشكار نيست. در شرايط كنوني بيش از هر زمان ديگر نياز به عقلانيت سياسي، واقع‌بيني و دورانديشي احساس مي‌شود.