آیا دلیل رشد شاخص بورس، تورم است؟
نگرانی از ناترازی‌های بورس
در روزهای اخیر، وزیر اقتصاد با اشاره به رشد ۱۶ درصدی شاخص بورس، بر اهمیت این بازار در اقتصاد کشور تأکید کرده است. این رشد در شرایطی به وقوع پیوسته که قیمت ارز، خودرو و برخی کالاهای اساسی نیز به طور قابل توجهی افزایش یافته است. کارشناسان بر این باورند که این افزایش قیمت‌ها به نوعی به رشد شاخص بورس مرتبط است و نگرانی‌هایی را در خصوص تأثیرات آن بر معیشت مردم ایجاد کرده است.
یاسر جبرائیلی، مشاور اقتصادی دولت قبل در توییتی به این موضوع اشاره کرده و با انتقاد از سیاست‌های اقتصادی، به عدم توزیع عادلانه منافع بورس و تأثیر آن بر زندگی مردم پرداخته است. او با اشاره به اینکه تنها کمتر از یک درصد از سهامداران بورس دارای پرتفوی بالای ۲۰۰ میلیون تومان هستند، به نابرابری‌های موجود در این بازار اشاره کرده و خواستار توجه بیشتر به معیشت مردم شده است. این نکته نشان‌دهنده این است که رشد بورس بیشتر به نفع اقلیت سرمایه‌دار بوده و عموم مردم از این رشد بهره‌مند نمی‌شوند.
از سوی دیگر مهدی افنانی، کارشناس بورس با ابراز خوش‌بینی نسبت به اقدامات دولت جدید، بر این باور است که با برنامه‌ریزی مناسب و تأمین مالی در زنجیره تولید، می‌توان به رشد پایدار بورس و اقتصاد کشور دست یافت. او تأکید می‌کند که شفافیت در بازار و کنترل نرخ‌ها می‌تواند به کاهش فساد و افزایش سرمایه‌گذاری کمک کند. به عنوان مثال، اگر دولت بتواند با ایجاد ساز و کارهای شفاف، اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند، می‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذاری‌های جدید به سمت بورس سرازیر شود.
دولت جدید همچنین بر اهمیت تأمین مالی از طریق بورس کالا تأکید دارد و به دنبال ایجاد بستری شفاف و قابل کنترل برای سرمایه‌گذاران است. این رویکرد می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش سرمایه‌گذاری در کشور کمک کند. به گفته کارشناسان، اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود و سیاست‌های اقتصادی به درستی اجرا شود، بورس می‌تواند نقش مؤثری در رشد اقتصادی ایفا کند. به عنوان مثال، ایجاد سامانه‌های الکترونیکی برای معاملات و شفاف‌سازی اطلاعات مالی می‌تواند به بهبود وضعیت بورس کمک کند.
در این راستا، ساماندهی بورس ایران و صندوق‌های درآمد ثابت توسط وزارت اقتصاد و بانک مرکزی می‌تواند به جلوگیری از خروج ثروت داخلی به سمت ارزهای دیجیتال کمک کند. با توجه به رشد روزافزون بازارهای دیجیتال و تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در این حوزه، ضروری است که تدابیری اندیشیده شود تا ارز دیجیتال کشور در بازار بورس وارد شود. این اقدام می‌تواند باعث افزایش تراکنش‌های مالی و اعتباری در کشور شود و به بهبود وضعیت اقتصادی کمک کند.
علاوه بر این، پذیرش معاهدات بین‌المللی و کنوانسیون‌های جهانی در این زمینه می‌تواند به تسهیل ورود ارزهای دیجیتال به بازار بورس کمک کند و به ایجاد یک بستر قانونی و شفاف برای سرمایه‌گذاران منجر شود. این امر نه‌تنها به جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش اعتبار و ثبات اقتصادی کشور نیز منجر شود. در این میان، انتخابات آمریکا به عنوان یکی از رویدادهای سیاسی مهم در جهان، تأثیرات قابل توجهی بر بازارهای جهانی و به تبع آن بر بورس تهران خواهد داشت. بررسی وضعیت بازارهای دارایی در انتخابات قبلی آمریکا نشان می‌دهد که احتمال پیروزی ترامپ در سال ۹۹ - که با فقدان ذخایر ارزی و بحران کرونا همراه بود - بر انتظارات تورمی افزوده و بازارهای دارایی را با رشد قابل توجهی مواجه کرده بود. در این راستا، بورس تهران نیز به عنوان بازاری حساس به تحولات سیاسی، می‌تواند نوسانات قابل توجهی را تجربه کند.
میانگین قیمت مسکن در تهران که در آخرین ماه از سال 98، 15 میلیون و 628 هزار تومان بود؛ با رشد 93.7 درصدی در سال 99 به 30 میلیون و 274 هزار تومان رسید. این افزایش قیمت‌ها در کنار رشد بورس، نشان‌دهنده تأثیرات متقابل بازارهای دارایی بر یکدیگر است. به عنوان مثال، رشد بورس تهران که از نیمه دوم سال 98 آغاز شده بود، در سال 99 نیز ادامه یافت و شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز ۱۹ مرداد 1399 به ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحد رسید.
انتخابات 2020 آمریکا در 13 آبان سال 99 برگزار شد و جو بایدن توانست با پیروزی بر دونالد ترامپ، برای چهار سال آتی سکاندار کاخ‌سفید شود. این تغییر در رهبری آمریکا به کاهش انتظارات تورمی و عقب‌نشینی قیمت دلار از کانال 32 هزار تومان به کانال 20 هزار تومان در اردیبهشت 1400 منجر شد. بورس نیز در این مقطع با ریزش قیمت‌ها مواجه شد و شاخص کل بورس تهران 31 ماه بعد و در مرداد 1399 توانست قله تاریخی خود را در سال 1402 بازپس‌بگیرد.
در حالی که نتیجه انتخابات آمریکا پیروزی ترامپ را رقم زده و شرایط بازارها نسبت به چهار سال قبل تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. بورس تهران هم‌اکنون پایین‌تر از قله سال 1399 قرار دارد و در این چهار سال، دچار جاماندگی قابل توجهی نسبت به دیگر بازارهای دارایی شده است. دلار که پس از سرک کشیدن به کانال 70 هزار تومان، اکنون در کانال 68 هزار تومان معامله می‌شود، این شواهد نشان دهنده نوسانات شدید اقتصادی است. قیمت سکه نیز بعد از خبر عرضه سکه‌های جدید توسط بانک مرکزی از قله تاریخی خود فاصله گرفته و در پله‌های ابتدایی کانال 52 میلیون تومان قرار دارد.
در نهایت، با توجه به چالش‌های موجود و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، امیدواری‌ها برای دستیابی به رشد اقتصادی ۸ درصدی در آینده نزدیک وجود دارد. این امر مستلزم همکاری و هم‌افزایی بین دولت و بخش خصوصی است تا با ایجاد بسترهای مناسب، بورس به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور، به شکوفایی و توسعه پایدار دست یابد. همچنین، توجه به مسائل کلان اقتصادی مانند کنترل تورم و نرخ بهره نیز می‌تواند به بهبود وضعیت بورس و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران کمک کند. امید است در دولت جدید با ساختارمند شدن زیر بناي اساسی نوین بورس ایران شکل بگیرد و شاهد اوراق بهادار قوی در بازار بورس ایران باشیم.