هيچ كس كامل نيست
حسن لطفي
اينكه اندرو ساريس (نظريه‌پرداز فيلم، مدرس تحليل فيلم و تاريخ سينما، تولد 1928 و درگذشته 2012) پس از سال‌ها نقد نويسي اعتراف مي‌كند: خوشبختانه اين باور منتقدان سرسخت و لجوج را كنار گذاشته‌ام كه فيلم خوب فيلمي جدي است كه مايه عذاب شود و فيلمي كه بخنداند و سرخوشي بياورد فيلم خوبي نيست، نشان از دليل عدم اقبال اوليه‌اش به فيلم‌هاي كمدي بيلي وايلدر (بعضي‌ها داغش را دوست دارند، ايرما خوشگله و...) است. اما از آن مهمتر نشان مي‌دهد بعضي فيلم‌ها را با گذشت زمان بيشتر مي‌توان شناخت. اينطور فيلم‌ها با دور شدن از زمان ساخت، كهنه نمي‌شوند. ممكن است در زمان خودشان هم مورد استقبال قرار گيرند اما زمان كه بگذرد قابليت‌هاي بصري و هنري‌اش نمود بهتري پيدا مي‌كند. البته نمونه‌هايي مثل ژان ديلمان ساخته شانتال اكرمن هم وجود دارد كه در زمان اكران اوليه‌اش (1975) چنان مورد توجه قرار نگرفت اما 47 سال بعد در نظرخواهي معتبري در مرتبه بالاتري از آثار كلاسيك شاخصي همچون سرگيجه، همشهري كين، جويندگان و... قرار گرفت كه هميشه طرفداران پروپاقرصي داشته‌اند. در مورد كارهاي بيلي وايلدر اينطور نيست. هر چند منتقدين صاحبنامي مثل اندرو ساريس در ابتدا چندان به او توجهي نداشته‌اند اما جوايز اسكار او و آمار فروش فيلم‌هایش نشان مي‌دهد اوضاعش در بين مخاطبان عام و خاص سينما خوب بوده و جايگاه معتبري درتاريخ سينما داشته و دارد. ممكن است جوانان علاقه‌مند به سينما يا به بيان درست‌تر فيلمسازان جوان در حال حاضر توجه و ارادتي نسبت به فيلمسازان كلاسيكي چون او نداشته باشند اما بيراه نيست اگر بگوييم با تماشاي دقيق فيلم‌هاي بيلي وايلدر مي‌توان ويژگي‌هاي اصلي سينماي كلاسيك دنيا را شناخت، به راه‌هاي خلق موقعيت‌هاي دراماتيك پي برد، ديالوگ‌نويسي جذاب و دقيق و ظريف را ياد گرفت و.... هر چند در دنياي عادي و عالم سينما هيچ كس كامل نيست و سينما در فردي خاص خلاصه نمي‌شود و براي درك و شناخت سينما بايد فيلم‌هاي فيلمسازان مختلف را ديد، اما بيلي وايلدر عصاره بخش مهمي از سينمايي است كه پيش از او توسط فيلمساز درجه يكي (ارنست لوبيچ) به نمايش درآمده است.
نكته: عنوان نوشته (هيچ كس كامل نيست) برگرفته از ديالوگ‌هاي پاياني فيلم بعضي‌ها داغش را دوست دارند است كه از بهترين ديالوگ‌هاي تاريخ سينماي دنيا به حساب مي‌آيد.